به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دومین جلسه کمیسیون «فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان» به ریاست سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و با حضور برخی از شرکت‌های صنعتی و اقتصادی کشور در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.
در ابتدای این جلسه عاملی با تشریح وظایف و عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: سیاستگذاری در دو حوزه علم و فناوری و همچنین حوزه فرهنگ از وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی است. در سال‌های گذشته مصوبات زیادی مربوط به حوزه علم و فناوری به تصویب رسیده که از این بین، سند نقشه جامع علمی کشور با 224 برنامه عمل برای رسیدن به اهداف افق 1404 قابل توجه بوده و یکی از حوزه‌های مهم این سند، حوزه تحقیق و توسعه و همچنین رابطه دانشگاه با بازار و صنعت است.
وی با تبیین سیر تطور تاریخی علم خاطرنشان کرد: در دوران طلایی اسلام، سخن از وحدت و یگانگی بین علوم در میان بود و امروز مجدداً بعد از شکل‌گیری رشته‌های متعدد علمی دوباره همان نگاه دانش یکپارچه (Integrative Knowledge) وارد حوزه علم شده است. دانشمندان متوجه شدند به‌تنهایی نمی‌توانند اقدام به حل مسائل کرده و نیاز به هم‌افزایی و تلفیق میان علوم احساس شد. حرف اصلی دانش یکپارچه این است که دانش و رشته‌های دانشگاهی باید برای حل مسئله با همدیگر ترکیب شوند.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با نقد روشی علوم تجربی گفت: بنیان علوم تجربی بر ابطال‌پذیری است و در آن هیچ یافته قطعی وجود نداشته، به دلیل همین ضعف بود که دیدگاه‌های جدیدی به وجود آمد که برای پاسخ به نیاز بشر، به سمت دانش یکپارچه (Integrative Knowledge) و همچنین درس گرفتن از هستی به سمت شبیه‌سازی هستی (Bio-mimetic) پیش رفت.
وی افزود: منظور از تشکیل این نشست با برخی فعالان بخش صنعت و بخش خصوصی نیز رسیدن به اهداف دانش یکپارچه (Integrative Knowledge) بوده که به دنبال خود مدیریت یکپارچه (Integrative Management) را نیز به همراه آورده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به این نکته که توسعه‌های بزرگ محصول تحقیق و پژوهش است، گفت: تجربه نیز ثابت کرده که شرکت‌های بزرگ امکان تحقیق و توسعه بیشتری را دارا هستند؛ چنانکه شرکت فولکس‌واگن برای تحقیق و توسعه حدود 19.5 میلیارد دلار هزینه کرده یا شرکت گوگل در سال 2018 میلادی در حدود 24.5 میلیارد در زمینه تحقیق و توسعه هزینه کرده است.
وی با اشاره به اینکه باید بررسی کرد تا از ظرفیت علمی کشور استفاده بهینه شود، گفت: از منابع انسانی بسیار توانا و قدرتمندی برخوردار هستیم که به هر کجای جهان رفته‌اند مورد استقبال قرار گرفته‌اند و در بهترین دانشگاه‌ها و شرکت‌های صاحب‌اعتبار مشغول کار شده‌اند.
سوزنچی: شرکت‌های بزرگ بین‌المللی فناوری، اساس اقتصاد دانش‌بنیان هستند
ابراهیم سوزنچی معاون خط مشی‌گذاری ستاد علم و فناوری با اشاره به جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی و تأکید روسای قوا بر پیگیری اقتصاد دانش‌بنیان در شورای عالی انقلاب فرهنگی، عنوان کرد: مسئله اصلی در اقتصاد دانش‌بنیان، تولید ثروت از دانش است. تولید ثروت، اصولی دارد که از جمله اصلی‌ترین آنها، توجه به بازارهای بین‌المللی با محوریت کارآفرینان بزرگ اقتصادی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف همچنین با اشاره به تجربه کشورهای پیشرفته‌تر خاطرنشان کرد: در همه آنها مشاهده می‌شود رابطه معناداری بین تعداد شرکت‌های بزرگ بین‌المللی و تولید ناخالص داخلی وجود دارد. به عنوان نمونه در یک سیر زمانی شاهد شکل‌گیری این شرکت‌ها در ژاپن، کره جنوبی و اکنون چین هستیم که سهم قابل توجهی از تحقیق و توسعه و درآمدزایی از طریق دانش دارند. مسئله اصلی این است که تحت چه شرایطی شرکت‌های بزرگ ما می‌توانند بسیار بزرگتر شده و تبدیل به غول‌های فناوری در دنیا شوند.
