توسعه علوم‌‌ انسانی در سایه توجه به نیازهای بومی است/ نقش تعیین‌‌‌‌کننده فقها در اسلامی‌‌‌‌سازی علوم انسانی

عدم وجود نظریه‌‌‌‌‌پرداز در حوزه علوم‌‌انسانی ناشی از غفلت نسبت به نیازهای بومی و منطقه‌‌‌ای است. احیای هنرهای بومی و منطقه‌‌‌‌ای با توجه به شرایط اقلیمی، یکی از عمده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین راه‌‌هایی است که می‌‌‌تواند منجر به تولید نظریه و تربیت نظریه‌‌‌‌پرداز شود.

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، علوم‌‌انسانی جزو مهم‌‌ترین شاخه‌‌‌‌‌‌های علوم بوده که توجه به آن منجر به توسعه و پیشرفت یک کشور می‌‌‌شود. در کشورهای غربی شاید از حضور متخصصان در بسیاری از علوم دیگر استفاده می‌‌‌‌‌‌‌کنند اما در حوزه علوم‌‌‌انسانی، توجه ویژه به این مسئله دارند که حتما مدیران جامعه خود را به صورت بومی پرورش دهند. بنابراین یکی از دلایل موفقیت در توسعه و پیشرفت یک کشور، توجه ویژه به حوزه علوم‌‌‌‌‌انسانی است که باید مورد توجه مسئولان امر قرار گیرد.

متاسفانه، علی‌‌رغم اهمیتی که علوم‌‌‌‌‌‌‌انسانی در عرصه جهانی دارد؛ اما در ایران مغفول مانده و هنوز منبع بسیاری از کتب در این رشته‌‌‌‌‌‌ها، برگرفته از منابع غربی است. بدون تردید، برای تربیت نظریه‌‌‌پرداز در کشور و ارائه نظریاتی در حوزه‌‌‌های مختلف علوم‌‌انسانی نیازمند توجه بیشتر به چگونگی تربیت افراد از بدو ورود به مرحله آموزش هستیم.

دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه کشور، با توجه به شناخت اهمیتی که حوزه علوم‌‌‌انسانی دارد؛ به عنوان تنها مرکز آموزش عالی، اقدام به تاسیس یک معاونت به طور تخصصی کرده و معاونت علوم‌‌‌‌‌انسانی و هنر برای پرداخت تخصصی به موضوعات این حوزه در دانشگاه آزاد راه‌‌‌‌اندازی شد. در همین راستا و برای توانمندسازی استادان این حوزه گروهی از استادان نخبه علوم‌‌‌انسانی تحت عنوان هیئت‌‌‌‌‌‌‌های اندیشه‌‌‌‌ورز تشکیل شده که مهم‌‌‌‌ترین ماموریت آنها ارائه مشاوره به معاونت علوم‌‌انسانی بوده و قطعا توجه ویژه به این امر در دانشگاه آزاد، نوید دهنده اتفاقات خوب در این حوزه است.

برای بررسی دلایل عدم توجه به حوزه علوم‌‌‌‌‌‌‌انسانی در شاخه‌‌‌‌‌های مختلف به سراغ برخی از استادان نخبه در هیئت‌‌‌‌‌‌‌های اندیشه‌‌ورز که در همایش توانمندسازی استادان حوزه علوم انسانی دانشگاه آزاد حضور داشتند رفتیم. نکته جالب توجه در این همایش که نویددهنده حضور درخشان دانشگاه آزاد در بخش علوم‌‌‌‌‌‌‌‌‌انسانی بوده، حضور استادن جوان به عنوان نخبگان حوزه علوم انسانی و استادانی است که علی‌‌‌رغم تحصیل در خارج از کشور و بهره‌‌‌‌‌مندی از امکانات بهتر، ترجیح دادند در ایران حضور پیدا کرده و به کشور خود خدمت کنند.

ایجاد کمیته‌ای تخصصی در رشته علوم‌‌‌تربیتی، توسط معاونت علوم‌‌‌‌‌‌انسانی دانشگاه آزاد

به گفته حمدالله منظری توکلی استاد علوم‌‌‌تربیتی دانشگاه آزاد واحد کرمان، بزرگ‌ترین نقطه ضعف در کمبود نظریه‌‌‌‌‌‌پرداز علوم‌‌‌‌‌انسانی، ارائه نظریات نظریه‌‌‌‌‌پردازان غربی به عنوان دروس دانشگاهی در دانشگاه‌‌‌‌های ایران است. متاسفانه بسیاری از استادان ما در این رشته، فارغ‌‌التحصیل غرب هستند. هیچ نظریه‌‌‌‌پردازی در این رشته در ایران نداریم تا بتوانند براساس آموزش‌‌‌های اسلامی و دینی، نظریاتی را ارائه کنند. در رشته علوم‌‌‌‌تربیتی در ایران، استادان به نامی چون علی شریعتمداری داریم اما همین افراد هم نتوانستند در حوزه علوم‌‌‌‌‌تربیتی نظریه‌‌‌‌پردازی کنند.

