به گزارش گروه بین الملل ایسکانیوز، شکست سیاست تروریسم اقتصادی و فشار حداکثری و همچنین مقاومت بی نظیر جمهوری اسلامی ایران معادلات خاورمیانه را به طور کامل دگرگون ساخت. اگر تا پیش از اجرای این راهبردها، ایالات متحده و متحدانش امیدوار بودند در عرض چند هفته و یا حداکثر چند ماه تهران به میز مذاکره بازگردد اکنون شرایط جدیدی بر منطقه حاکم شده است.

در این وضعیت جدید واشنگتن و همچنین ریاض که منافع خود را در خطر می بینند با اعزام هیات های دیپلماتیک به میانجی گری کشورهای ثالث با جمهوری اسلامی ایران دل خوش کرده اند. هیات هایی از ژاپن، آلمان، فرانسه و بازگیران منطقه ای همچون عراق و عمان شانس خود را آزمایش کردند.

اما از آنجایی که هیچ تغییری در سیاست های تروریستی عربستان و آمریکا ایجاد نشده بود طرف های میانجی گر دست خالی عرصه را ترک کردند. از طرف دیگر ایران نیز که در موضع برتری قرار دارد بر دستورکارهای مشروع خود تاکید دارد.

در چنین شرایطی نخست وزیر پاکستان از طرف آمریکا و عربستان عهده دار ماموریتی سخت شده است تا بلکه بتواند روند فعلی را از بن بست خارج کند. در این میان خواهیم پرسید موفقیت «عمران خان» به عنوان میانجی گر جدید به چه عامل و یا عواملی بستگی دارد؟

نخست وزیر پاکستان از تهران تا ریاض

ماموریت عمران خان نزدیک به یک ماه پیش شروع شد. وی پیش از عزیمت به هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به عربستان رفت و با «محمد بن‌سلمان» دیدار کرد. وی در مورد این سفر خود گفته بود که ولی‌عهد سعودی از او خواسته برای کاهش تنش بین ایران و عربستان سعودی وساطت کند.

به فاصله کمتر از چهار هفته جناب نخست وزیر وارد ایران شد و با مقامات عالی رتبه کشورمان دیدار کرد. وی با تاکید براینکه ایران همسایه ماست و در مواقع مهم به ما کمک کرده است و عربستان هم دوست ماست و به ما کمک کرده است و نمی‌خواهیم بین ایران و عربستان درگیری رخ دهد بلکه معتقدیم باید با مذاکره مشکلات حل شود و به جنگ منتهی نشود، بر عزم جدی خود برای میانجی گری تاکید کرد.

اما این پایان کار نبود عمران خان که تصور می شد تنها به عنوان یک میانجی گر منطقه ای ظاهر می شود پرده از یک مساله دیگر نیز برداشت. وی گفت در سفر نیویورک «دونالد ترامپ» از من خواست تسهیل‌کننده گفت و گو بین ایران و آمریکا باشم و من تلاشم را در این زمینه ادامه می‌دهم. می‌دانم سختی‌هایی وجود دارد اما تلاش می‌کنیم تحریم‌ها علیه ایران لغو شود و برجام مورد امضای همه طرف‌ها قرار گیرد. ما به این نقش خود ادامه خواهیم داد.

بنابراین عمران خان به طور همزمان دو ماموریت منطقه ای و بین المللی را برعهده گرفته و برای تحقق آن تلاش می کند. در همین راستا او پس از سفر به تهران به ریاض رفت. خبرگزاری رسمی عربستان سعودی (واس) شامگاه سه‌شنبه گزارش داد که خان بعد از ورود به شهر ریاض، پایتخت سعودی، با شاه سعودی در این شهر دیدار کرده است.

بر اساس این گزارش، دو طرف طی این دیدار، در مورد روابط دوجانبه، زمینه‌های همکاری دوجانبه و آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و به ویژه دستاوردهای سفر تهران رایزنی کرده اند.

موفقیت خان به چه عواملی بستگی دارد؟

کارشناسان براین باور هستند چند عامل اصلی در شکست کشورهایی که از طرف آمریکا به ایران اعزام شدند نقش اصلی را ایفا کرده اند. از یک طرف آمریکا خواستار مذاکره با حفظ وضع موجود است. به عبارت بهتر آمریکا بر گفت و گو در حالت حفظ تحریم ها، تروریسم اقتصاد و بدون بازگشت به برجام تاکید دارد. در حالی که این مساله هیچ گونه سنخیتی با مطالبات مشروع جمهوری اسلامی ایران ندارد.

دومین عامل را می توان در نادیده گرفتن توازن جدید قوا در خاورمیانه عنوان کرد. اکنون محور مقاومت به ستون اصلی قدرت و سیاست در خاورمیانه ارتقا پیدا کرده و جمهوری اسلامی ایران به عنوان هسته این محور مهمترین قدرت منطقه ای محسوب می شود.

این محور با پیروزی های پی در پی خواستار پذیرش نظم موجود و به رسمیت شناختن منافع مردم منطقه است. به عنوان نمونه مقام معظم رهبری در دیدار با عمران خان تاکید کرد «جمهوری اسلامی ایران از مدتها قبل طرحی چهار ماده‌ای برای توقف جنگ در یمن ارائه کرده است و پایان این جنگ، می‌تواند تأثیرات مثبتی در منطقه به دنبال داشته باشد».

بسیاری از ناظران براین باور هستند پایان درست جنگ یمن به خروج کامل عربستان و امارات و مزدورانشان از یمن بستگی دارد. به بیان دیگر هرگونه موفقیت در مذاکرات همبستگی مستقیمی با پذیرش منافع و اولویت های محور مقاومت مرتبط خواهد بود.

در این میان اما یک پارمتر ضریب موفقیت طرح عمران خان را افزایش می دهد. بلندپروازی های عربستان در مقابل ایران کیش و مات شده و سیاست خصمانه آمریکا نیز هیچ گونه دستاوردی برای این کشور در پی نداشته است.

به بیان دیگر اگر تا پیش از این ریاض و واشنگتن با برداشتی آرمان گرایانه و جاه طلبانه بر محاصره و شکست ایران تاکید داشتند اکنون و پس از چندین شکست متعدد به نوعی از واقع گرایی و پرهیز از تصورات خام اندیشانه رسیده اند. اگرچه این مساله هیچ گونه تضمینی برای موفقیت خان ایجاد نخواهد کرد.

به نظر می رسد عمران خان ماموریت سختی در پیش دارد و پیش از آنکه به فکر دستاوردهایی در تهران باشد باید برای تغییر نظر، سیاست و راهبردهای خصمانه ریاض و واشنگتن علیه ایران تلاش کند.