به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، حبیبه رحیمیان؛ امروزه آلودگی هوا به یکی از معضلات بزرگ در کلانشهر تبدیل شده است؛ به طوری که امان را از مردم بریده و مدام باعث ایجاد مشکلات برای آحاد جامعه شده است.

در دهه اول قرن بیستم با نمایان شدن رابطه بین آلودگی هوا و انحطاط محیط زیستی، برنامه‌های علمی و تحقیقاتی به منظور یافتن راه هایی برای کنترل آلاینده ها در بسیاری از کشورهای صنعتی پیشرفته آغاز شد. گسترش بدون توقف صنعت، تکنولوژی و توسعه غیرقابل کنترل شهرها مخصوصا در کشورهای در حال توسعه بدون توجه لازم به سلامت محیط زیست و ساکنین مشکلات جدی ایجاد کرده است که زندگی روی زمین را تهدید می کند. اتومبیل ها منبع اصلی آلودگی در شهرهای پرجمعیت دنیا هستند و بر اساس مطالعات انجام شده در این زمینه، سهم ماشین ها بین کل آلاینده ها حدود 70‌درصد است.

برای کاهش مقدار گازهای آلاینده خروجی از لوله های اگزوز اتومبیل ها، متخصصان استفاده از سوخت هایی که آلاینده کمتری منتشر می‌کنند را توصیه می کنند. در این زمینه توسعه تکنولوژی سوخت جایگزین و گاز طبیعی فشرده در اولویت است. با توجه به شرایط اقلیمی ایران و وجود شبکه گسترده توزیع گاز، گاز طبیعی فشرده (CNG) جایگزینی مناسب برای دیگر سوخت ها خواهد بود.

به عبارتی این معضل نه تنها گریبان‌گیر کلانشهرهای ایران شده است، بلکه اکثر کشورها با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. در کشورمان طی سال‌های اخیر مصوبات بسیاری برای مبارزه با این معضل در مجلس و دولت و ارگان‌های ذی‌ربط مطرح و تصویب شده است؛ اما این درحالی‌ست که با وجود تصویب برخی از آنها در مجلس شورای اسلامی هنوز هیچکدام از این مصوبات در کشور اجرایی نشده است. از جمله این مصوبات نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده، استفاده از سوخت زیستی، سوخت زیستی و به‌کارگیری خودروهای هیبریدی در کشور است.

همچنین نمونه بارز آن امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک بین ستاد توسعه زیست‌فناوری، شرکت اتوبوسرانی تهران و حومه در زمینه توسعه استفاده از سوخت زیستی در ناوگان حمل و نقل شهری است. متاسفانه با وجود این تفاهم‌نامه و مصوبه‌ها، هنوز مسئولان نتوانستند گره‌گشای معضل آلودگی هوا در کلانشهرها باشند.

در تولید سوخت زیستی ناموفق بودیم

در همین رابطه مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و ریاست جمهوری در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، در مورد تولید سوخت زیستی گفت: ما در تولید سوخت زیستی با وجود آزمایش‌ها و فناوری خوب ناموفق بودیم و دلیل اصلی آن این است که در حوزه بازار زیرساخت‌ها فراهم نشده است و این موضوع بیشتر به قانون برمی‌گردد.

اگر شرکت پالایش و پخش به جای MTBE که ماده سرطان‌زاست، سوخت زیستی را تولید می‌کرد؛ اکنون شاهد افزایش آلودگی هوا در کشور نبودیم. همچنین اگر این کار سال گذشته انجام می‌شد، آلودگی هوا به شدت کاهش می‌یافت.

وزارت نفت از اجرای طرح تولید سوخت زیستی طفره می‌رود

تولید سوخت زیستی هیچ مخاطره‌ای برای کشور نداشت؛ تا جایی‌که از هدررفت چندین میلیارد ریال از ثروت کشور جلوگیری می‌کند. در همین راستا چندین جلسه با وزارت نفت و شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی برگزار کردیم. حتی خود وزیر نفت نامه‌ای برای تولید سوخت زیستی با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری امضا کرده است. در کنار این موضوع جلسه ای نیز با خودروسازان برگزار کردیم به گونه‌ای که مرکز تحقیقات خودرو این سوخت را تست کرده و سرمایه گذار خصوصی را معرفی کرده است. هم‌اکنون همه زیرساخت‌های کشور فراهم شده؛ اما وزارت نفت از اجرای این طرح شانه خالی می‌کند.

