کشمیر سرفصل منازعه های جدید  بین ۲ همسایه

دولت هند با پایان دادن به خودمختاری ویژه منطقه کشمیر، ضمن تغییر معادلات پیچیده سیاسی و امنیتی جنوب آسیا، باعث فوران بی ثباتی در کشمیر نیز خواهد شد.

به گزارش گروه بین الملل ایسکانیوز، یک اصل عامه پسند و مورد قبول در روابط بین الملل به کشورها توصیه می کند که دوستی ها و دشمنی ها در نظام بین الملل همیشگی نیستند و آنچه باید چراغ راهنمای دستگاه سیاست خارجی باشد منافع ملی است. شاید به جرات بتوان گفت مناسبات هندوستان و پاکستان مهمترین مثال نقض این رویکرد کلان باشد.

هفت دهه از استقلال این دو کشور می گذرد و آنان بدون وقفه به دشمنی دیرپای خود ادامه می دهند اگرچه فهرست بلندبالایی همچون ساختار ژئوپولتیکی، بافت دمگرافیک، زرادخانه های هسته ای ... باعث تمایز رویکرد و بینش این دو می شود اما بدون شک بحران کشمیر در بطن مخاصمه دهلی نو و اسلام آباد قرار داشته و همواره رابطه دو سوی مرز را در حد صلح سرد باقی گذاشته است.

در این روزها نیز یک تصمیم جنجالی دوباره آتش زیر خاکستر سابق را روشن کرده و نه تنها هندوستان و پاکستان بلکه جنوب آسیا و حتی به نحویی کلیت نظام بین الملل را در معرض بی ثباتی های تازه قرار داده است.

تصمیم جنجالی هند؛ پایان خودمختاری کشمیر

از سال 1947 و استقلال هندوستان و پاکستان همواره مناقشه بر سر سرنوشت کشمیر و آینده این منطقه استراتژیک وجود داشته است. به رغم آنکه دو طرف سعی کرده اند واقعیت هایی جدیدی را به این منطقه تحمیل کنند اما موازنه موجود در آن همچنان به بقای خود ادامه داده است. با این حال به نظر می رسد این منطقه اکنون در آستانه ورود به دوران جدیدی است.

از چند روز پیش، نشانههایی از وقوع یک اتفاق مهم در کشمیر دیده میشد. هزارن نفر از نیروی نظامی ارتش هند به این منطقه وارد شدند، برنامه زیارت مذهبی هندوها لغو شد، از گردشگران خواسته شد منطقه را ترک کنند، خطوط تلفن، موبایل و اینتریت قطع شد و بیش از سیصد سیاستمدار محلی در حبس خانگی قرار گرفتند.

پیش بینی ها حاکی از آن بود دولت «ناندرا مودی» نخست وزیر هند بخشی های از امتیازات ویژه مردم ایالات جامو و کشمیر در قانون اساسی این کشور را لغو می کند.

اما در میان ناباوری نهایتاً روز دوشنبه، دولت هند تغییر وضعیت جامو و کشمیر و لغو خودمختاری این منطقه و تبدیل آن به دو منطقه اتحادیهای جدید را اعلام کرد. این اقدام از طریق فسخ دو بند قانون اساسی هند که تا کنون سطحی از خودمختاری را به کشمیریها داده بود صورت گرفت.

براساس این دو ماده قانونی، هندوستان به ایالت جامو و کشمیر نوعی خودمختاری میداد، به طوری که این ایالت بجز در مسائل روابط خارجی، دفاعی و ارتباطات و مخابرات که در کنترل دولت مرکزی هند بود، قانون اساسی مستقل و پرچم خودش را داشت و آزاد بود قانون وضع کند.

در نتیجه براساس این قانون، دولت محلی جامو و کشمیر میتوانست قوانین مربوط به اقامت دائمی، مالکیت و حقوق اساسی شهروندان را خود تعیین کند و این مساله مانع از این میشد که هندیها از سایر ایالتهای هند در این منطقه ملک و املاک خریداری کنند به این ایالت نقل مکان کنند.

بنابراین کشمیر در معرض تغییر باقت قومی و مذهبی قرار می گیرد و احتمال استحاله مسلمانان این منطقه افزایش می یابد. همین مساله نگرانی های بسیاری برای مردم این منطقه و پاکستان ایجاد کرده است.

