محمدرضا سیفی در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز با اشاره به وضعیت تحصیلی عشایر در استان‌های کشور اظهار کرد: تعلیم به دانش‌آموزان عشایر 23 استان کشور صورت می‌گیرد، این تعلیمات در 10 استان به صورت اداره و در 13 استان به صورت کارشناس آموزش و پرورش عشایر انجام می‌شود.

وی ادامه داد: جمعیت عشایر کوچ‌نشین، حدود یک‌میلیون و 250‌هزار نفر (حدود 220‌هزار خانوار) است. 65درصد این جمعیت را افراد زیر 39 سال تشکیل می‌دهند؛ آموزش و پرورش نقش اساسی در رشد و پویایی این جامعه جوان دارد.

مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش و پرورش گفت: باید به این نکته توجه داشت که جامعه عشایری و روستایی متفاوت هستند، این تفاوت از نحوه زیستن آن‌ها ناشی می‌شود. جامعه عشایری یک جامعه انسانی خوداتکا و خودبسنده است و به صورت قبیله‌ای زندگی کرده و با دامداری روزگار می‌گذرانند. 25درصد دام کشور متعلق به عشایر بوده و 25درصد گوشت قرمز کشور را این جامعه تهیه می‌کند. همچنین 35درصد صنایع دستی کشور نیز توسط آن‌ها تامین می‌شود. به همین منظور باید به فرزندان این جامعه به طور ویژه نگریست.

وی بیان کرد:‌ در حال حاضر 182‌هزار و 758 دانش‌آموز در 6هزار و 80 مدرسه عشایری تحصیل می‌کنند؛ همچنین 21‌هزار و 157 دانش‌آموز نیز در مدارس شبانه‌روزی این مناطق مشغول به تحصیل هستند. بیشترین جمعیت دانش‌آموزان عشایر در استان آذربایجان غربی متمرکز شده که تعداد آن حدود 32هزار دانش آموز است، پس از آذربایجان غربی استان گلستان با 15هزار دانش‌آموز و استان خوزستان با 13هزار دانش‌آموز در مقام دوم و سوم قرار گرفته اند.

سیفی افزود: به گونه‌ای دیگر می‌توان گفت بیشترین تعداد دانش آموزان در استان‌های آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل درس می‌خوانند که حدود یک چهارم کل دانش آموزان عشایری را در بر می‌گیرد. از مجموع 12 هزار و 297 کلاس کل کشور استان آذربایجان غربی با هزار و 752 کلاس بیش‌ترین کلاس درس برای دانش‌آموزان عشایر را دارد،‌ این درحالی است که در این استان تنها 534 مدرسه ثابت و به صورت ساختمان وجود دارد. کمترین دانش‌آموزان عشایر در استان‌های همدان، ایلام و یزد تحصیل می‌کنند که تعداد آن‌ها به ترتیب 600 نفر، 2هزار و 550 نفر و هزار و 268 نفر است.

وی بیان کرد:‌ در 239 منطقه کشور مدرسه عشایری وجود دارد، 228 مدرسه شبانه‌روزی در این مناطق هستند؛ همچنین از 6 هزار و 80 مدرسه، هزار و 587 مدرسه به‌صورت سیار، 647 مدرسه به صورت نیمه سیار، 79 هنرستان کار و دانش (با 3 هزار و 182 دانش‌آموز) و 10 هنرستان فنی‌و‌حرفه‌ای (با 145 دانش‌آموز) مشغول به فعالیت هستند.

مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش و پرورش با اشاره به امکانات و فضای آموزشی مناطق عشایرنشین گفت: میزان تخصیص شرایط بسته به شرایط جغرافیایی و بومی فضاهای آموزشی متغیر است، برای مدارس سیار باید از کانکس چرخدار مجهز به پنل خورشیدی استفاده کرد، این پنل‌ها قابلیت مصارف مختلف دارند. به عنوان مثال در انتهای کانکس باید محلی برای استراحت معلم وجود داشته باشد.

وی با اشاره به امکانات کانکس اظهار کرد: از طریق پنل خورشیدی سیستم گرمایشی و سرمایش کانکس تامین می‌شود؛ همچنین با توجه به وجود نیروی الکتریسیته موضوع هوشمندسازی کانکس نیز برطرف خواهد شد. مدارس سیار قابلیت جابه‌جایی دارند و معلم و دانش آموزان همراه ایل کوچ خواهند کرد. می‌توان ادعا کرد چنین مدرسه‌ای ده برابر یک مدرسه با سازه‌های معمولی ارزشمند است.

سیفی افزود: دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر ساخت بر توسعه چنین مواردی متمرکز شده است، با خیّرین نیز در زمینه تهیه این کانکس‌ها جلساتی برگزار کرده‌ایم. مدرسه‌های معمولی برای روستاییان یکجا‌نشین ساخته می‌شود، چنین مدارسی کارایی چندانی برای تحصیل دانش‌آموزان عشایر نخواهد داشت. تعداد مدارس کپری بدان معنا که رسانه‌ها مدنظر دارند در مدارس عشایری بسیار محدود است.

