به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، شایان دنیادیده_ کارآفرینی مبتنی بر فناوری های جدید مسئله ای مهم و رو به رشد محسوب می شود. به دلیل نقش و اهمیت کارآفرینان در روند توسعه و رشد اقتصادی، بسیاری از دولت ها در کشورهای توسعه یافته تلاش می کنند با بهره برداری از دستاوردهای تحقیقاتی، زمینه توسعه کارآفرینی در جامعه را فراهم سازند و با حرکت از اقتصادی مبتنی بر منابع به سمت اقتصاد دانش بنیان، با مولفه کارآفرینی و اشتغال در قالب شرکتهای کوچک و متوسط پیش بروند.

دانشگاه آزاد اسلامی نیز در سی و هفتمین سالگرد تاسیس خود، با توجه به ظرفیت های بزرگی که در اختیار دارد می تواند نقش قابل توجهی را در توسعه کارآفرینی و عملیاتی کردن اقتصاد دانش بنیان ایفا کند؛ مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی همواره تاکید کرده اند مسئله محوری از مهم ترین برنامه های آینده این دانشگاه خواهد بود. هدفمندسازی پایان نامه ها با اجرای طرح پایش را می توانیم گامی موثر در این راستا بدانیم.

با توجه به این رویکرد دانشگاه آزاد اسلامی، به سراغ «حامد افشاری» مدیر کل تجاری سازی و کار آفرینی این دانشگاه رفتیم تا ابعاد مختلف کارآفرینی از راه توجه به فناوری های نوین را بررسی و چالش های موجود در این حوزه را بازشناسی کنیم.

در ادامه مشروح گفت و گو تفصیلی ایسکانیوز با حامد افشاری را خواهید خواند:

ایسکانیوز: با توجه به سی و هفتمین سالگرد تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی و تاکید مسئولان این دانشگاه بر تبدیل دانشگاه آزاد به «دانشگاه حل مسئله» برنامه های اداره کل تجاری سازی و کارآفرینی در آینده چه خواهد بود؟

افشاری: اداره کل تجاری سازی و کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی در گذشته ذیل معاونت پژوهش و فناوری فعالیت می کرد که در ساختار جدید ذیل معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری فعالیت می کند. ما در اداره کل تجاری سازی و کارآفرینی در پایان فروردین ماه سال 97، برنامه ای را تنظیم کرده بودیم که چه فعالیت هایی را باید در نظر داشته باشیم.

یکی از این برنامه ها توسعه زیر ساخت های فناوری بود؛ از جمله زیر ساخت هایی که برای توسعه فناوری نیاز داشتیم، توسعه مراکز رشد و کیفی سازی آن ها بود. برخی واحدهای دانشگاهی فاقد مراکز رشد بودند که برای این واحدها نیز مراکز رشد ایجاد کردیم. در حال حاضر 132 مرکز رشد در سراسر کشور فعالیت دارند که به دنبال کیفی سازی آن ها هستیم.

برخی از مراکز رشد از لحاظ کیفی سطح چندان بالایی ندارند به همین جهت دستورالعمل ارزیابی مراکز رشد را تنظیم کردیم که شاخص های ارزیابی رشد در آن قید شده است. مراکز رشد این دستور العمل را به صورت خود اظهاری پر خواهند کرد و پس از آن به صورت میدانی از آن ها بازدید به عمل می آید.

هر استان؛ یک سرای نوآوری

ایسکانیوز: چه معیارهایی برای ارزیابی مراکز رشد مشخص شده است؟

افشاری: تحقیقاتی که در دانشگاه انجام می شود، یافته های پژوهشی هستند و اگر بخواهند به فناوری و شرکت، استارتاپ و کسب و کار تبدیل شوند، نیاز هست داخل بستری قرار بگیرند که در آن جا حمایت شوند. متاسفانه مراکز رشدی که در کشورما وجود دارد، با توجه به این که شرکت هایی که در آن ها مستقر می شدند تعدادشان حداکثر به 30 عدد می رسد، خدمت رسانی به آن ها به صرفه نیست.

ما برای این که بتوانیم به صورت استانی و منطقه ای به مراکز خدمت رسانی کنیم، نیازمند ساماندهی هستیم.