کیفیت بنزین و خودروها اصلاح شود

علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در همین رابطه گفت که تا‌کنون اقدامات زیادی در زمینه مبارزه با آلودگی هوا انجام داده‌ایم؛ اما متاسفانه نباید این اقدامات تنها به فصل‌های خاصی از سال که آلودگی تشدید می‌شود، منتهی شود؛ بلکه نیاز به زیرساختی اساسی برای رفع این مشکل داریم. تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها راهکار موقتی است و نمی‌تواند تضمین کننده حفظ هوای پاک و یا ماندگاری آن باشد.

یکی از مواردی که می‌تواند منجر به اصلاح کیفیت هوا شود، اصلاح نوع بنزین و افزایش کیفیت خودروها است. این در حالی‌ست که علاوه بر تشویق به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و همچنین تشویق به عدم استفاده از خودروهای تک سرنشین، باید به فکر اصلاح بنزین و جلوگیری از سوختن ناقص آن و همچنین افزایش کیفیت خودروهای داخلی باشیم.

نباید آرمان‌گرایانه با مشکل آلودگی هوا برخورد کرد

همچنین حمیدرضا شکوهی کارشناس مسائل نفتی گفت: برای اینکه مشکل آلودگی هوا مرتفع شود، نباید آرامان گرایانه با موضوع برخورد کنیم؛ طبیعتا سوخت زیستی می تواند تا حدودی مشکل آلودگی هوا را برطرف کند؛ ولی باید دو نکته را در نظر گرفت که در بحث آلودگی هوا در کلانشهرها تنها خودروها نیستند. دوم اینکه در بدیهیات، هنوز اقداماتی انجام نشده است چه برسد به تولید سوخت زیستی.

تولید سوخت زیستی برای خود پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، حتی اگر بخواهیم به آن سمت و سو حرکت کنیم باید در حقیقت پایه‌ای ترین و ساده‌ترین مراحل را انجام دهیم. به عنوان مثال اضافه کردن اتانول به متانول در تولید سوخت است؛ این در حالی است که ما هنوز در اجرای مصوبات ساده تر برای کاهش آلودگی هوا مانده‌ایم.

تمام مصوبه‌های تصویبی همچنان بلاتکلیف و مسکوت هستند

طرح نصب فیلتر دوده برای خودروهای سنگین قرار بود در کشور اجرایی شود؛ چرا که اجرای آن در حقیقت به تکنولوژی خاصی نیاز ندارد. این مصوبه در سال 93 برای عملیاتی کردن ابلاغ شد؛ اما هنوز مسکوت مانده است. شاید بحث تحریم یا مشکلات دولت یا وزارت صنعت و خودروسازان باعث اجرایی نشدن این طرح شده باشد؛ اما می‌توان اذعان داشت که هنوز در کشور نتوانستیم یک مصوبه ساده را عملیاتی کنیم. همچنین تولید و واردات خودروهای هیبریدی در کشور به درستی اجرایی نشد.

متاسفانه در داخل کشور برای تولید خودروهای هیبریدی هیچگونه سرمایه‌گذاری اصولی صورت نگرفته است. به جای اینکه برای خودروهای هیبریدی و سوخت زیستی سرمایه گذاری کنیم، همه اینها را کنار گذاشتیم. حتی در واردات خودروهای هیبریدی به منظور کاهش آلودگی هوا به‌جای اینکه تعرفه آن را کاهش دهیم، بالعکس تعرفه آن را افزایش دادیم. ما نه تنها در داخل سرمایه گذاری نکردیم بلکه همچنان تعداد خودروهای پرمصرف را توسط شرکت‌های انحصاری در بازار افزایش دادیم.

درست است که باید به سمت تولید سوخت زیستی حرکت کنیم؛ اما سوخت زیستی، سوختی نیست که در تمام دنیا کاربرد عمومی داشته باشد. با این وضع عدم اجرای قوانین در کشور نباید انتظار داشته باشیم که مشکلات در کشور یک شبه برطرف شود. وقتی نمی‌توان با کوچکترین و ساده ترین اقدامات، زمینه را برای کاهش آلودگی در کلانشهر فراهم کرد؛ بنابراین صحبت کردن در مورد سوخت زیستی به نظرم آرمان گرایانه است.

مشکل اساسی دستگاه‌ها موازی‌کاری است. این که در حقیقت یکپارچگی و سیاست گذاری واحدی در این زمینه وجود ندارد. ممکن است دولت مصوبات را داشته باشد؛ اما وقتی که مصوبات برای اجرا مطرح می شود سازمان‌ها، ارگان‌ها و نهادهای مختلفی از اجرای آنها طفره می‌روند و نباید انتظار دیگری داشت.

