به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز، مطهر محمدخانی، فعال رسانه‌ای در این یادداشت می نویسد: مرسوم است که سردبیران و مدیران خبر در تحریریه رسانه‌ها، خبرنگاران را به جمع‌آوری خبرهایی حاوی اخبار تلخ و هیجان‌انگیز و واجد شگفتی تشویق می‌کنند؛ اما مطالعات جدید در روانشناسی، علوم جامعه‌شناسی و حتی علوم جدیدی مانند علومِ شناختی ثابت می‌کند برخلاف تلقی سنتی علوم ارتباطات اولاً مخاطب نسبت به دریافت اخبار خوب و امیدبخش علاقه‌مند است و توانایی جذب مخاطبان گسترده را دارد و ثانیاً در درجۀ اول برای بهداشت روانی فرد و در درجۀ بعد امنیت روانی جامعه نیاز است تا رسانه‌ها به خبر خوب توجه کرده و آن را کشف و برای مردم روایت کنند.
در سال‌های اخیر پویش (کمپین) یا جنبشی با عنوان «خبر خوب» در رسانه‌های انقلابی ایجاد شده که طبق آن بسیاری از رسانه‌ها متعهد شدند که با کمک یکدیگر بخشی از خروجی اخبار خود را به این مقوله اختصاص دهند. این تصمیم کلیدی و حیاتی از چند منظر قابل ارزیابی است؛ اولین نکته واقعیت صحنۀ کشور و فضای عمومی جامعه است که برخلاف تصوری که ناشی از عملکرد ما رسانه‌ای‌ها ایجاد شده مملو از اخبار خوب و امیدبخش و رویدادهایی است که باعث افزایش روحیۀ نشاط در مردم می‌شود. واقعیتی که متأسفانه با عملکرد ما رسانه‌ها به تصویر متناقضی از آن واقعیت تبدیل شده است.
نکتۀ دوم عملکرد رسانه‌های جریان معاند شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان و مراکز تولید محتوای اپوزسیون است. رصد دقیق، علمی و موشکافانۀ رفتار و خروجی این رسانه‌ها در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که هدف اصلی این رسانه‌ها و محور کلی همۀ تولیدات محتوایی آن‌ها در نقطۀ مقابل امید، سیاه‌نمایی و یأس‌پراکنی و ایجاد تصویری منفی از جامعۀ ایرانی تشکیل شده است.
نکتۀ سوم که بیش از اینکه صرفاً واقعیتی علمی باشد -که البته هست- تکلیفی انقلابی و ملی است که به عهدۀ همه رسانه‌های انقلابی قرار دارد. تعریف ما از رسانه‌های انقلابی همۀ رسانه‌هایی است که برای کشور، مردم و برای حکومت برآمده از رأی مردم دلسوزند و دغدغه دارند؛ این تعریف نوعی خط‌کشی سیاسی مرسوم نیست. این تکلیف هم در «گام دوم انقلاب» بیش از قبل روشن شده و به‌عنوان نمونه و شاخص گام دوم رهبر که ناظر بر چهل سال دوم انقلاب اسلامی و حرکت انقلاب است، روحی کلی دارد و آن کلمۀ امید است؛ حتی اگر نخواهیم برداشت خود را از این بیانیه اعلام کنیم که البته برداشت کاملاً بدیهی است، رهبر انقلاب در میانۀ این بیانیه و قبل از هفت بندی که به‌عنوان مسیر پیشِ رو ترسیم کردند، یک مقدمۀ ضروری را برای تحقق این هفت بند طرح می‌کنند.
رهبر فرزانۀ انقلاب در این متن می‌فرمایند که یک مقدمۀ ضروری در ابتدای این بیانیه وجود دارد که اگر آن محقق شود، همۀ هفت بند آن محقق می‌شود و اگر آن اجرا نشود، هیچ‌کدام از بندها محقق نخواهد شد و آن احساس امید در جامعه است. این تلقی وجود دارد که «ما می‌توانیم»؛ بنابراین برای همۀ رسانه‌هایی که مدّعی مردمی‌بودن و دلسوزی برای مردم و وطن هستند، ایجاد روحیۀ امید در جامعه تکلیفی انقلابی و ملی است. قطعاً این هدف بدون تلاش علمی دقیق و روشنگرانه برای کشف و تولید و توزیع خبر خوب میسر نخواهد بود.