ابتدایی ترین شاخص ما برای ارزیابی مراکز رشد، بررسی فضای فیزیکی و نرم افزاری آن مرکز است؛ این که فضای مساعدی برای فعالیت دارند یا خیر، به لحاظ نرم افزاری باید نحوه خدمت رسانی، آموزش، مشاوره، ایجاد هم افزایی برای پژوهشگران و شرکت در نمایشگاه های مختلف بررسی شود. این ارزیابی به صورت خود اظهاری و میدانی انجام می شود.

طبق آخرین آمار، 1 درصد افراد جامعه کارآفرین هستند؛ بنابراین در واحد دانشگاهی 30 هزار دانشجو دارد، 300 نفر قابلیت ایجاد یک کسب و کار را دارند. اگر بستر را برای آن ها ایجاد نکنیم هیچ اتفاقی نمی افتد و لذا مراکز رشد بایستی فعالانه افراد کاآفرین اعم از دانشجو و استاد و... را شناسایی و بستر را برای فعالیت آن ها فراهم کند.

خروجی مراکز رشد نیز جزو معیارهای ارزیابی است؛ انتظار ما از هر واحد دانشگاهی این است که آن 1 درصد جامعه را برای ایجاد کسب و کار فعال کنند و همچنین انتظار از مراکز رشد این است که در واحدهایی که 30 هزار دانشجو دارند، 300 نفر را برای ایجاد کسب و کار شناسایی کنند و بتوانند وظیفه اصلی خودشان که تولید ثروت از علم است را به خوبی انجام دهند.

صنعت پیشران فناوری است و بخش سرمایه گذاری باید به این فکر باشد که در کدام قسمت از اقتصاد دانش بنیان سرمایه گذاری کند تا بیشترین برون داد را برای دانشگاه داشته باشیم.

در ساختار جدید دانشگاه، دستور العمل جدید ایجاد سراهای نوآوری در حال نهایی شدن است. در ساختار جدید اداره کل سراهای نوآوری وجود دارد که این اداره کل در نظر دارد مانند واحدهای آموزشی در هر استان یک سرای نوآوری داشته باشد و تمامی شاخص های فناوری، ذیل آن قرار خواهند گرفت. در این سراهای نوآوری مدارس خلاقیت، مهارتی و کارآفرینی وجود دارد.

ایسکانیوز: شما در جایی گفته بودید که زبان کسب و کار با زبان محقق فرق می کند در این خصوص توضیح دهید

افشاری: در واقع محققانی که کسب و کار ایجاد می کنند به دلیل این که زبان بازار را به خوبی نمی دانند باید آموزش داده شوند و لذا داخل مراکز رشد بایستی بر اساس بسترهای مشاوره ای و آموزشی که برایشان فراهم می شود، بتوانند آموزش های لازم برای کار در بازار را فرا بگیرند. به عنوان مثال وقتی یک محقق نامهربانی می بیند و بروکراسی های بالا می بیند، به سرعت آزرده می شود و از ادامه کار سر باز می زند اما کسی که با بازار آشنا باشد اگر به یک جایی مراجعه کند و جوابش را ندهند ناامید نمی شود و چندین بار کار خود را تکرار می کند.

پژوهشگران و محققان در سراهای نوآوری می توانند با زبان بازار آشنا شوند تا دیگر با مشکلات این چنینی مواجه نشوند. محقق یک مدیر فنی است که لزوما نمی تواند مدیر عامل خوبی باشد.

کار آفرینی بدون انگیزه اتفاق نمی افتد

ایسکانیوز: در راستای مرتبط سازی رشته های دانشگاهی با نیازهای بازارکار و جامعه آیا اقداماتی انجام داده اید؟ وجود درس کارآفرینی در رشته های دانشگاهی چقدر می تواند در این راستا موثر باشد؟

افشاری: در حال حاضر درس کارآفرینی در بسیاری از رشته ها حتی رشته های علوم انسانی نیز اضافه شده است؛ در بسیاری از استان ها پیشنهاد دادیم که تعدادی از ساعت های دروس کارآفرینی به شرح داستان هایی از موفقیت برخی از کسب و کارها اختصاص داده شود. به عنوان مثال در استان آذربایجان شرقی این اقدام انجام شد و در برخی از ساعت های دروس کارآفرینی در سالن آمفی تئاتر، چند تن از کارآفرینان موفق حضور پیدا کردند و داستان های موفقیت خودشان را به دانشجویان بازگو کرند.