وی معتقد است، با توجه به نگاه ویژه‌‌‌ای که دانشگاه آزاد در توسعه علوم‌‌‌‌انسانی دارد و ایجاد یک معاونت جدید، قطعا آینده روشنی برای حوزه علوم‌‌‌انسانی در این دانشگاه، پیش‌‌‌بینی می‌‌‌شود. ایجاد یک کمیته تخصصی در رشته علوم‌‌‌تربیتی با حضور استادان مطرحی که در دانشگاه آزاد وجود دارند قطعا برای رسیدن به ایجاد نظریات سودمند در این رشته، کمک خواهد کرد.

علوم‌‌‌انسانی نیازمند توجه حوزویان است

به گفته سید جواد علیزاده گنجی عضو هیئت علمی گروه حقوق واحد قائم‌‌‌‌شهر که از فارغ‌‌‌‌‌‌‌التحصیلان دانشگاه پنجاب هندوستان است، برگزاری همایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی با عنوان توانمندسازی استادان حوزه علوم‌‌‌‌‌‌‌‌‌انسانی، زمینه‌‌ساز مناسبی برای نزدیکی میان استادان، تبادل‌‌نظر در این حوزه و پیش‌‌‌مقدمه‌‌‌ای برای خلق نظریات مختلف خواهد بود.

وی معتقد است، بدون تردید خودباوری و عدم اتکا به نظریات نظریه‌‌‌‌‌‌‌‌پردازان غربی در حوزه علوم‌‌‌‌انسانی یکی از دلایل خلق نظریه خواهد بود که باید به تقویت این امور در استادان دانشگاه‌‌‌‌ها بپردازیم تا بتوانیم با تکیه بر نظرات بومی و اسلامی، الگوی صحیحی را در رشته‌‌‌های مختلف علوم‌‌‌انسانی به نسل فردای ایران ارائه داده و حتی نظریه‌‌‌‌پرداز تربیت کنیم.

به گفته وی، یکی از دلایل عدم وجود نظریه در رشته حقوق، به‌‌‌‌‌‌ویژه حقوق خصوصی، مرتبط بودن این رشته با امور فقهی بوده که شاید نیازمند توجه بیشتر حوزویان ما در این رابطه است. متاسفانه، علی‌‌‌رغم تاکید مقام معظم رهبری بر توجه به کرسی‌‌‌های آزاد‌‌‌اندیشی و تولید نظریه در علوم‌‌‌انسانی کار چندانی در این زمینه انجام نشده است.

علیزاده گنجی از جمله نخبگانی است که با وجود امکانات مناسب در هندوستان و دریافت پیشنهاد برای حضور در دیگر کشورها جهت تدریس، ترجیح داده به ایران برگردد و به مردم وطن خود خدمت کند.

توسعه علوم‌‌‌‌‌‌‌‌انسانی در گرو حرکت در مسیر پژوهش‌‌‌محوری است

به گفته محمدتقی یونسی رستمی عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی واحد رشت، عمده‌‌ترین دلایل ضعف ما در عدم وجود نظریه‌‌‌‌پرداز در حوزه علوم‌‌‌انسانی برمی‌‌‌‌گردد به دوران قبل از انقلاب که گروه زیادی برای تحصیل به غرب می‌‌رفتند و بدون تلاش در زمینه نظریه‌‌‌پردازی خوراک فکری دانشجویان ما نظریات اندیشمندان غربی بود. در دوران بعد از انقلاب هم که توجه به علوم‌‌‌انسانی اسلامی مدنظر قرار گرفت متاسفانه همچنان این روند ادامه یافته که نیازمند بازنگری کلی است.

وی معتقد است، اگر بتوانیم با حرکت در مسیر پژوهش‌‌‌محوری و بهره‌‌‌‌‌گیری از کرسی‌‌‌‌‌های آزاد اندیشی در مسیر توسعه علوم انسانی حرکت کنیم بدون تردید، در آینده‌‌‌ای نه چندان دور، می‌‌‌توانیم نظریاتی را در حوزه‌‌‌های مختلف علوم‌‌‌انسانی ارائه کنیم.

