به گزارش گروه علم و فناوری ایسکانیوز، مرضیه ابراهیمی، عضو هیئتعلمی گروه جامعهشناسی دانشگاه شهید بهشتی و مدیر طرح پیمایش ملی خانواده گفت: واقعیت این است که تغییر و تحولاتی که در جامعه رخداده است بخش مهمی از آن ناشی از همین تغییر فضای فناورانه است و درواقع ضرورت دارد که برای ابزارهایی که باهدف تسهیل زندگی مردم به وجود آمده، فرهنگسازی و برنامهریزی کرد؛ بنابراین نباید مسائل را سیاهوسفید دید و بهطور قاطع حکم نداد که فضای مجازی باید باشد یا نباشد.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه ما برای بررسی فضای مجازی باید یک گروه هدفی داشته باشد تا در خصوص نگرانیهای آن برنامهریزی داشته باشیم گفت: این نقطه هدف میتواند جوانان باشند و بحث همسرگزینی در این فضا تنها یکی از نگرانیهای ما درباره ارتباط جوانان با فضای مجازی است؛ اما آیا راهکار برای رفع نگرانیها این است که فضای مجازی را حذف کنیم که پاسخ این است که این نگاه، نگاه کوتاهمدتی است و در ادامه با راهحلهای همچون استفاده از فیلترشکن بیاثر میشود.
ابراهیمی افزود: بنابراین بهجای پرداختن به موضوعات مرتبط با فضای مجازی با رویکردهای حذفی بهتر است این فضا را یک فرصت بدانیم و صدالبته این فرصتها ممکن است تهدیدهایی را هم با خود به همراه داشته باشد.
تنها ۰٫۳ درصد آشنایی برای ازدواج از طریق فضای مجازی است
مدیر طرح پیمایش ملی خانواده در ادامه گفت: اخیرا یک پیمایش ملی در کل ایران در حوزه خانواده انجامشده است که دادههای جالبی دارد. بر اساس این دادهها هنوز الگوهای سنتی در همسرگزینی الگوهای مهمی است و تنها ۰٫۳ درصد آشنایی افراد برای ازدواج از طریق فضای مجازی انجام میشود. اینکه میگویم ۰٫۳ درصد معنی آن این نیست که درصد پایینی است پس اهمیتی ندارد. همیشه در جامعهشناسی بحث این است که اعداد قابلتحلیل است و این اعداد میتوانند بهیکباره سالبهسال تغییر و روندی رو به رشد پیدا کند.
وی افزود: از سوی دیگر بر اساس همین پیمایش معیارهای همسرگزینی مثل اعتماد و وفاداری- یعنی آن معیارهایی که در الگوهای دینی ما هم مطرح است- همچنان بین نسل جوان کارکرد عمیقی دارد. درنتیجه ما هنوز به مرحله خطر نرسیدهایم و میتوانیم مهارتآموزی را شروع کنیم. مرحله خطر هم یعنی اینکه افراد به حدی از فردگرایی نرسیدهاند که تمام کارکردهایی را که باید در درون خانواده یا فضای حقیقی رخ دهد را در فضای مجازی جستجو کنند و نیازهای خود را از این طریق برطرف کند.
ابراهیمی در ادامه با تأکید بر اینکه باید تعدد کانونهای همسریابی به رسمیت شناخته شود گفت: باید پذیرفت که وقتی مشارکت اجتماعی زنان افزایش پیدا میکند دیگر فقط مهمانیها محل آشنایی افراد برای امر ازدواج نیست. ممکن است آشناییها در خیابان یا محل کار و یا حتی در فضای مجازی باشد که بر اساس آمارها، آشناییها مجازی در میان تحصیلکردهها هم بیشتر است.
فضای مجازی تسهیل گر آشناییهای شده است
در ادامه این جلسه مهرنوش دارینی، روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه، بابیان اینکه اگر میخواهیم یک تعریفی داشته باشیم از ازدواج اینترنتی باید منظور خودمان را بهطور دقیق مشخص کنیم گفت: اگر بخواهیم بهصورت مشخص به موضوع نگاه کنیم، طی کردن فرایندهای آشنایی جزو ضرورتهای ازدواج است چه بهصورت سنتی و چه غیر سنتی و امروزه فضای مجازی یکی از فضاهایی است که تسهیل گر ارتباط بین افراد است و میتواند فرایند آشنایی را سرعت ببخشد.
وی افزود: اما فینفسه خود پروسه شناخت جوانان فارغ از اینکه چگونه و در چه فضای به آشنایی میرسند در هر حالتی ممکن است، آسیبهای خاص خود را به دنبال داشته باشد؛ اما آسیب فضای مجازی میتواند ناشی از اطلاعات نادرست همچون بزرگنمایی و یا سفید نمایی باشد. این در حالی است که افراد پس از آشناییهای اینترنتی میتوانند از طریق دیدارهای حضوری به معیارهای از ارزیابی برسند که اطلاعات دادهشده قبلی را راستی آزمایی کنند.