در واقع کارآفرینی بدون انگیزه و امید اتفاق نمی‌افتد؛ یعنی اگر جامعه ای بی انگیزه باشد، ایجاد کارآفرینی مشکل مواجه خواهد شد.

ایسکانیوز: این امید چگونه در جامعه ایجاد می شود؟

افشاری: امید را باید دانشگاهیان در جامعه ایجاد کنند؛ افکار هر آدمی بر گرفته از 5 نفر از اطرافیان اوست. اگر آن 5 نفر همواره به او افکار مثبت القاء کنند، آن فرد مثبت خواهد شد؛ اما اگر صرفا درباره مسائل منفی حرف بزنند، افکار او نیز به سمت مسائل منفی سوق پیدا خواهد کرد.

کار آفرینی توام با انگیزه رخ می دهد؛ باید در جامعه دانشگاهی نشاط را ترویج بدهیم تا کارآفرینی به خوبی اتفاق بیفتد.

ایجاد صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی

ایسکانیوز: چرا بیشتر محصولات دانش بنیان که توسط مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی ساخته می شود با توجه به شرایط تحریمی و لزوم حمایت از ظرفیت های داخلی به مرحله تجاری سازی نمی رسد؟

افشاری: فضای تحریمی که امروز در کشور حاکم است، باعث شده است که بیشتر به ظرفیت های داخلی توجه داشته باشیم و به این باور برسیم که ما می توانیم؛ فضای تحریمی برای کشور ما یک فرصت محسوب می شود که باید به نحو احسن از آن استفاده کنیم.

امروز فضای کشور به گونه ای است که واردات آسان نیست و لذا شرکت های دانش بنیان این فرصت را دارند که محصولات خود را به راحتی به مرحله تجاری سازی برسانند؛ البته فرآیند تجاری سازی باید به صورت گام به گام صورت بگیرد و شرکتی که توانایی تولید 10 گرم از یک ماده ای را دارد نباید انتظار داشته باشد که بتواند کل بازار را در اختیار بگیرد.

حمایت های اداره کل تجاری سازی و کارآفرینی نیز کاملا شفاف است؛ امروز دو نوع شرکت در جامعه وجود دارد، اول شرکت هایی که پیش رشد هستند و دوم شرکت هایی که در مرحله رشد هستند. شرکت های پیش رشد می توانند تا 9 ماه و شرکت هایی که در مرحله رشد هستند تا 3 سال می توانند مستقر شوند. در مرحله پیش رشد تا سقف 5 میلیون تومان و در مرحله رشد تا 10 میلیون تومان حمایت‌های مختلف خواهیم کرد.

در راستای حمایت از شرکت های دانش بنیان، صندوقی را تحت عنوان صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی ایجاد خواهیم کرد که بتوانیم به خوبی از آن ها حمایت کنیم. برخی از استان ها در خواست سهام داری کرده اند و با صندوق نوآوری و شکوفایی مذاکرات نهایی انجام شده است.

ایسکانیوز: برخی از شرکت های دانش بنیان و مراکز رشد دانشگاه آزاد همواره نسبت به مسائل مالی گلایه مند هستند. این موضوع نشات گرفته از چیست؟

افشاری: طبق مطالعاتی که در شرکت ها انجام داده ایم به این نتیجه رسیده ایم مشکلات مالی یکی از مشکلات آن‌هاست و مشکل اصلی نیست؛ شرکت برای رشد به توانمندی های متعددی نیاز دارد؛ اما مدیران فنی تمامی مشکلات در حوزه مسائل مالی خلاصه می کنند. ما وظیفه داریم ایده های مختلف را شناسایی کنیم و در نهایت آن ها غربال شوند؛ نمی توانیم نسبت‌به هزاران ایده ای که ارائه می شود حمایت مالی صورت دهیم.

شرکت ها بر اساس سطح بلوغشان بایستی انتظار حمایت مالی داشته باشند، نمی شود شرکتی که تا الان حتی طرحی 2 میلیونی نداشته است انتظار حمایت مالی 50 میلیون تومانی داشته باشد.