ظرفیت کافی برای توسعه علوم‌‌‌‌انسانی در دانشگاه آزاد وجود دارد

به گفته اسلام کرمی عضو هیئت علمی گروه معماری و شهرسازی واحد اردبیل، با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب، باید به استقلال در علم برسیم تا بر پایه اینها، نظریه‌‌‌های مبتنی بر علوم‌‌‌‌‌انسانی را ارائه کنیم. خوشبختانه در رشته معماری و شهرسازی، نظریه‌‌‌‌‌‌پردازانی در کشور داریم؛ اما با توجه به قدمت معماری ایرانی و اسلامی قطعا این تعداد اندک است.

کرمی که خود صاحب نظریه شریعت شهر اسلامی بوده، معتقد است که ظرفیت کافی برای توسعه علوم‌‌‌‌انسانی در دانشگاه آزاد وجود دارد و ایجاد معاونتی جداگانه در این دانشگاه که منحصر به حوزه علوم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انسانی باشد نشان از پتانسیل لازم در این دانشگاه دارد.

عدم وجود نظریه‌‌‌‌‌پرداز در حوزه علوم‌‌انسانی ناشی از غفلت نسبت به نیازهای بومی و منطقه‌‌‌ای است

به گفته نفیسه نمدیان‌‌‌‌‌‌‌‌‌پور یکی از جوان‌‌ترین استادان حوزه علوم‌‌انسانی و عضو هیئت علمی گروه فلسفه هنر واحد رامسر، عدم وجود نظریه‌‌‌‌‌پرداز در حوزه علوم‌‌انسانی ناشی از غفلت نسبت به نیازهای بومی و منطقه‌‌‌ای است. سالهاست که دانشگاه‌‌‌‌‌‌های ما به اندیشه‌‌‌‌‌های نظریه‌‌‌پردازان غربی تکیه کردند و این استقلال و خودباوری علی‌‌رغم اهمیت ویژه‌‌‌ای که دارد محقق نشده است. احیای هنرهای بومی و منطقه‌‌‌‌ای با توجه به شرایط اقلیمی، یکی از عمده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین راه‌‌هایی است که می‌‌‌تواند منجر به تولید نظریه و تربیت نظریه‌‌‌‌پرداز شود.

عدم وجود نظریه‌‌‌‌‌پرداز در حوزه روان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی، ناشی از عدم بومی‌‌‌‌سازی نظریات روان‌‌‌شناسی در ایران است

حسن رضایی یکی دیگر از استادان جوان حوزه علوم‌‌‌‌‌‌انسانی و عضو هیئت علمی گروه روان‌‌‌‌‌شناسی واحد نجف‌‌‌‌آباد معتقد است، علت عدم وجود نظریه‌‌‌‌‌پرداز در حوزه روان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی، ناشی از عدم بومی‌‌‌‌سازی نظریات روان‌‌‌شناسی در ایران است. تولید دانش براساس مدل‌‌سازی اتفاق نمی‌‌‌افتد و وقتی می‌‌خواهیم در یک حیطه خاصی دلایل را پیدا کنیم باید حتما در آن زمینه و براساس شرایط فرهنگی کشور مدل‌‌‌سازی کنیم.

به گفته رضایی، با توجه به ظرفیت بالایی که دانشگاه آزاد در حوزه رشته روان‌‌‌‌شناسی در سراسر کشور دارد و برخورداری از اعضای هیئت علمی توانمند با ایجاد کمیته‌‌‌‌های تخصصی در این رشته و بهره‌‌‌‌‌‌‌‌مندی از این ظرفیت عظیم، شرایط مناسبی را برای تولید نظریه و تربیت نظریه‌‌پرداز در حوزه‌‌‌های مختلف علوم‌‌‌انسانی در جهت بومی‌‌‌سازی و اسلامی‌‌‌سازی خواهیم داشت.

نظریات فقهی مناسبی توسط حوزویان ارائه شده است

به گفته حجت‌‌‌الاسلام محمدرضا کاظمی گل‌‌‌‌وردی رئیس دانشکده الهیات واحد مشهد یکی از دلایل عدم وجود نظریه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرداز در حوزه علوم‌‌انسانی، بی‌‌مهری نسبت به رشته‌‌‌های این حوزه است تا جایی که متاسفانه بسیاری از خانواده‌‌‌‌‌‌های ما تمایلی ندارند فرزندانشان در رشته‌‌‌‌‌‌‌‌های علوم‌‌‌‌‌‌‌انسانی تحصیل کنند.

وی معتقد است، در زمینه علوم اسلامی و فقه، حوزه فعالیت مناسبی داشته و نظریه‌‌‌های مختلفی در بحث‌‌‌های فقهی وجود دارد؛ اما در رشته حقوق که برگرفته از فقه است متاسفانه ارتباط مناسبی میان حوزه و دانشگاه برقرار نشده و به نوعی کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌کاری در این زمینه صورت گرفته که در رشته حقوق نظریه‌‌‌‌‌‌‌‌پرداز نداریم.