در ادامه این جلسه ابراهیمی در پاسخ به این سؤال که چه اتفاقی میافتد که افراد به سمت ازدواجهای اینترنتی سوق پیدا میکنند گفت: دنیای جدید دنیای است که قاعدتاً با تکثر و تعدد مواجه است و افراد در این دنیا هم انتخابهای زیادتری دارند و هم از آزادی عمل بیشتری برخوردارند. در دوران سنتی افراد برای ازدواج یک یا دو نوع انتخاب بیشتر نداشتند و چهبسا در جوامع سنتیتر تنها یک انتخاب داشتند که آنهم از ابتدای تولد مشخصشده بوده است؛ بنابراین قاعدتاً وقتی تمام انسانها انتخابهای بیشتری داشته باشند احساس بهتری دارند.
جوانان فضای مجازی را بر فضاهای سنتی ترجیح میدهند
وی ادامه داد: اما آن چیزی که ما باید در این فضا بپذیریم این است که جوانان این فضا را به فضاهای سنتی ترجیح خواهند داد و اگر خانواده، رسانه، آموزشوپرورش و دانشگاه برای چارهاندیشی و فرهنگسازی به این مسئله ورود کرد و به این ترجیح احترام گذاشت میتوان امیدوار بود که میشود ازدواجهای مجازی را در چارچوب و در غالب هنجارهای اجتماعی تنظیم کرد البته در غیر این صورت جوانان راه خود را طی میکنند و آنها منتظر همراهی ما نمیمانند و درنهایت دست به انتخاب خود خواهند زد.
دارینی در ادامه در پاسخ به این سؤال که آیا فضای مجازی را بستری برای شناسایی میدانید یا تهدیدی که جامعه همواره نسبت به آن ابراز نگرانی میکند گفت: اساساً ما فضایی را بدون دستورالعمل آن در اختیار جامعه قرار دادهایم. برای اینکه بخواهیم فضای مجازی را تبدیل به بستری برای ازدواج کنیم در وهله اول نیاز داریم به افزایش آگاهی و بعد در اختیار گذاشتن دستورالعملی که مکرراً بر اساس نیاز روز و اتفاقات جامعه بهروزرسانی شود.
وی افزود: اگر قرار است آشنایی صحیح را ترویج کنیم باید روی دو حوزه کار کرد. نخست آنکه فلسفه ازدواج برای جوانان بازتعریف شود و بعد فرهنگ آشنایی را به آنها یاد بدهیم. همچنین ما باید در فضای مجازی و سایر فضاهایی که ارتباط تسهیل میشود به جوانان یاد بدهیم قبل از اینکه دست به انتخاب قطعی بزنند، چگونه عمل کنند و از این فضا چگونه به نفع خودشان استفاده کنند.
در ادامه ابراهیمی گفت: آن چیزی که به نظر من باید موردتوجه قرار گیرد این است که نسل جدید تغییراتی کرده و ادعاهای به حقی دارد و میگوید مثلاً در موضوع ازدواج من در کمترین زمان ممکن میتوانم به دادههای دست پیدا کنم که درگذشته نیازمند تحقیقات میدانی زیاد و گستردهای از سوی خانواده بود؛ بنابراین غیر از موارد سو استفاده گرایانه فضای مجازی، این فضا امکانات قابل قبولی را فراهم میکند بهشرط اینکه فرهنگ و آموزش لازم هم داده شود.
کاهش اعتماد عمومی از آسیبهای فریبکاری در فضای مجازی است
وی در ادامه درباره آسیبهای احتمالی ازدواجهای مجازی گفت: یکی از اتفاقاتی که در نسل جدید متأثر از آشنایی یا ازدواجهای مجازی ممکن است بیفتد، بدبین شدن به جنس مخالف است. چراکه ممکن است مثلاً تصویر پروفایل فردی با تصویر واقعیاش همخوانی نداشته باشد و بهنوعی فریبکاری اتفاق افتاده باشد و بر پایه آن این نتیجه حاصل شود که سایر افراد از جنس مخالف ممکن است در فضاهای دیگر هم دروغ بگویند و دست به فریبکاری بزنند.
این استاد دانشگاه افزود: بنابراین یکی از بحرانهایی که جامعه میتواند دچار آن شود، کاهش اعتماد اجتماعی است. از سوی دیگر بهتبع آن افراد مشارکت کمتری در فضای اجتماعی پیدا میکنند و کاهش مشارکت اجتماعی هم منجر به این میشود که ما با پدیدهای مواجه شویم به نام کاهش سرمایه اجتماعی.
نمیتوانیم فضای مجازی را از مردم بگیریم
در خاتمه این جلسه دارینی بابیان اینکه تا زمانی که داخل فضایی مجازی نباشیم متوجه فراوانی مسائل مختلف آن نمیشویم گفت: باید برای بسیاری از مسائل فضای مجازی دغدغه داشت و برای آن برنامهریزی کرد و ارائه راهکارهای مناسب را متناسب باسلیقه نسل جدید ارائه کرد تا ما را طرد نکنند. درنهایت باید به این مسئله توجه کرد که ما نمیتوانیم فضای مجازی را از مردم بگیرم فقط باید یاد بگیرم آن را مدیریت کنیم.
انتهای پیام/