دانشگاه آزاد اسلامی تا به امروز بر اساس وسعی که داشته بیشترین حمایت را از شرکت های دانش بنیان کرده است. دانشگاه آزاد علاوه فراهم کردن فضای فیزیکی، فضای مشاوره ای، توانمندی سازی آموزشی و کارآگاهی را برای شرکت های دانش بنیان فراهم کرده است که مجموع تمامی آن ها عدد بسیار بالایی می شود.

روش های تامین مالی همواره از یک منبع نیست؛ در مرحله اول اعتماد خانواده و اطرافیان جذب می شود و تامین مالی از سوی آن ها صورت می گیرد، در مرحله بعدی تیم هایی مانند فرشتگان کسب و کار حمایت مالی می کنند، در مرحله بعدی ویسی های کوچک تر و در مراحل بعدی ویسی های بزرگتر حمایت می کنند. در نهایت به مرحله ای می رسد که در بازار بورس تامین مالی می شود.

با تاسیس صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی موضوعات سرمایه گذاری و حمایت های مالی از ایده ها و فناوری هایی که نیاز جامعه باشد و قابلیت سرمایه گذاری داشته باشد انجام خواهد شد.

صنعت محرک فناوری است

ایسکانیوز: با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر توجه به اقتصاد دانش بنیان، آیا دانشگاه آزاد اسلامی می تواند در این راستا گام های اساسی بردارد؟

افشاری: این موضوع در ابتدا نیاز به خود باوری دارد؛دانشگاه آزاد اسلامی امروز دارای 5 هزار هکتار زمین کشاورزی هستیم و باید بدانیم که می توانیم به وسیله این مقدار در راستای توسعه کشاورزی کشور گام های اساسی برداریم. این دانشگاه امروز دارای تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاه های پیشرفته است و می توانیم از این تجهیزات در راستای رونق تولید استفاده کنیم.

می توانیم بر اساس طرح پایش که با دستور دکتر طهرانچی در دانشگاه آزاد اسلامی اجرایی می شود، پایان نامه هایی هدفمند و بر اساس نیازهای جامعه و صنعت داشته باشیم. اگر تحقیقات بر اساس نیازهای جامعه و صنعت باشد، تبدیل به بازار و شرکت دانش بنیان می شود و رونق تولید را در پی خواهد داشت.

صنعت محرک فناوری است؛ تمامی چالش هایی که در صنعت وجود دارد برای شرکت های دانش بنیان و محققان فرصتی است که این چالش ها را تبدیل به تیم های استارتاپی کنند و به سمت محصولات نوآورانه و صادراتی کنند. شرکت های دانش بنیان باید نگاه صادراتی داشته باشند یعنی علاوه بر آن که نیاز جامعه را پاسخ می دهند، باید بتوانند به تمام نقاط دنیا صادرات داشته باشند. در این صورت ما می توانیم به راحتی در بازارهای صادراتی نفوذ کنیم وعلاوه بر حل مشکلات داخلی صادرات کشور را رونق خواهیم داد.

ایسکانیوز: یکی از موضوعاتی که همواره مطرح می شود، طراحی اکوسیستم نوآوری و فناوری است. آیا این اکوسیستم در دانشگاه آزاد اسلامی شکل گرفته است؟

افشاری: همان طور که دکتر طهرانچی همواره تاکید کرده اند که دانشگاه آزاد اسلامی تا سال 1404 باید اولویت اول انتخاب دانشجویان باشد، نیاز داریم که بسترها و الزاماتی را برای اکوسیستم نوآوری و فناوری فراهم کنیم.

اکوسیستم فناوری و نوآوری به این معنی است که دانشجو در دوران تحصیل خود، به فردی خلاق و نوآور تبدیل شود که می تواند هر نیازی را بع ثروت تبدیل کند؛ این اکوسیستم در دانشگاه آزاد شروع شده است. ایجادسراهای نوآوری، مراکز رشد، رویدادهای استارتاپی و... مهر تاییدی بر این موضوع است.

