به گزارش گروه بین الملل ایسکانیوز، بحث استقلال عمل تروئیکای اروپایی از ایالات متحده همواره یکی از موضوعات مورد مناقشه عرصه سیاست و روابط بین الملل بوده است. بخشی از کارشناسان و ناظران سیاست انگلیس، آلمان و فرانسه با قائل شدن نوعی از اصالت، راهبردهای این سه کشور را مستقل از آمریکا تعریف و تبیین می کند.

این دیدگاه در دوگانه موازنه سازی ایالات متحده و دنباله روی از آن براین باور است که راهبرد اروپایی ها بیشتر در قالب گزینه اول قرار می گیرند. با این حال دسته ای دیگر با رویکردی واقع گرایانه و مبتنی بر مشاهدات عینی دیدگاه دیگری را برجسته می سازند.

این جریان دوم با تاکید براین که اروپایی ها ظرفیت بازی مستقل از ایالات متحده را ندارند بیشتر بر گزینه دنباله روی تاکید دارند. به عبارت بهتر اروپایی ها برای حفظ ظاهر، بر استقلال عمل خود از آمریکا تاکید دارند اما در عمل و در بزنگاهای حساس همواره مجری وفادار واشنگتن خواهند بود. موضوع برجام فرضیه این دیدگاه را تا حدود زیادی تائید می کند.

از ادعای استقلال تا دنباله روی محض

«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا ۱۸ اردیبهشت سال گذشته به صورت یکجانبه و بدون دلیل خاصی از برجام که مورد تأیید جامعه جهانی و شورای امنیت سازمان ملل بود خارج شد و کارزار فشار حداکثری علیه ایران یا همان تروریسم اقتصادی را به راه انداخت.

طرف‌های اروپایی برجام، بلافاصه ضمن ابراز «تأسف» از اقدام واشنگتن مدعی شدند بهره‌مندی ایران از مزایای اقتصادی برجام را تضمین می‌کنند.

وزرای خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان سرانجام با صدور بیانیه مشترکی در بهمن ماه پارسال رسما ثبت یک کانال مالی ویژه برای تجارت با ایران موسوم به «اینستکس» را اعلام کردند.

بنابر ادعای آن‌ها هدف بلندمدت اینستکس گشایش کانال‌های اقتصادی برای کشور‌های ثالثی است که تمایل به تجارت با ایران را دارند. به نظر می رسید اروپایی ها می خواهند سیاست مستقلی از واشنگتن در پیش گیرند و به نبرد سیاست های یکجانبه گرایی ترامپ بروند.

اما گویا استقلال عمل اروپایی ها تنها در مرحله اعلامی باقی ماند و اثری از آن در مرحله عمل دیده نشد. بنابر گفته مقامات کشورمان تاکنون هیچ اقدام موثر و عملی در زمینه روابط تجاری ایران و اروپا صورت نگرفته است و اروپایی ها بدون چراغ سبز آمریکا حاضر به ایجاد کانال مالی خود نیستند.

همین مساله باعث شد جمهوری اسلامی ایران، در نخستین سالگرد خروج آمریکا از برجام، سیاست کاهش تدریجی تعهدات هسته ای خود را در پیش گیرد.

تهران در نخستین گام، محدودیت‌های مربوط به ذخیره‌سازی آب سنگین و اورانیوم غنی‌شده را کنار گذاشت و ۱۶ تیرماه نیز ضمن انتقاد از انفعال اروپایی ها گام دوم را برداشت.

«بهروز کمالوندی» معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در سخنرانی خود درباره اعلام گام سوم کاهش تعهد ایران به برجام از راه‌اندازی زنجیره‌ای از ۱۶۴ دستگاه نسل دوم خبر داد.

در این میان اروپایی ها به جای افزایش فشار بر ایالات متحده برای بازگشت به برجام سیاست دیگری در پیش گرفته اند.

روزنامه «گاردین» چاپ لندن روز جمعه در گزارشی نوشت که اتحادیه اروپا به طور خصوصی به ایران هشدار داده اگر تهران تهدید خود در خصوص پیش رفتن در برداشتن گام‌های جدید کاهش تعهدات برجام ادامه دهد(گام چهارم تعهدات برجامی در روز 16 آبان اجرا خواهد شد)، مجبور خواهد بود خروج از توافق هسته‌ای را آغاز کند.

اروپای غیرقابل اعتماد

سیاست دنباله روی از واشنگتن تنها به برجام محدود نمانده است. همزمان با جنجال های سیاسی مقامات سعودی و آمریکایی برای مقصر جلوه دادن ایران در ماجرای حملات پهبادی اخیر یمن به مراکز نفتی عربستان، روز دوشنبه هفته گذشته، تروئیکای اروپایی در بیانیه ای مشترک ایران را به عنوان مسئول انجام این حملات معرفی کردند.

در این بیانیه مشترک که از سوی «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه، «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس و «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان صادر شده، بدون ارائه کوچکترین سند و مدرکی و در شرایطی که انصارالله یمن به صورت رسمی مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته اند، آمده است: «فرانسه،‌ بریتانیا و آلمان معتقدند که ایران به‌‌وضوح مسئول حمله به تأسیسات نفتی عربستان سعودی است».

در بخش دیگری از بیانیه سه قدرت اروپایی بر آغاز مذاکرات جمهوری اسلامی ایران درباره برنامه هسته‌ای و مسائل مرتبط با امنیت منطقه‌ای از جمله برنامه موشکی خود تاکید شده است.

این برای اولین بار است به طور رسمی سه کشور اروپایی علاوه بر برنامه هسته ای دستورکارهای جدیدی برای مذاکره با جمهوری اسلامی ایران را اعلام می کنند.

تا پیش از این بسیاری ها همچنان با خوشبینی سیاست اروپایی را را رصد می کردند و امیدوار بودند از طریق دیپلماسی و همسویی با آنان این بحران را مدیریت سازند اما این راهبرد جدید نشان داد هرگونه اتکا به اروپا سرابی بیش نخواهد بود.

در همین راستا مقام معظم رهبری با ترسیم ابعاد جدید سیاست خارجی کشورمان در قبال مسائل پیش روی جمهوری اسلامی ایران، تصویری دقیق و عمیق از نحوه عملکرد کشورهای اروپایی اروپایی ارائه داد که می توان از آن به عنوان چارچوب نظری این نوشتار یاد کرد.

«حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» تاکید کردند اروپایی‌ها در ظاهر به عنوان میانجی وارد می شوند و حرف های طولانی هم می زنند اما همه آنها پوچ است و به هیچ عنوان نمی‌توان به آنها امید داشت و اعتماد کرد پس بنابراین باید بکلی از اروپایی ها قطع امید کرد.

ایشان با اشاره به عملکرد اروپایی‌ها بعد از توافق هسته ای و عمل نکردن به وعده ها و همچنین نحوه عملکرد اروپا بعد از خروج امریکا از برجام و اعمال ظالمانه تحریم‌های ثانویه افزودند: «اروپایی‌ها به رغم وعده های خود، عملاً به تحریم های امریکا پایبند ماندند و هیچ اقدامی انجام ندادند و از این پس هم بعید است کاری برای جمهوری اسلامی انجام دهند، بنابراین باید بکلی از اروپایی ها قطع امید کرد».

به نظر می رسد اگر تا پیش از این کشورهای اروپایی تمایل داشتند سیاست مستقلی از خود به تصویر بکشند با این حال مجموعه تحولات جدید نشان می دهد که حنای آنان دیگر رنگی ندارد و روند استحاله شدن ابتکار و استقلال عمل اروپایی ها در سیاست آمریکا تکمیل شده است.