به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، اگر چه پژوهش و تحقیق آنطور که باید در مدارس و دانشگاههای ایران جدی گرفته نمیشود؛ اما انجام آن نیز راه و روش مختص به خود را دارد. بسیاری از مسئولان وزارتخانههای علوم و آموزش و پرورش از لزوم توجه به مسائل پژوهشی میگویند.
پژوهش نیازمند ریسک است، باید ریسک کرد تا راه و روشهای جدید را پیدا کرده و به نتیجه مطلوب رسید؛ اما خانوادهها فرزندانشان را در یک حصار شیشهای تربیت میکنند و گویی از مواجهه آنان با ناشناختهها و اکتشاف دنیایی جدید واهمه دارند. این اقدام والدین منجر به عدم تقویت روحیه ریسکپذیری در دانشآموزان خواهد شد.
طبیعتا چنین دانشآموزی زمانی که وارد دانشگاه میشود، در زمینه امور پژوهشی و تحقیقاتی خود با مشکل مواجه خواهد شد. برای رفع این مشکلات، دروسی مانند روش تحقیق در دانشگاهها تدریس میشود، همچنین برخی از استادان دانشگاه نیز نکات لازم را به دانشجویان آموزش میدهد؛ اما تعدادشان چندان زیاد نیست. سوالی که اینجا مطرح میشود این است که چرا دانشآموزان و دانشجویان ما راه و روش پژوهش را نمیدانند؟ چرا تا موضوع تحقیق به آنها داده میشود، امتیاز و نمره مورد نظر آن برایشان پررنگتر از کیفیت تحقیق است؟ چرا بیشتر دانشجویان از اکتشاف راهها و روشهای جدید واهمه دارند و ترجیح میدهند در چهارچوب مشخص محتوایی که برایشان تعیین شده، فعالیت کنند، مدرک بگیرند و بروند پی کارشان؟ پاسخ سوال ساده است؛ چون در دوران مدرسه و دانشگاه، شیوه انجام پژوهش را به طور صحیح فرا نگرفتهاند. این گزارش قصد دارد به بررسی اقداماتی که دانشگاههای برتر جهان برای تقویت پژوهشهای خود مد نظر قرار دادهاند، میپردازیم.
آموزش تبدیل کردن پژوهش تحقیقاتی به طرح صنعتی در دانشگاه نیوکاسل
دانشگاه نیوکاسل استرالیا نیز از جمله دانشگاههایی است که در زمینه آموزش چگونگی انجام پژوهش اقدامات خوبی انجام داده است. این دانشگاه در ابتدا به دانشجویان مقدمهای کمی و کیفی بر روششناسی تحقیق در حوزه آموزش و پرورش ارائه میدهد. گذراندن این دروس، منجر به تغییر دیدگاه دانشجویان با آموزش شیوه پژوهش خواهد شد. آنان در این دانشگاه یاد میگیرند چگونه مهارتهای فردی در تنظیم کردن طرح پژوهشی پروپوزال را توسعه دهند، همچنین چگونگی پاسخگویی بر سوالات پژوهش مورد نظر خود را فرا میگیرند.
ادبیات مناسب پژوهش و انتخاب روشهای مناسب برای روشهای مطالعه در دانشگاه نیوکاسل به دانشجویان آموزش داده میشود که شامل روشهای مختلف جمع آوری دادههای تحقیقاتی است. دانشجویان پس از گذراندن این دروس، چگونگی جستوجو برای انتخاب موضوع، تجزیه و تحلیل مقالات پژوهشی، ادبیات نوشتن مقالات و پروپوزال را فرا میگیرند. همچنین میآموزند که چگونه سوالات تحقیق را فرمول بندی و ارزیابی کنند. دانشجویان طی این دوره، با روشهای مختلف جمعآوری داده و ابزارهای مختلف در این زمینه نیز آشنا خواهند شد.
دانشجویان با کمک آموزش های این دانشگاه یاد میگیرند که چگونه طرح تحقیق خود را به طرح صنعتی توسعه دهند. روشهای آموزشی این دروس شامل طیف وسیعی از روشها و طرحهای پژوهشی است که از جمله آن میتوان به روش توصیفی، نظرسنجی، آزمایشگاهی، شبه آزمایشی، تاریخ زندگی و بیوگرافی، تحقیق موردی، تحقیق بومی و نظریه پایه اشاره کرد. طبیعتا دانشجویان با گذراندن این دروس تشویق میشوند تا پژوهش یا پروژه تحقیقاتی خود را با استفاده از ابزار مربوطه توسعه دهند.
مشاوره چگونگی انجام پروژه تحقیقاتی در کتابخانه دانشگاه تورنتو
یک کتابخانه در دانشگاه تورنتو در راستای بهبود پژوهش، کارگاههایی تحت عنوان مهارتهای ضروری پژوهش برگزار میکند. در کتابخانه یوآوتی(U of T) مجموعهای از کتابها و نشریات، مقالات و دادهها، موضوعات آرشیوی، چند رسانهای وجود دارد که دانشجویان میتوانند در انجام امور تحقیقاتی و پژوهشی خود از آن استفاده کنند.
