به گزارش گروه سیاسی ایسکانیوز، از توافق هسته‌ای سال 2015 موسوم به برجام چیزی جز عضویت و حضور یکطرفه ایران در آن باقی نمانده است و طرف‌های دیگر این توافق بخصوص سه کشور انگلستان، فرانسه و آلمان کوچکترین پایبندی به انجام تعهدات خود در توافق ندارند، گویی اصلا در برجام حاضر نیستند. پرسش اساسی این است که چه عاملی باعث اتخاذ این رویکرد از سوی آنها است؟
اگرچه رئیس جمهور و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه بارها اعلام کرده‌اند تا زمانی که برجام منافع کشور را تامین کند در آن می‌مانند و برجام مقدس نیست! اما در عمل ثابت کرده‌اند «حفظ برجام به هر قیمت» رویکرد دولت است و ماندن در آن حیثیتی است؛ به همین خاطر است که طرف غربی پیام این رویکرد را به خوبی دریافته و با آسایش از انجام تعهدات خود سر باز می‌زند؛ با این اطمینان که ایران تحت هر شرایطی برجام را رها نخواهد کرد؛ چه اینکه حسن روحانی در تازه‌ترین موضع‌گیری در سفر استانی کرمان طی اظهاراتی تامل برانگیز تلویحا اعلام کرد تا سال ۲۰۲۰ که موعد لغو تحریم‌های تسلیحاتی است در برجام می‌مانیم .
دولت دوازدهم یک سال بی عملی و اجتناب از پاسخ متناسب به خروج آمریکا از برجام را «صبر استراتژیک» و «فرصت به دیپلماسی» نامید و طی این مدت با امید فراوان و خوش‌بینی مفرط به سه کشور اروپایی برجام جهت جبران ضرر خروج آمریکا و همچنین انجام تعهدات یازده‌گانه خودشان فرصت داد.
پس از اینکه ترامپ ۱۸ اردیبهشت ۹۷ در کاخ سفید خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد و وعده بازگشت تحریم‌ها را داد، در ایران حسن روحانی بلافاصله گفتگوی تلویزیونی ترتیب داد و اعلام کرد برجام را بدون آمریکا و با دیگر اعضای توافق ادامه می‌دهد و از این پس 5+1 تبدیل به 4+1 شده است.
با این حال برای کارشناسان و ناظران داخلی و بیرونی مشخص بود برنامه دولت حفظ برجام با اتکا بر دیگر اعضای توافق برای تامین منافع ایران است و در سیاست خارجی کشور این تصور و ارزیابی وجود داشت که اروپا تحریم‌های آمریکا را دور بزند. مرور گذرای اظهارات دولتمردان و رسانه‌های حامی دولت در آن بازه زمانی به روشنی گویای این مسئله است .
اما طرف‌های غربی و شرکای آمریکا در برجام چه پاسخی به حسن اعتماد ایران دادند؟ آنها فقط از اقدام آمریکا در خروج از برجام اظهار تاسف کردند، در کنار این همدردی طرف‌های غربی ممانعتی هم از خروج شرکت‌های اروپایی از ایران بعد از خروج آمریکا از برجام به عمل نیاوردند و در مرحله بعدی در همراهی کامل با «کارزار فشار حداکثری» ترامپ خرید نفت از ایران را هم متوقف کردند. تنها اقدامی که برای ترغیب ایران به ماندن در برجام انجام دادند ثبت یک کانال مالی به نام اینستکس بود که حسن روحانی صراحتا آن را توهین آمیز نامید و تازه هنوز هم این کانال مالی آغاز به کار نکرده است. این موارد باعث خشم روحانی و ظریف گشت تا در اظهارات متعدد از بدعهدی طرف غربی شکایت کنند.
نهایتا در سالگرد اعلام خروج آمریکا از توافق توسط ترامپ در پاسخ به تعلل و ناتوانی شرکای اروپایی توافق در انجام تعهدات، دولت دوازدهم سلسله اقداماتی را گام به گام در کاستن از تعهدات ایران ذیل بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام آغاز کرد و تاکنون چهار گام برداشته است. در هر مرحله، این گام‌ها با ضرب الاجل دو ماهه به شرکای غربی برجام برای پایبندی به تعهدات آنها در حوزه‌های بانکی و نفتی همراه بوده است.
