به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، پیشرفت در علوم مختلف روز دنیا با سرعت در جریان بوده و بشر امروز در قرن 21 به نقطهای رسیده است که با ساخت انواع ربات در زمینههای مختلف همیارانی را با دست خود متولد میکند که در عرصههای مختلف کاربرد دارند. امروزه رباتها در صنعت و جاهای دیگر نقش خود را به خوبی نشان دادند. در حال حاضر، یکی از حوزههای پرکاربرد و مهم علم رباتیک، رباتیک در پزشکی است. از این رو علم رباتیک و پزشکی میتواند یک روش جالب و کاربردی در رفع نیازهای بشریت باشد. دلیل این امر، توانمندی سیستمهای یکپارچه ماشینی در علم پزشکی و مراقبتهای پزشکی است که میتواند قابلیتهای زیادی را در بالا بردن سطح سلامت افراد به وجود آورده و ثبات و کیفیت سرویسهای سلامتی عمل جراحی و توانبخشی را افزایش دهد.
رباتیک پزشکی گرایشی از مهندسی پزشکی است
رباتیک پزشکی همانطور که از نامش پیداست تلفیق علم رباتیک و پزشکی بوده و به عنوان یکی از گرایشهای مهندسی پزشکی شناخته شده است. در واقع این علم با تلفیق علوم پایه، پزشکی و مهندسی بر آن است تا در راستای پیشرفتهای پزشکی و نیازهای پیشرفته و متعدد پزشکی، مسیر جامعه پزشکی را هموار سازد. در دنیای امروز با فناوریهای نوین و پیشرفتها در علوم مختلف پزشکی و مهندسی و دیگر علوم پایه، بدون تردید با همافزایی این علوم میتوان به پیشرفتهای کاربردی و حائز اهمیتی دست پیدا کرد.
علم پزشکی در بسیاری از موارد به دلیل مختلفی چون خطای انسانی و مواردی از این دست شاید نیازمند یک تحول اساسی باشد که ساخت رباتهای پزشکی نویددهنده تحولی عظیم در این علم خواهد بود. صحت، دقت، قابل پیشبینی بودن، تکرارپذیری این چند دلیل، دلایل اصلی پیشرفت و علاقه به سیستمهای جراحی رباتیک هستند. سیستمهای رباتیکی دارای این قابلیت هستند که در صورت طراحی درست و تغییر نکردن شرایط به میزان زیاد، یک عمل را در صورت انجام دادن درست در مرتبه اول، بارها با همان دقت اولیه تکرار کنند.
سیستمهای رباتیکی دارای هزینه آموزشی پایینی هستند. برخلاف پزشکی سنتی که برای آموزش هر پزشک جدید نیاز به طی تمامی مراحل تکراری قبلی است در سیستمهای رباتیکی تنها با کپی کردن دادهها و سیستم نرمافزاری یک ربات روی ربات مشابه میتوان تمامی قابلیتهای عملیاتی آن را نیز انتقال داد. این بدان معنی است که با یک بار طراحی درست، میتوان بارها از آن استفاده کرد و هزینه آموزش سیستم جدید چیزی در حد صفر است.
کاهش خطای پزشکی با استفاده از رباتها
سیستمهای رباتیکی به دلیل خستگیناپذیری و تاثیر نداشتن عوامل محیطی بر آنها به ندرت دچار کاهش دقت میشوند؛ اما پزشکی سنتی آمیخته به خطا است، برای مثال باقی ماندن ابزار پزشکی در بدن بیمار، سالیانه جان انسانهای بسیاری را در جهان میگیرد. با توجه به مزیتهای موجود در توسعه علم رباتیک در پزشکی، رشتهای جدید با همین عنوان چندسالی است که در دانشگاههای مختلف تدریس میشود. در ایران هم ورود این رشته از دانشگاه تهران آغاز شده که در اوایل دهه نود در مقطع دکتری اقدام به پذیرش دانشجو در مقطع دکتری رشته رباتیک پزشکی کرده است.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین هم با توجه به توانمندی که در عرصه علم رباتیک دارد، به عنوان یکی از قطبهای رباتیک کشور شناخته میشود که با دریافت مجوز از وزارت بهداشت، امسال اقدام به پذیرش دانشجو در رشته رباتیک پزشکی در مقطع دکتری کرده است.
پذیرش دانشجوی رباتیک پزشکی در واحد قزوین
به گفته مرتضی موسیخانی رئیس دانشگاه آزاد استان قزوین، واحد قزوین تنها واحد دانشگاهی در دانشگاه آزاد محسوب میشود که اقدام به ارائه رشته رباتیک پزشکی کرده است و بدون تردید آینده درخشانی خواهد داشت.
وی معتقد است، با توجه به وجود مرکز تحقیقات مجهزی که در علم رباتیک واحد قزوین داریم و ساخت رباتهای گوناگون در زمینههای مختلف از جمله ربات اطفای حریق که به تازگی تجاریسازی شده است، توانمندی ساخت رباتهای جراح پزشکی هم در واحد قزوین وجود دارد.