عباس علی‌آبادی مدیرعامل شرکت مپنا در ادامه گفت: شرکت مپنا در حال حاضر اقدام به تولید توربین‌های گازی و موتور هواپیماها کرده است که محصولات فناورانه ارزشمندی در سطح جهانی محسوب می‌شوند. بنگاه‌ها پیش از هرچیز نیازمند بازار مناسبی برای فروش محصولات خود هستند و بدترین رقیب تولید فعلی کشور در بازار، پدیده قاچاق است.
وی در تشریح موانع تولید کشور یادآور شد: برای برخی کشورهای اروپایی، نرخ سپرده‌گذاری همراه با هزینه است؛ حال آنکه در داخل کشور، بسیاری از سرمایه‌ها با سودهای فعلی بانکی تمایل چندانی برای ورود به عرصه تولید ندارند.
مدیرعامل شرکت مپنا با اشاره به وجود قوانین دست و پاگیر مالیاتی در کشور بیان کرد: با ارائه تخفیف مالیاتی به بنگاه‌های بزرگ مشروط بر هزینه‌کرد مبلغ آن تخفیف در تحقیق و توسعه مرتبط می‌توان به توسعه اقتصاد دانش‌بنیان یاری رساند. تجمیع ظرفیت‌های شرکت‌ها در جهت پیشبرد یک مگاپروژه در سطح ملی می‌تواند اثربخشی بزرگی را برای توسعه کشور رقم زند.
حاتمی از شرکت بوتان نیز گفت: در مقایسه شرکت‌های بزرگی که هزینه قابل توجهی را به امر تحقیق و توسعه اختصاص می‌دهند ابتدا باید میزان درآمد آنها و سطح بازار پیش‌روی آنها را محاسبه کرد و سپس امکانات بهره‌گیری از تجارب آنها در داخل را مورد توجه قرار داد. بسیاری از شرکت‌های موفق جهانی نه‌تنها در بحث صادرات هیچ محدودیت و مانعی برای فروش ندارند؛ بلکه معافیت‌هایی نیز برای توسعه صادرات دریافت می‌کنند.
وی افزود: توجه به سطح دانش فنی و توسعه اطلاعات دانشجویان دانشگاه‌ها از دیگر مواردی است که در زمینه آموزش دانشجوبان باید مورد توجه قرار گیرد.
صرفاً انتشار مقالات پژوهشی نمی‌تواند منجر به افزایش تولید ناخالص ملی شود
فرزین فردیس عضو کمیسیون اقتصاد نوآوری اتاق بازرگانی تهران با اشاره به تجربه ثبت پتنت در شرکت هوآوی (Huawei) گفت: در سال 2018 بیشترین تعداد پتنت ثبت شده (در همه کشورهای جهان) در دنیا متعلق به شرکت هوآوی بوده و جالب‌تر اینکه در سه سال گذشته، چین در تعداد ثبت پتنت اول بوده است. ثبت پتنت از جمله نتایج حاصل از پژوهش است که امروز در تولید ناخالص ملی (GDP) دولت‌ها اثرگذار بوده است.
