رواج بی ادبی کلامی در شبکه‌های اجتماعی

خشونت، پرخاشگری و رواج آن در سطح جامعه یکی از ناهنجاری‌های مطرح در حوزه مطالعات جامعه شناسی و روانشناسی است.

به گزارش خبرنگار علم‌و‌فناوری ایسکانیوز، یکی از انواع پرخاشگری، پرخاشگری کلامی است. وقتی سخن از پرخاشگری به میان می آید یکی از نخستین شیوه ها و مصادیق آن که به ذهن متبادر می شود، «‌بی ادبی کلامی» است. در طول تاریخ دوگانه‌های شر و خیر، خوب و بد و ادب در مقابل بی‌ادبی و گستاخی همواره مورد توجه فلاسفه و صاحب نظران علم اخلاق بوده است و در زندگی واقعی نیز همیشه کفه ترازو به سمت خیر، خوبی و ادب سنگین بوده و افراد در تمام جوامع به رعایت این مفاهیم تشویق شده اند؛ اما در حال حاضر با شبکه های اجتماعی و فضای مجازی این مفاهیم دستخوش تغییر شده است و رواج پرخاشگری به شکل بی ادبی های کلامی در این فضا جا باز کرده است. وقتی اتفاقی در عالم واقعی رخ می دهد، خشونت آن به شبکه های اجتماعی کشیده می شود و صفحات شخصی افراد مورد نظر، آماج بی ادبی های کلامی گسترده قرار می گیرد. نمونه مهم آن زمانی اتفاق افتاد که در حاشیه جام جهانی 2014 ایرانی ها به صفحه شخصی لیونل مسی رفتند و 30 هزار کامنت توهین آمیز به زبان فارسی برای این بازیکن فوتبال فرستادند. این عمل به شدت از سوی داخل کشور و بین الملل مورد انتقاد قرار گرفت.

به نظر روانشناسان و زبان شناسان، شناسایی مضامین خشونت کلامی و سخنان آزار دهنده در هر جامعه از هر نوعی که باشد، نشانگر آسیب های روانی و فرهنگی موجود در آن جامعه است. جامعه ایرانی که خود در گذشته و حال داعیۀ تمدن، تمدن سازی و فرهنگ را داشته و دارد، اکنون اینگونه تبر به ریشه گذشته پُربار خود می زند. در جامعه ایرانی و با نگاه کوتاه به گذشته این جامعه، حفظ کرامت انسانی، حفظ شخصیت فردی-اجتماعی و آبروداری برای خود و دیگران از جمله مولفه های انسانی است که کاملا پذیرفته شده است. همچنین از زمانی که دین اسلام وارد این سرزمین شد، رعایت آنها در صدر همه چیز قرار گرفت. بر این اساس چه اتفاقی رخ داده است که اینگونه افراد در این فضا «خودِ پنهان زشت» را روی صحنه می آورند و هیچ اِبایی از مطرح کردن آن ندارند.

واژه‌شناسی خشونت کلامی در فضای مجازی

از زمانی که خشونت کلامی وارد فضای مجازی شد، اصطلاحات مربوط به آن نیز در حوزه ارتباطات رایانه ای و اینترنت جای گرفت. عبداللهی نژاد و مجلسی در مقاله‌ای با عنوان «خشونت کلامی در فضای مجازی»، مهم‌ترین اصطلاحات را «اوباش اینترنتی»، «ترول» و «پیام های آتشین» معرفی می کنند. این محققان اذعان می دارند، ترول در گفتمان اینترنتی به افرادی گفته می شود که با رفتار مخرب در فضای وب به دنبال جلب نظر کاربران، ایجاد تشنج و بیان مطالب محرک و توهین آمیز هستند.

این پژوهشگران، اوباشگر اینترنتی را نیز فردی می دانند که در اتاق های گفت‌و‌گو، تالارها، وب‌نوشت‌ها یا تارنماهای کاربرمحور پیام هایی ارسال می کند که حاوی مطالب ناراحت کننده یا جنجال برانگیز است. در حالی که در یک جمع اینترنتی کاربرانی با حسن نیت بخشی را دنبال می کنند، اوباش اینترنتی با تحریک سایرین و با پیش کشیدن بحث های نامربوط یا توهین آمیز، به دنبال مطرح کردن خود و متشنج کردن فضای گفت‌و‌گو است. پیام های آتشین نیز دسته ای از پیام ها هستند که در گفت‌و‌گوهای اینترنتی میان کاربران رد و بدل می شوند و حاوی واژه های تهاجمی است و به منظور برهم زدن بحث و گفت‌و‌گو بیان می شود. شاید بتوان گفت ترول‌ها گاه از این پیام ها برای رسیدن به اهداف خود استفاده می کنند.

تغییر شخصیت جلوی صحنه و پشت صحنه در فضای مجازی

نظریه نمایشی اروینگ گافمن از جمله نظریات مطرح در حوزه جامعه شناسی و ارتباطات است. این نظریه به درستی می تواند تغییر پارادایم رفتار افراد در فضای مجازی به سمت پرخاشگری کلامی را توضیح دهد. گافمن در توضیح نظریه خود از دو کلید واژه جلوی صحنه و پشت صحنه استفاده می کند. وقتی افراد دست به کنش های متقابل اجتماعی می زنند، ساحت عمل این دو واژه متفاوت می شود. از نظر گافمن رفتار افراد، یک منطقه پشت صحنه و یک منطقه جلوی صحنه دارد و هر فرد سعی می کند که در منطقۀ جلوی صحنه، یعنی در حضور دیگران به بهترین شکل نقشش را ایفا کند و تصویری ایداه آل از خود ارائه دهد.

وقتی افراد به ارائه اظهار نظر در فضای جامعه می پردازند، سعی می کنند بهترین وجهۀ خود را جلوی صحنه نشان دهند؛ اما در فضای مجازی این مسئله جا‌به‌جا شده است. به گونه ای که افراد پشت صحنه و جلوی صحنه، رفتارهای خود را ادغام کرده اند و وجهه ای از خود نشان می دهند که ویژگی های منفی از جمله بی ادبی کلامی نمود بارزی دارد. با نگاهی به کامنت های که در پُست افراد مشهور گذاشته می شود به وضوح مشخص است این بی ادبی کلامی به یک اپیدمی تبدیل شده و هرکس از الفاظ زشت استفاده می کند، تایید(لایک) بیشتری به همراه دارد.

این بی ادبی آشکار در فضای مجازی معلول نابسامانی های است که در چند سال اخیر در کشور صورت گرفته از جمله؛ عدم برنامه ریزی و فرهنگ سازی استفاده از فضای مجازی، ضعف در آموزش و گسترش سواد رسانه ای، مشکلات فرهنگی در جامعه و مشکلات معیشتی و اقتصادی. برای کنترل کردن این ولنگاری و بی بندوباری فضای مجازی باید برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسبی اتخاذ شود تا این خشونت در آینده به معضل فرهنگی و اجتماعی تبدیل نشود که حتی نتوان راه حلی برای آن پیدا کرد.

در گزارش بعد به گذر از خشونت کلامی به سمت خشونت رفتاری و فیزیکی در شبکه های اجتماعی پرداخته و نظرات صاحب نظران حوزه روانشناسی و ارتباطات را درباره این مسئله جویا می شویم.

انتهای پیام/

کد خبر: 1004668

وب گردی

وب گردی