در کارگاههایی که در این کتابخانه برگزار میشود، نحوه معمول پژوهش که در بسیاری از کارگاههای دیگر تدریس میشود مورد توجه نیست بلکه بر اطلاعاتی از پژوهش تمرکز میشود که به عنوان نقطه ضروری آغاز پژوهش به شمار میرود. دانشجویان با شرکت در این کارگاهها یاد میگیرند چگونه میتوانند پژوهشهای خود را بر امور اکتشافی متمرکز کنند. همچنین دانشجویان یاد میگیرند که چگونه سوالات تحقیق را به صورت صحیح توسعه دهند و در منابع مورد نظر جستجو کنند. در این کتابخانه، کتابهای بسیاری در زمینه استراتژیهای تحقیق وجود دارد که دانشجویان میتوانند برای انجام پژوهشهای خود از آن استفاده کنند.
جالب آنجاست یک کتابدار در کتابخانه دانشگاه تورنتو حقوق میگیرد که در ارتباط با پروژه تحقیقاتی دانشجویان، به آنان مشاوره داده و سوالات آنان را پاسخ دهد.
ترویج فعالیت پژوهشی بین رشتهای؛ هدف مراکز تحقیقاتی دانشگاه هاروارد
برنامه تحقیقاتی-پژوهشی بین رشتهای در مؤسسه علوم اجتماعی از جمله اقدامات دانشگاه هاروارد است که در راستای بهبود امور پژوهشی و تحقیقاتی دانشجویان مد نظر قرار داده شده است، این طرح در تئوری و عمل، امور تحقیقاتی دانشجویان را تسهیل میکند.
ماموریت اولیه برنامه تحقیقاتی و پژوهشی هاروارد شامل ارائه منابع تحقیقاتی و پژوهشی بهروز برای افزایش کیفیت آموزش و پژوهشهای دانشجویی است. برنامه تحقیقاتی و پژوهشی یا همان PSR، منبعی مناسب برای دانشجویانی به شمار میرود که به روش پژوهشهای علمی علاقمند هستند. به عبارت دیگر براساس این ماموریت، دانشگاه هاروارد مکانی مشابه یک انبار اطلاعاتی است که در آن دادههای تخصصهای مختلف به همراه تجزیه تحلیلهای آن موجود است.
در این فضا تبادل آکادمیک میان دانشآموزان، دانشپژوهان و کارکنان دانشگاه هاروارد تقویت خواهد شد. این تبادل آکادمیک در نهایت منجر به تقویت و ترویج فعالیتهای پژوهشی بین رشتهای میشود.
ایجاد تعادل فکری بین روششناسان، متخصصان بررسی، مصرفکنندگان و دانشمندان علوم اجتماعی از جمله ماموریتهای اصلی این دانشگاه بهشمار میرود. هاروارد از برگزاری کنفرانسها و کارگاههای آموزشی حمایت میکند که متشکل از محققان و پژوهشگران در بخشهای رسانهای، دولتی و تجاری است. در این انبار اطلاعاتی، منابع مختلفی برای دانش آموزان و دانشپژوهان علاقهمند به روشهای تحقیق علمی در نظر گرفته شده است که از جمله آن میتوان به دورهها، کارگاههای کوتاه و مشاوره در مورد طراحی، مدیریت و تجزیه و تحلیل اشاره کرد.
پژوهشهای ما؛ پژوهشهای آنها
بیایید با خودمان صادق باشیم، من هم مانند شما زمانی دانشجو بودم. در دانشگاههای کشور نهایتا میگویند چگونه باید پایاننامهات را بنویسی، شاید هم چندین منبع برای انجام پژوهش معرفی کنند؛ اما هیچ وقت نیاموختیم چگونه مهارتهای فردی خود را در تنظیم کردن طرح پژوهشی پروپوزال توسعه دهیم، به ما آموزش ندادند چگونه باید به سوالات پژوهش خود پاسخ دهیم.
بعید میدانم در کتابخانه دانشگاههای ما، فردی در کتابخانهها حقوق بگیرد تا تنها راه و چاه انجام طرحهای پژوهشی را به دانشجویان نشان دهد و پاسخگوی سوالات آنان باشد. هیچ وقت یاد نگرفتیم اگر بخواهیم روزی طرح تحقیقاتی خود را به صنعت ارائه دهیم، باید از کجا شروع کنیم، چگونه باید پژوهش خود را توسعه دهیم. شاید دلیل موفقیتهای مکرر دانشگاههای جهان در امور پژوهشی را بتوان به جدی گرفتن شیوه انجام تحقیق در آنها نسبت داد، شیوههایی که خلأهای آن در دانشگاههای کشور به خوبی مشهود است.
انتهای پیام/