وی با تأکید بر این نکته که تنها انتشار مقاله پژوهشی نمی‌تواند منجر به افزایش تولید ناخالص ملی کشورها شود، خاطرنشان کرد: در حال حاضر رتبه شانزدهم تولید علم دنیا را در اختیار داریم؛ اما آیا در رتبه فناوری هم به این اندازه پیشتاز هستیم؟
عضو کمیسیون اقتصاد نوآوری اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: تا زمانی که در کشور اقدام به تولید رانت می‌کنیم، اتفاقی به نام بهره‌وری یا اقتصاد دانش‌بنیان نمی‌تواند معنای واقعی پیدا کند.
وی با اشاره به عدم رغبت پتروشیمی‌ها برای تولید کاتالیست‌ها یا تمرکز بر فرایند تولید دانش در این زمینه خاطرنشان کرد: وقتی می‌توان با لابی‌گری، هزینه تمام شده برای سودآوری در این زمینه را به راحتی کاهش داد، چه لزومی است برای فرایند تولید دانش که مقوله‌ای دیربازده است، سرمایه‌گذاری کرد؟
فردیس با انتقاد از روند ارائه ارز دولتی در کشور ادامه داد: وقتی در کشور به این مقدار یارانه انرژی اختصاص می‌دهیم، در واقع افراد را به این سمت تشویق می‌کنیم که چگونه می‌توانند به جای تمرکز بر بهره‌وری به منابع ارزان‌تر متصل شوند.
عضو کمیسیون اقتصاد نوآوری اتاق بازرگانی تهران تأکید کرد: اتاق بازرگانی تهران آمادگی دارد هرگونه اطلاعات در دسترس از بخش خصوصی را در اختیار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار دهد. معتقدیم باید تلاش جدی داشت تا شرکت‌های توانمند سالم خصوصی را به درستی احصا کرده و تسهیلات لازم برای پیشرفت در حوزه فناوری‌های اولویت‌دار کشور را به آنها اختصاص دهیم.
موسوی نماینده شرکت دیجی‌کالا گفت: کشور ما برای آنکه در مسیر تولید مناسب قرار گیرد، نیازمند تعریف برندهای معتبر برای مردم کشور است. نقش رسانه‌ها در تصویرسازی مثبت از برندها در بازار داخلی نقش بی‌بدیلی است که نیاز است به آن اهمیت داده شود. این در حالی است که رسانه ملی هرگونه تبلیغ برندهای ملی را محدود کرده و منوط به تأمین مالی می‌داند؛ درحالی که همین رسانه به راحتی برندهای بین‌المللی را در برنامه‌های مختلف خود تحت عنوان سرگرمی یا دانش و فناوری تبلیغ می‌کند.
علیرضا کیانی رئیس هیئت مدیره هلدینگ «آریان کیمیاتک» با اشاره به قوانین دست‌وپاگیر دولتی در ارائه محصول به بازار داخلی گفت: می‌توان با راهکارهایی که هماهنگی و همکاری دولت را نیز می‌طلبد، به عرضه و صادرات محصولات در کشورهای همجوار مبادرت ورزید. می‌توان با ایجاد گروهی مشترک میان تولیدکنندگان عرصه‌های مختلف به توسعه پروژه‌ها و اهداف کلان مشترک برای عرضه محصولات در بازارهای بزرگ جهانی اقدام کرد. تنها مسیر باقی مانده برای کاهش فقر و ایجاد ارزش افزوده همین مسیر دانش‌بنیان؛ البته در سطح کلان و با مشارکت گروهی از کارآفرینان بزرگ ملی است.
وی به مزیت‌های قابل توجهی اعم از تولید، بازاریابی، دسترسی به منابع مالی، اطلاعاتی و تأمین و تدارکات اشاره کرد که شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک نیازمند آنها هستند، در حالی که شرکت‌های بزرگ کارآفرین، همه آنها را در اختیار دارند. بخش خصوصی می‌تواند با ایجاد بنگاه معاملاتی در جهت اتصال ظرفیت‌های مختلف برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در سطح بین‌المللی اقدام به همکاری با دولت کند.