عدم شناخت صحیح از مشکلات روز یکی از موانع اسلامی‌‌‌‌سازی علوم‌‌‌انسانی است

به گفته مختار نعم عضو هیئت علمی واحد تبریز در گروه حقوق، یکی از مشکلات اصلی در حوزه اسلامی‌‌سازی علوم‌‌انسانی، عدم شناخت صحیح از مشکلات روز و به‌‌‌‌‌‌‌روز‌‌‌‌‌‌‌رسانی نشدن امور مختلف است. برای به‌‌‌‌‌‌‌روز شدن قوانین، نیازمند توجه فقها به مسائل روز هستیم که متاسفانه در حال حاضر این توجه به اندازه کافی وجود ندارد. همین امر منجر به عدم شکل‌‌‌‌‌‌گیری نظریه در این حوزه شده است. به عنوان مثال قوانین مختلفی در بحث تجارت الکترونیک تصویب شده اما در ارتباط با این قوانین جدید در حوزه الکترونیک، مسئله فقهی وجود ندارد و فتوایی صادر نشده است.

چشم‌‌‌‌‌انداز روشن ایجاد معاونت علوم انسانی و هنر در دانشگاه آزاد

شهناز نایب‌‌‌‌‌زاده عضو هیئت علمی واحد یزد در گروه مدیریت بازرگانی که از سن 23 سالگی به عنوان استادی جوان مشغول به تدریس بوده، معتقد است که یکی از دلایل عدم وجود نظریه‌‌‌‌‌‌پرداز در کشور، نبودن افرادی دغدغه‌‌‌مند در توجه به مسائل بومی و مذهبی بوده و در عین حال در بخش بازاریابی رشته مدیریت، نظریه‌پردازانی داریم که در این زمینه فعالیت می‌‌‌‌‌کنند؛ اما به توجه به ظرفیت عظیمی که در کشور وجود دارد این میزان کفایت نمی‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

به گفته نایب‌‌‌‌‌زاده، ایجاد معاونت علوم‌‌‌‌انسانی و هنر در دانشگاه آزاد و در کنار هم، با توجه به نزدیکی که دارند قطعا اثرات ثمربخشی را در ایجاد نظریات مختلف در دو حوزه خواهد داشت.

نبود نظریه‌‌‌‌‌‌پرداز در حوزه علوم‌‌‌‌‌‌‌‌انسانی ناشی از عدم وجود خلاقیت و تقلید از نظرات غربی‌‌‌ها

عباس علوی راد، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابرکوه و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد این واحد دانشگاهی، دلیل عدم وجود نظریه‌‌‌پرداز در حوزه علوم‌‌‌انسانی را عدم وجود خلاقیت و تقلید از نظرات غربی‌‌‌ها می‌‌داند.

به گفته وی، اگر در حوزه علم اقتصاد نظریه‌‌‌‌‌‌‌پرداز داشتیم بدون تردید، برای حل بسیاری از بحران‌‌‌‌های اقتصادی موجود مشکلی نداشتیم. متاسفانه یکی از دلایل عدم وجود نظریه‌‌‌پرداز در حوزه اقتصاد، دخالت پررنگ سیاست‌‌‌مداران در این عرصه و عدم اجازه حضور به صاحبنظران در حوزه اقتصاد است.

وی معتقد است، اگر بخواهیم در حوزه علم اقتصاد نظریه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرداز داشته باشیم باید از حضور صاحب‌‌‌‌‌نظران این حوزه و تجربه سیاست‌‌‌‌‌‌‌مداران بهره‌مند شویم نه اینکه کلا نبض اقتصاد در مسیر سیاست قرار گیرد؛ که در این صورت نه تنها نظریاتی تولید نمی‌‌‌‌‌‌‌شود بلکه کشور دچار بحران‌‌‌‌‌‌های اقتصادی خواهد شد.

آنچه مسلم است، علوم انسانی دایره بسیار گسترده‌‌‌ای دارد که توجه به بومی‌‌‌سازی و امور مذهبی در توسعه آن و ارائه نظریات مختلف در این حوزه نقش اثرگذاری دارد. از سوی دیگر وحدت حوزه و دانشگاه و نزدیکی این دو با هم، منجر به توسعه بسیاری از علوم مرتبط خواهد شد.

بنابراین برای حرکت در مسیر اسلامی‌‌‌‌‌‌‌سازی علوم‌‌‌‌انسانی باید حضور فقها و حوزویان در کنار دانشگاهیان پررنگ شده تا با بهره‌‌مندی از اصول فقهی و اسلامی بتوانیم در مسیر اسلامی‌‌‌‌‌سازی این علوم حرکت کنیم.

انتهای پیام/

کد خبر: 1025764

وب گردی

وب گردی