در گام نخست ایران اردیبهشت اعلام کرد دیگر خود را متعهد به رعایتِ محدویت‌های «نگهداری ذخائر اورانیوم غنی‌شده» و «ذخائر آب سنگین» نمی‌داند. در گام دوم دولت ۱۶ تیر اعلام کرد محدودیت میزان غنی سازی تا سقف ۳/۶۷ درصد برمی‌دارد. در گام سوم در ۱۵ شهریور با اعلام دولت محدودیت‌های تحقیق و توسعه برداشته شد و در گام چهارم هم که از بقیه گام‌ها قابل اعتناتر است با گازدهی به سانتریفیوژها در فردو عملیات غنی سازی در این تأسیسات مهم آغاز شد.
با این حال گام‌های ایران به دلیل اتخاذ همان رویکرد «حفظ برجام به هر قیمت» تاکنون نتوانسته زنگ خطر را برای اروپایی‌ها به صدا درآورد و آنها را وادار به تکاپو کند. رئیس جمهور و وزیر امور خارجه بعد از هر گام کاهش تعهدات از سوی ایران متاسفانه بلافاصله اعلام کرده‌اند این اقدامات به سرعت برگشت پذیرند، حتی عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه روز سه شنبه ۲۱ آبان در کنفرانس عدم اشاعه در مسکو صریحا اعلام کرد: « کاهش تعهدات با هدف حفظ برجام صورت می‌گیرد.» همین امر باعث شده اثرات گام‌های ایران خنثی و برای غرب بی خطر و یک تضمین از سوی ایران محسوب شود؛ تا جایی که امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در کنفرانس مشترک با ترامپ در محل اجلاس سران گروه جی ۸ در بیاریتز، گام‌های کاهشی ایران را سمبلیک خواند.
متاسفانه بخاطر دیپلماسی اشتباه دولت کار به جایی رسیده که طرف‌هایی که باید به تعهدات خود برگردند ایران را به خروج از برجام و ارجاع به مکانیزم ماشه (Snapp Back) تهدید می‌کنند.
در همین رابطه انگلستان، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا شامگاه دوشنبه ١١ نوامبر (۲۰ آبان) در بیانیه مشترکی از اقدام ایران مبنی بر از سرگیری فعالیت‌های غنی سازی اورانیوم در سایت فردو بشدت ابراز نگرانی کرده و از جمهوری اسلامی خواستند در اسرع وقت و بدون هیچ مهلتی تمام اقدامات مغایر با توافق اتمی وین را متوقف کرده و به تعهدات خود در برجام بازگردد. تروئیکای اروپایی به همراه اتحادیه اروپا در این بیانیه اخطار داده‌اند که فعالیت‌های اخیر ایران مانع تلاش‌های آنها برای خنثی کردن تنش‌ها در خاورمیانه می‌شود.
در این بیانیه مشترک آمده است: "ما، وزیران امور خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا و نماینده عالی اتحادیه اروپا، از اقدام ایران در مورد از سرگیری فعالیت‌های غنی سازی اورانیوم در سایت فردو، همانطور که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش ١١ نوامبر خود تأیید کرده است، بشدت نگران هستیم". اقدام ایران مغایر با مفاد توافق اتمی و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در مورد سایت فردو است و عواقب بالقوه جدی در گسترش سلاح‌های هسته‌ای دارد. این اقدام همچنین نمایانگر شتاب تأسف بار ایران در انصراف از تعهدات خود در برجام است.
ما از ایران می‌خواهیم که از تمام اقدامات خلاف برجام بازگردد و روند نقض توافق هسته‌ای را معکوس کرده و در خلاف جهت کاهش تعهدات خود گام بردارد. از جمله حداکثر ذخایر مجاز اورانیوم با غنای کم را رعایت کرده، بیش از حد مجاز غنی سازی نکند و همچنین محدودیت‌های اعمال شده در برجام در بارۀ فعالیت‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای را رعایت کند.
ما آماده هستیم تا تلاش های دیپلماتیک خود را برای ایجاد شرایط و تسهیل در کاهش تنش‌ها در خاورمیانه به منظور حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ادامه دهیم. این تلاش‌ها با اقدامات اخیر ایران بیش از پیش سخت‌تر شده است."
بیانیه مشترک سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا همچنین می‌گوید:"ما آماده‌ایم که همه مکانیسم‌ها در برنامه جامع اقدام مشترک (توافق هسته‌ای)، از جمله مکانیسم حل مسائل و اختلاف مربوط به اجرای تعهدات ایران در برجام را مدنظر قرار دهیم." تا رویکرد «حفظ برجام به هر قیمت» از سوی دولت اجرا شود، طرف آمریکایی و اروپایی را در عهدشکنی و گستاخ‌تر می‌کند.
انتهای پیام/