به گفته موسیخانی، در حال حاضر ساخت رباتهای جراح در ایران، توسط بیمارستان امامخمینی انجام شده و برای تولید این رباتها، نیازمند سرمایهگذاری کلان دراین زمینه هستیم؛ اما بدون شک با تکیه بر توان و دانش استادان متخصص و دانشجویان خلاق دستاوردهای خوبی را در این عرصه ارائه میکنیم.
به گفته آرش رنجبران رئیس واحد ایلخچی، این واحد دانشگاهی که همراه با واحد قزوین جزو قطبهای رباتیک کشور محسوب میشوند در زمینه طراحی ربات دندانپزشک فعالیت داشته و بدون تردید ایجاد رشته رباتیک پزشکی در واحد ایلخچی زمینهساز پیشرفت در ساخت رباتهای پزشکی خواهد بود.
گفتنی است، تمامی دانش آموختگان مقطع کارشناسی ارشد رشتههای مهندسی پزشکی (کلیه گرایشها)، مهندسی مکانیک (کلیه گرایشها)، مهندسی مکاترونیک، مهندسی برق (کلیه گرایشها)، مهندسی رباتیک، مهندسی و علوم کامپیوتر (کلیه گرایشها)، اعضای مصنوعی و وسایل کمکی، انفورماتیک پزشکی، فناوری اطلاعات سلامت، فیزیوتراپی، فیزیوتراپی ورزشی، کاردرمانی، ارگونومی و پزشکی عمومی میتوانند وارد رشته رباتیک پزشکی شوند.
کاهش خطای انسانی و افزایش دقت در جراحی با استفاده از رباتها
بدون تردید با توجه به تحقیقات گستردهای که در رابطه با خطاهای انسانی در شرایط مختلف روحی، محیطی صورت گرفته، جراحی به عنوان یک کار دقیق که با جان انسانها سر وکار دارد نیاز به کاهش خطاهای انسانی دارد. هماکنون درخواستهای متعددی برای جراحیهای پیچیده با حداقل آسیب وجود دارد که نیاز به یک پل ارتباطی میان جراحی و کامپیوتر وجود دارد.
رباتهای جراحی به کمک کامپیوتر به جراحی رنگ و بوی دیگری دادند، این رباتها که به جراحی کمک میکنند در واقع برای جراحیهایی با کمترین جراحت و حداقل تهاجمی بودن جراحی همچنین برای افزایش قابلیتهای عملکردی جراحها است. در این رباتهای جراحی، جراح با دو روش telemanipulator و کامپیوتر میتواند ربات و ابزارها را کنترل کند.
در روش telemanipulator جراح به کمک ریموت با حرکاتش به کنترل ربات میپردازد و در روش دیگر جراح با کمک کامپیوتر به کنترل ربات میپردازد، مزیت روش دوم به روش اول این است که جراح میتواند از هر جای دنیا بدون حضور فیزیکی در محل جراحی به کنترل ربات بپردازد و عمل جراحی را انجام دهد.
جراحی با رباتهای جراحی نسبت به جراحی سنتی، مزیتهایی چون دقت بالاتر، مینیاتورسازی، کوچکسازی (برای افزایش تطبیق پذیری و سودمندی)، برشهای کمتر، کاهش خونریزی و از دست رفتن خون، درد کمتر و مدت زمان بهبودی سریعتر را دارد.
در جراحیهای سنتی شرایط سخت روحی-روانی و فیزیکی بر جراح حاکم است که این شرایط علاوه بر خستگی بار کار ذهنی جراح و خستگی فیزیکی جراح میتواند به کاهش بهرهوری و یا گاهی به خطای انسانی منجر شود پس هم برای جراح و هم برای بیمار لازم است تا شرایط جراحی از لحاظ ارگونومی اصلاح شود؛ رباتهای جراحی به دلیل مفصلبندی که دارند در مقابل حرکات با دست در جراحیهای سنتی و به دلیل بزرگنمایی سه بعدی باعث میشود تا جراحی ارگونومیک و راحت شود.
آنچه مسلم است، با توجه به نیازهای موجود در عرصه خدماترسانی درمانی و پزشکی دنیا؛ همچنین اهمیت به توسعه تجهیزات پزشکی از جمله رباتهای جراح، تدریس رشته رباتیک پزشکی در دانشگاهها، گامی موثر در جهت فعالیت جدی ایران در این عرصه است. حضور دانشگاه آزاد قزوین به عنوان یکی از قطبهای مهم رباتیک کشور، سرآغازی برای پیشرفت در تولید رباتهای جراح در کشور و مطرح شدن نام ایران در عرصه رباتیک پزشکی جهان خواهد بود که به زودی شاهد دستاوردهای ملی و جهانی این دانشگاه در این عرصه خواهیم بود.
انتهای پیام/