16 مهر روز جهانی کودک است. کودکان آسیبپذیرترین گروه سنی هر جامعه محسوب میشوند که بعد از جنگ جهانی اول در 1924 طی بیانیه ای در جامعه ملل مورد توجه قرار گرفت و مجددا در 1959 یعنی یازده سال پس از جنگ جهانی دوم دومین بیانیه در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید . طی سالهای متمادی مسائلی نظیر کودکان مهاجر، کودکان فاقد شناسنامه و ثبت ولادت ، ازدواج زودرس ، عدم تبعیض در نظام آموزشی مورد توجه سازمانهای بین المللی قرارگرفته و بیانیههای گوناگونی در همین راستا به تصویب رسید اما دولتها چندان اهمیتی برای آن قائل نبودند از این رو در جهت تضمین حقوق کودک در 1989 پیمان نامه جهانی ( کنوانسیون ) حقوق کودک مورد تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد قرار گرفت.
در مقدمه این پیمان نامه با تاکید بر کرامت و ارزش والای انسانی بدون مد نظر داشتن رنگ، نژاد، مذهب، جنس ، عقاید سیاسی، جایگاه اجتماعی انسان، احترام خود را به حقوق اساسی ملتها برای پیشرفت اجتماعی و صلح و عدالت اعلام میدارد. بند اول این پیمان نامه به تعریف کودک پرداخته که تا 18 سال سن داشته باشد و هیچ تبعیضی در رژیمهای مختلف نسبت به کودک نباید انجام گیرد. تضمین کننده این حقوق دولتها بوده و مکلف به رعایت مفاد آنها هستند.
تاکید بر حق زندگی، آموزش و دسترسی به اطلاعات ، دادرسی کودک در دادگاه ویژه ، آزادی بیان و عقیده ، مذهب و سرپرستی و قیومت و حضانت، ملاقات با والدین ، تامین اجتماعی و رفاه ، عدم کاربرد خشونت، پیشگیری از قاچاق کودکان و استثمار جسمی و جنسی ،معلولیت ها، فرزند خواندگی و مانند آن از تکالیف دولتها محسوب شده و گزارش سالانه یا دوسالانه باید به سازمانهای تخصصی ملل متحد از جمله یونیسف UNICEF یا صندوق کودکان ملل متحد ارائه دهند.
مطابق آن نیز موضوعاتی که در خصوص سوء استفاده جنسی از جمله تهیه فیلمهای غیر اخلاقی از کودکان شدیدا مورد پیگیری قرار گرفت و از دولتها خواسته شد تمهیداتی برای پیشگیری از آن به وجود آورند.
در ایران از دهه 1340 موضوع کودک در دستور کار قرار گرفت که بعداز انقلاب در کنار تصریح قانون اساسی در قوانین مدنی نسبت به حضانت، تغذیه با شیر خشک و حمایت از مادرانی که با شیر خشک کودک را تغذیه میکنند ، قانون و آیین نامه اجرایی قانون تامین زنان و کودکان بی سرپرست، قانون کودکان بی سرپرست، آیین نامه اجرایی شیر خوارگاهها و مهد کودک ها به تصویب رسید و آمار مرگ و میر کودکان پایین آمده و شاخص رشد جمعیت افزایش یافت و تعداد مدارس رو به گسترش نهاد و از میزان بیسوادی کاسته شد اما موضوعی که پیوسته کنشگران حقوق کودک را به واکنش وامیداشت خشونت خانگی خصوصا و خشونت به معنای عام آن بود.
افزایش آسیبهای اجتماعی و ایجاد تنشها در نظام خانواده، کودک را دراین میان قربانی میکرد از پدر تا سایر اعضای خانواده ، خشونتهای جسمی غیر انسانی حتی توسط نا مادری موجب شد که در سال 1381 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و صریحا بر خلاف نص قانون مدنی که سن بلوغ را برای دختران 9 سال و برای پسران 15 سال اعلام کرد در بند اول این قانون همه کودکانی که به سن 18 سال نرسیدند مشمول این قانون دانست و هر گونه بهره کشی خرید و فروش به کار گیری کودکان از اعمال خلاف از قبیل قاچاق ممنوع شد.
در ماده 3 تصریح شده هر گونه آزار و اذیت کودکان که موجب صدمه جسمی اخلاقی و روحی شود ممنوع و مرتکبین مجازات خواهند شد . مهمترین موضوع این قانون جرم عمومی محسوب شدن پدیده کودک آزاری است که نیاز به شاکی خصوصی نداشته و هر فردی که از وقوع آن مطلع شود و به ضابطان و یا سازمان بهزیستی اطلاع دهد، فرد مرتکب این جرم تحت تعقیب قرار خواهد گرفت . مدتی است که دستگاههای ذیربط در صدد تهیه قانون جامع حمایت از حقوق کودکان هستند که امید است هر چه زود تر در مجلس تصویب شود.