آتشی که دوباره زبانه کشید

این اقدام هندوستان، پاکستان در معرض یک فشار شدید ژئوپولتیکی و فرهنگی- سیاسی قرار می دهد بنابراین طبیعی است که به شدت به آن واکنش نشان دهد. در همین رابطه مقامات پاکستانی به طور آشکار این سیاست را به عنوان پاکسازی قومی قلمداد کرده اند و از تشابه این اقدام با سیاست های اسرائیل در قبال فلسطینی ها گفته اند.

در این میان پاکستان با اخراج سفیر هند در اسلامآباد، اعلام کرد که سطح روابط دیپلماتیک خود را با هند کاهش میدهد و تجارت با دهلینو را تعلیق میکند. از این پالس چنین برداشت می شود که پاکستان به هیچ عنوان حاضر به پذیرش واقعیت های جدید در کشمیر نیست.

اما در طرف مقابل دولت هند این اقدام را اصلاح یک «اشتباه تاریخی» نامیده که به تروریسم و جدایی طلبی پایان می دهد. حتی نخستوزیر هند سهشنبه تصویب قانونجدید را رویدادی خطیر در دموکراسی پارلمانی این کشور عنوان کرد. این واکنش های ضد و نقیض، تمایز دیدگاه دو کشور را پررنگ تر کرده و احتمالا گسل تقابل تاریخی هند و پاکستان را یک بار دیگر زنده خواهد کرد.

بحرانی که نقطه عطف می شود

کشمیر و معادله پیچیده آن تنها به این منطقه و تنش در روابط پاکستان و هند محدود نمی شود کارشناسان این حوزه معتقدند این مناقشه باعث شکل گیری یک بحران چهار بعدی، توامان و درهم تنیده خواهد شد که به یک نقطه عطف در معادلات سیاسی و امنیتی این منطقه و حتی بازی ابرقدرت ها منتهی می شود.

در ابتدا این مناقشه آتش اختلافات دیرپای هندوستان و پاکستان دوباره روشن می کند و همچون یک سم مهلک می تواند از یک مناقشه ارضی به عرصه های دیپلماتیک، صف بندی های نظامی و درگیری های کنترل نشده مرزی منجر شود.

از آنجایی که مردم کشمیر تحت کنترل هند هیچ گاه واقعیت الحاق خود به این کشور را قبول نکرده اند این احتمال وجود دارد این اقدام به خیزش و جنبشی قومی و مذهبی تبدیل شود همچنین گروه های تروریستی نیز از این رهگذر راه را برای نقش آفرینی خود به بهانه حمایت از مسلمانان فراهم کنند.

پیش از این «ایمن الظواهری»، رهبر گروه تروریستی القاعده پیام تندی را با عنوان «کشمیر را فراموش نکنید» علیه هند صادر کرده بود و تصمیم کنونی هند این روایت را تغذیه میکند. همچنین به نظر می رسد داعش ولایت خراسان نیز از این دستاویز برای ورود هرچه بیشتر به شبه قاره هند استفاده کند. بنابراین کشمیر در کمین چالش تروریسم نیز قرار دارد.

از طرفی دیگر بحران جامو و کشمیر می تواند تاثیرات نامطلوبی نیز بر بحران افغانستان داشته باشد. این امکان وجود دارد که پاکستان با تحت فشار قرار دادن آمریکا، هرگونه صلح در افغانستان و راضی کردن طالبان را، به حمایت از خود علیه هند در قضیه کشمیر منتهی سازد که این نیز می تواند اولین و مهمترین پس لرزه منطقه این بحران باشد.

در سطح بین المللی نیز قطعا پای آمریکا و چین به این قضیه باز خواهد شد. هر دو طرف سرمایه گذاری های بزرگی در این منطقه انجام داده اند و دارای منافع بلندمدتی در آن هستند بنابراین هرگونه تغییر موازنه و آرایش دوباره قوا نیز آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. همین مساله می تواند بحران کشمیر را از اختلاف منطقه ای به یک تنش بین المللی ارتقا دهد.

اگرچه در برهه کنونی نمی توان به طور قاطع از پیامدهای این کشمکش گفت اما با توجه به وجود دولت راستگرا و ملی گرای هندوستان و اصرار پاکستان بر حفظ وضع سابق می توان پیش بینی کرد بحران کشمیر حداقل در کوتاه مدت از طریق سیاسی و دیپلماتیک حل و فصل نخواهد شد و سایه رقایت و دشمنی همچنان جنوب آسیا را تهدید خواهد کرد.

کد خبر: 1024341

وب گردی

وب گردی