همچنین در مورد تأثیرات مخرّب اخبار بد و اثری که بر روح انسان می‌گذارد، می‌توان به تحقیقات علمی اندیشمندان علوم ارتباطات دربارۀ مخاطبان صفحات حوادث در دنیا اشاره کرد که مقالات علمی متعددی در این زمینه وجود دارد. فراتر از آن نقطۀ کلیدی که باید به آن توجه داشت، این است که اگر هدف روزنامه‌نگار اصلاح و بهبود فرایندهای جامعه و در یک کلام کمک به رسیدن به یک جامعه بهتر است، کاملاً بدیهی است که جامعۀ ناامید و جامعه‌ای که از تحقّق حداقل‌ها در اطراف خود مأیوس شده و مردمی که هر روز با بمباران اخبار بد مواجه هستند، نمی‌توانند آن جامعۀ بهتر را برای خود خلق کنند.
تحقّق رویکرد خبر خوب در رسانه به‌هیچ‌وجه به معنای ندیدن ضعف‌ها و سکوت در برابر انحرافات و سفیدنمایی اتفاقات ناگوار و مسامحه با صاحبان قدرت نیست بلکه در بسیاری از مواقع پیگیری درست و دقیق و مصداقی مطالبۀ مردمی و نقد مسئولان و به سرانجام رساندن آن مطالبه و نقد و اصلاح آن رویه و بازتاب این نتیجه به مردم خود خبری خوب و جامع است که این اتفاق با مسئولیت اجتماعی خبرنگاران و تعهد حرفه‌ای آنان در جامعه تطابق دارد.
درواقع در رویکرد خبر خوب نمی‌گوییم که خبرنگار نباید نقد کند بلکه باید نقد سازنده و مسئولانه و منطقی و دقیق طرح کند و تا انتها برای اصلاح آن رویه و برطرف شدن آن مفسده عمل کرده و نتیجۀ آن را به مخاطب برساند. آن وقت هست که به وظیفه و رسالت خود عمل کرده و بهداشت روانی فرد و امنیت روانی جامعه را در پی دارد و موجب ایجاد احساس یأس در کشور نخواهد شد.
رویکرد خبر خود در رسانه فارغ از سوابق علمی مشخصی که در نهادهای دانشگاهی دنیا دارد در ایران در ابتدای راه است و این رویکرد به جز از مسیر همراهی اساتید و صاحب‌نظران در علوم ارتباطات و چهره‌های باسابقه در عرصۀ روزنامه‌نگاری و آزمون‌وخطای روش‌های مختلف در رسانه محقق نمی‌شود. ما در ابتدای این مسیر قرار داریم؛ اما مسیر آن قدر روشن و بدیهی است که هر کسی را که با این مفهوم آشنا می‌شود، چنان نظام‌مند می‌کند که تا انتهای مسیر حرکت کند.
به نظر می‌رسد ژورنالیسم علم اگر به معنای پوشش رویدادهای علمی باشد و اگر به معنای رویکرد علمی در عرصۀ رسانه باشد، در هر دو آن‌ها خبر خوب جای دارد. پوشش اخبار علمی، اطلاع مردم از آخرین دستاوردهای علمی کشور، اخباری که دربارۀ رسیدن جوانان ایرانی به افق‌های جدید علمی است، همۀ آن‌ها از مصادیق روشن خبر خوب است و دقیقاً اخباری است که روحیۀ «ما می‌توانیم» را در جامعه تقویت می‌کند و کشور را به این باور می‌رساند که امکان تحقق پیشرفت در کشور وجود دارد. اگر ژورنالیسم علمی را به معنای رویکرد علمی حوزۀ خبر ببینیم، مطالعات جدید در حوزه‌های روانشناسی و علومِ شناختی و جامعه‌شناسی و مطالعات جدید در علوم ارتباطات همگی بیانگر این است که رویکرد خبر خوب مبنای علمی و دقیق دارد و اتفاقاً به علمی و منطقی‌تر شدن ژورنالیسم علم در کشور ما کمک می‌کند.
انتهای پیام/