نسبت معلم به دانش‌آموز در مناطق عشایری چگونه است؟

وی با اشاره به وضعیت معلمان در مناطق‌ عشایر نشین اضافه کرد:‌ در یک نگاه سطحی وقتی 15 هزار معلم برای 182هزار دانش آموز وجود داشته باشد؛ یعنی در سطح خوبی از استاندارد جهانی قرار گرفته‌ایم و برای هر 15 دانش آموز یک معلم تعریف شده است؛ اما این عملیات ریاضی ما را فریب می‌دهد، حدود 100مدرسه عشایری تنها یک دانش‌‌آموز دارند. از طرفی 12هزار و 297 کلاس در این مدارس وجود دارد، هزار و 286 کلاس عشایری با یک تا 5 دانش‌آموز، 2هزار و 321 کلاس دارای 6 تا 10 دانش‌آموز هستند. از طرفی 458 کلاس عشایری با بیش از 40 دانش‌آموز برگزار می‌شود. در چنین شرایطی نمی‌توان به استناد آمار، پوشش تحصیلی و نیز تراکم کلاس‌های عشایری را مطلوب عنوان کرد.

مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش و پرورش گفت: مدارس عشایری متاثر از شرایط آموزش و پرورش کشور است و مشکلات آن نیز در دوره‌های مختلف مخصوصاً در دوره متوسطه جدا نیست، طی دو سال گذشته شرایط تحصیل دختران به دلیل پیش‌بینی که برای افزایش تعداد مدارس شبانه‌روزی در نظر داشته‌ایم، افزایش پیدا کرده است. تعداد دانش آموز دختر عشایری 860 هزار و 39 نفر (47 درصد) بوده است.

وی مهمترین چالش دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر را اجرا نشدن اسا‌س‌نامه مدارس عشایری دانست و گفت: این اساسنامه به امضای بالاترین مقام مجری کشور یعنی رئیس جمهور رسیده است و حکم قانون را دارد. برخی از موارد ذکر شده در این اساس‌نامه تاکنون آن‌طور که باید محقق نشده است. به عنوان مثال بر اساس ماده ۱۵ اساسنامه مدارس عشایری، وزارت آموزش و پرورش موظف است به منظور تحقق عدالت آموزشی و پرورشی و بسترسازی توسعه متوازن در مناطق عشایری، ردیف اعتباری خاص با عنوان توسعه آموزش و پرورش عشایری با هماهنگی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تعیین و در لوایح بودجه سالانه منظور کند؛ همچنین براساس ماده ۱۴ اساسنامه مدارس عشایری سرانه اعتبار دانش‌آموزان این مدارس به صورت ویژه و حداقل به میزان سه برابر مدارس عادی تعیین می‌شود و در اولویت پرداخت قرار می‌گیرد. همچنین به منظور تقویت انگیزه و ماندگاری کارکنان آموزشی و پرورشی این مدارس از سوی وزارت آموزش و پرورش اقدامات الزام‌آور و اثربخش مانند پرداخت حق آماده شد، حق اسکان سختی کار ویژه و حق کوچ انجام می‌شود.

وی افزود: بر اساس ماده ۶۳ برنامه ششم توسعه، دولت موظف است در طول سال‌های اجرای برنامه، اعتبار و منابع لازم را در جهت ترویج ارزش‌های ایرانی‌اسلامی و توضیح فرهنگ مطالعه و پژوهش در مناطق محروم روستایی و مناطق عشایری و مرزی در اختیار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار دهد. بر اساس ماده ۹۴ آموزش عمومی آموزش عالی و علم و فناوری برنامه ششم توسعه مکلف است ۲۷‌صدم درصد از کل ۹درصد مالیات بر ارزش افزوده را برای توسعه ورزش مدارس، ورزش همگانی فدراسیون بین‌المللی، ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی، ورزش های روستایی و عشایری، ورزش بانوان و زیرساختهای ورزش به ویژه در حوزه معلولان و جانبازان اختصاص دهد. این مبلغ در ردیف‌های مربوط به وزارت ورزش و جوانان وزارت آموزش و پرورش در بودجه سنواتی پیش‌بینی می‌شود و پس از مبادله موافقت‌نامه در اختیار این وزارتخانه قرار می‌گیرد.

سیفی بیان کرد: بر اساس ماده ۲۷ اقدامات اقتصادی و بخشی برنامه ششم توسعه، آموزش ۶۰ هزار نفر از روستاییان و عشایر به عنوان عناصر و پیشرو و تسهیل‌گر در زمینه برنامه‌ریزی محلی برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی و برنامه‌های هفتگی برای بهبود خدمات رسانی، جلب مشارکت‌های مردمی و نظارت بر اثر‌بخشی طرح‌های دستگاه‌های اجرایی باید در‌ دستور کار قرار گیرد.

وی در‌ پایان گفت: در راهکار ۳-۵ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش توانمندسازی دانش‌آموزان ساکن در مناطق محروم روستاها، حاشیه شهرها و عشایر کوچ‌نشین و همچنین مناطق دو زبانه با نیازهای ویژه با تأکید بر ایجاد فرصت‌های آموزش متنوع و با کیفیت اشاره شده است. مسئولان امر باید‌ در اجرایی کردن مواردی که در‌اساس‌نامه مدارس عشایر نشین، برنامه ششم توسعه و سند تحول بنیادین آمده است، توجه بیشتری داشته باشند.

انتهای پیام/