با توسعه سراهای نوآوری اکوسیستم فناوری و نوآوری نیز در دانشگاه آزاد گسترش پیدا خواهد کرد تا سال 1404، هر دانشجویی که وارد دانشگاه آزاد اسلامی با یک مهارت و خلاقیت و تفکر ثروت آفرین از دانشگاه فارغ التحصیل شود. این موضوع با همت مسئولان دانشگاه دور از دسترتس نخواهد بود.

گسترش مراکز رشد در مناطق محروم

ایسکانیوز: در خصوص اشتغالزایی در مناطق محروم آیا برنامه ای دارید؟

افشاری: بله؛ در راستای توسعه مراکز رشد با سازمان هایی مانند سازمان برکت مذاکراتی را انجام داده ایم که در چند منطقه حاشیه نشین و مرزی، مراکز نوآوری در حوزه تکنولوژی های میانی مانند انیمیشن و آتی تاسیس شود که افراد خلاق و فناور را در این مناطق رشد دهیم.

توافقاتی را با سازمان های مختلف انجام خواهیم داد که این مراکز رشد را در مناطق محروم گسترش یابد.

حدود 400 کارآفرین در 15 استان کشور وجود دارند

ایسکانیوز: در حال حاضر چه تعداد کارآفرین در دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد و چه حمایت هایی را از آن ها خواهید داشت؟

افشاری: طبق آخرین آماری که از 10 تا 15 استان کشور بدست آورده ایم، نزدیک به 400 کارآفرین شناسایی شده است؛ این افراد جزء فارغ التحصیلان، استادان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بوده اند. ما در نظر داریم با ایجاد شبکه کارآفرینی، جذب دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، کمک به دانشجویان در راستای خود باوری و هم افزایی برای ایجاد کسب و های جدید را رونق ببخشیم. این شبکه کارآفرینی در حال حاضر در حال شناسایی و شکل دهی است و با شکلدهی مجازی، هم افزایی زیادی در میان کارآفرینان ایجاد خواهد شد.

ایسکانیوز: سامانه و راه ارتباطی برای این که پژوهشگران و کارآفرینان بتوانند اختراعات و مشکلات خود را در آن جا ثبت کنند طراحی شده است؟

افشاری: برای ثبت اختراعات دیتا بیس جداگانه در دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد و به راحتی می توانیم آن ها را شناسایی کنیم؛ در حوزه های کسب و کار نیز سامانه ای مرتبط با این موضوع داریم که کارآفرینان مشکلات خود را در آن جا ثبت کنند. همچنین کارآفرینان می توانند به سایت اداره کل تجاری سازی و کاآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی مراجعه کنند و مشکلات خود را از راه های ارتباطی درج شده منعکس کنند.

همچنین شورای اقتصاد دانش بنیان و رئیس مرکز رشد در هر استان، می تواند درگاه هایی برای بازگو کردن مشکلات باشد؛ همچنین در نشست هایی که به صورت دوره در هراستان برگزارمی کنیم، به دنبال این هستیم که علاوه بر حل مشکلات کارآفرینان، کمک هایی را از نقاط مختلف برای حل مشکلات آنان بگیریم.

ایسکانیوز: در پایان آیا خبر خوبی در راستای حمایت از کار آفرینان دارید؟

افشاری: شرکت هایی که در مراکز رشد مستقر می شوند، می توانند بر اساس مکانیزم هایی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مشخص کرده است، از معافیت های سربازی بهره مند شوند.

بر اساس تفاهمی که با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام شده است، در بحث نخبگان ایرانی خارج از کشور که در 100 دانشگاه برتر دنیا هستند، با حضور در دانشگاه آزاد اسلامی مورد حمایت قرار خواهند گرفت.

ما تمام شرایط را برای دانشجویان کارآفرین فراهم خواهیم کرد که به راحتی ایده های خود را ارائه دهند و به مرحله تجاری سازی برسد. دانشجو بایستی در دوران تحصیل شبکه سازی انجام دهد و تمامی کسب و کارها را آزمایش کند.

با ایجاد صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی، راه سرمایه گذاری و تامین مالی شرکت های دانش بنیان هموار تر خواهد شد و تمامی شرکت ها در سراسر کشور به این صندوق معرفی خواهند شد. این صندوق با سرمایه ای 20 میلیاردی کار خود را آغاز خواهدکرد.

انتهای پیام/