رئیس هیئت مدیره هلدینگ آریان کیمیاتک خاطرنشان کرد: با ایجاد مزایای مالیاتی و تسهیلات سودآور برای شرکت‌های خصوصی به‌صورتی که عرصه رقابت گروهی را نیز فراهم آورد، می‌توان به توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کمک کرد. شفاف‌سازی سوابق مالی شرکت‌های خصوصی در ایجاد مکانیزم اعتبارسنجی برای ارائه تسهیلات و مزایای مذکور می‌تواند محور اصلی برای هدایت هدفمند در این عرصه باشد تا از این طریق دولت نگرانی کمتری در تخصیص اعتبارات به این گونه شرکت‌ها داشته باشد.
اقتصاد رانتی از پیشبرد و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان ممانعت به عمل می‌آورد
سید میعاد صالحی رئیس سابق سازمان بازنشستگی کشور گفت: به نظر می‌رسد مسائل پیش روی شرکت‌های خصوصی و خصولتی از جمله مسائل مهم در رابطه با مبحث اقتصاد دانش‌بنیان باشد. متأسفانه فضای اقتصاد رانتی در کشور از پیشبرد و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان ممانعت به عمل می‌آورد.
وی ادامه داد: به جای پول‌پاشی در مبحث اقتصاد دانش‌بنیان باید به ایجاد نیروی محرکه در این عرصه با تشکیل بنگاه‌های پیشرو اقدام و برای بنگاه‌های موفق در این عرصه تسهیلات لازم را ارائه کرد.
عاملی در پایان این جلسه خاطرنشان کرد: باید در جلسات این‌چنینی، کارگزاران اصلی هر حوزه حضور داشته باشند که خوشبختانه در این جلسه شاهد حضور افراد مؤثر در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان بوده‌ایم. نظر ما بر این است که اعضای اصلی در ستاد نقشه جامع علمی کشور و سایر کمیسیون‌ها باید افرادی باشند که بیشترین سهم را در حوزه مربوطه برعهده دارند.
وی با اشاره به نام‌گذاری سال‌ها توسط مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) گفت: ایشان در 10 سال گذشته علیرغم توجه زیادی که به عرصه فرهنگی و دینی داشته‌اند، شعار سال را موضوع اقتصادی گذاشته‌اند. اقتصاد مقاومتی همان اقتصاد منهای موانع و اقتصاد مؤثر و تواناست، ضمن آنکه در راهبرد گام دوم انقلاب اسلامی نیز راهبرد دوم مقوله اقتصادی بعد از علم و فناوری بوده است. باید در عین توجه به سختی‌های کار، مدل مطلوب را نیز به خوبی مورد توجه قرار داده و بر نقاط مثبت و ظرفیت‌ها نیز تأکید داشته باشیم.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: فضای توجه به ظرفیت‌ها و راهکارها نیز باید مورد توجه قرار گیرد و تمرکز بر نقاط اولویت‌دار در قالب‌هایی چون کنسرسیوم و بهره‌گیری از منابع و ظرفیت‌های ایران می‌تواند در همین راستا مورد توجه قرار گیرد.
در خاتمه عاملی به تصمیم دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تشکیل کمیسیون فناوری، نوآوری و اقتصاد دانش بنیان اشاره کرد که قرار است این مسیر را تا نهایی‌سازی سیاست‌های اقتصاد دانش‌بنیان ادامه دهد و متشکل از کارآفرینان بزرگ ملی، بخش دانش‌بنیان و دستگاه‌های مربوطه است.
گفتنی است؛ شرکت‌های دیگر حاضر در جلسه عبارت بودند از مدیران عامل شرکت‌های کروز، بهمن موتور و تک ماکارون که به همراه مدیران عامل شرکت کاله، نماینده ایران خودرو و سایپا در جلسه نخست، نظرات خود را بیان کردند.
انتهای پیام/