مشکل آلودگی هوا از فقدان عزم و اراده مسئولان نشأت می‌گیرد

شهرهای بزرگی در اکثر کشورها وجود داشت که با معضل آلودگی دست و پنجه نرم می‌کردند؛ اما با تدوین برنامه اصولی موفق به کاهش آلودگی هوا شدند؛ پس نباید گفت امکان کاهش آلودگی هوا وجود ندارد، بلکه این موازی کاری از فقدان عزم و اراده کافی از سوی مسئولان نشأت می‌گیرد و این موضوع نشان می‌دهد مسئولان کشور رغبتی برای کاهش آلودگی هوا ندارند.

بنزین مصرفی قطعا در آلودگی هوا بی‌تاثیر نبوده است، بنزین عرضه شده در کلانشهرهای کشور طی سال‌های گذشته به مرور زمان بهتر شده است و این بدان معنی نیست که کیفیت بنزین مصرفی در داخل کشور عاری از هر گونه آلودگی است؛ ولی بهتر از قبل شده است.

الان بنزینی که در کلانشهرها عرضه می شود از اکتان بالایی برخوردار است؛ اما فقط بنزین خودروها نیست که باعث آلودگی هوا می شود. ما در کلانشهر تهران شاهد تردد گسترده خودروهای دیزلی هستیم که مصوبه نصب فیلتر دود انجام نشده است. متاسفانه کیفیت خودروهای دیزلی خیلی پایین‌تر و فرسوده بوده و فناوری قدیمی در آنها استفاده شده است؛ بنابراین کیفیت سوخت آنها مناسب نیست و باید درکنار خودروهای سواری خودروهای سنگین را نیز در نظر بگیریم. میزان تولید سوخت با کیفیت به حدی نیست که در تمام کشور به طور یکسان تولید و توزیع شود؛ ولی این سوخت در کلانشهرهایی مثل تهران، اصفهان، اراک و شیراز و غیره توزیع می شود.

ورود فناوری نانو، فناوری نوین و سوخت زیستی مباحث داغی است که همه اینها می تواند منجر به کاهش آلودگی هوا شود. متاسفانه عزم و اراده‌ای در مسئولان نیست. وقتی که کوچکترین مصوبه‌ها در کشور عملیاتی نمی‌شود، به نظر می‌رسد فناوری نانو هم در حد یک مصوبه باقی بماند.

ناوگان حمل و نقل عمومی صاحب ندارد

ورود فناوری نانو، تولید سوخت زیستی، ارتقای کیفیت بنزین تولیدی و کیفیت خودروهای داخلی از جمله تولید خودروهای هیبریدی، به روزرسانی ناوگان حمل و نقل عمومی و فراهم کردن زیرساخت‌ها برای اجرای مصوبات از جمله اقدامات ضربتی در جهت کاهش آلودگی هوا است. به عنوان مثال متاسفانه خودروهای داخلی با همان کیفیت قدیم همچنان تولید می شوند، بلکه تنها شکل و شمایل آنها عوض می‌شود؛ ولی از نظر میزان آلایندگی مثل سابق است. ما ناوگان حمل و نقل عمومی را رها کردیم. به گفته شورای شهر تهران در شش سال گذشته حتی یک اتوبوس تحویل ناوگان حمل و نقل عمومی نشده است. وقتی ناوگان عمومی را تقویت نمی کنیم؛ همچنین خطوط متروی جدیدی در کشور افتتاح می شود، بدون اینکه واگن به تعداد کافی اضافه شود و طبیعی است که مردم بیشتر از خودروی شخصی استفاده می کنند؛ بنابراین هر چقدر سوخت کیفیت بهتری داشته باشد، به‌خاطر استفاده بیشتر از خودروهای شخصی و حجم تردد، افزایش آلودگی هوا را خواهیم داشت.

برای ورود به عرصه فناوری های نوین باید شرایط را برای سرمایه‌گذار داخلی فراهم کنیم. متاسفانه تا امروز اقدامات امیدوارکننده‌ای از سوی مسئولان انجام نشده است.

بنابراین می‌توان چنین برداشت کرد که نبود عزم ملی بین مسئولان و اجرایی نشدن مصوبات توسط دولت و مجلس باعث تشدید آلودگی هوا در کشور شده است؛ بایستی مسئولان کشور از خواب چند سال بیدار شده و فکری به حال کشور بکنند؛ چرا که در آینده نزدیک شاهد مشکلات و معضلات بزرگی از این دست در کشور خواهیم بود.

انتهای پیام/