به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، نوزدهمین قسمت از برنامه «شب معماری» با موضوع «ضرورت احیا و مرمت بناهای تاریخی» با حضور حمیدرضا سپهری، معمار و یاسر جعفری، معاون فنی و طرح های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران روی آنتن شبکه چهارم سیما رفت.

*تملک در حوزه بناهای تاریخی مسئله نگران کننده‌ای است

جعفری در این برنامه درباره مرمت گفت: قطعا مرمت با معماری زاییده شده و از همان زمانی که معماری شکل گرفته بلافاصله نیاز به مرمت نیز احساس شد و آنچه در طول تاریخ شاهد آن هستیم، حضور این دو در کنار یکدیگر است.

او ادامه داد: ما واژه مهرآزی را همزمان با معماری در ادبیاتمان داریم و در عمق ادبیات نیز با واژه رازی‌گری که همان طراحی کردن امروز است، روبه رو هستیم، هر چند که این دو واژه دیگر در ادبیات امروزی کاربردی ندارند، اما قطعا بخشی از فرهنگ ما به شمار می روند که نشان دهنده اهمیت مرمت و طراحی است.

معاون فنی و طرح های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران بیان داشت: از سال 1860 میلادی موضوع مرمت به صورت نظریه پردازانه مطرح و به دانشگاه ها راه پیدا می کند و هنوز نیز شاهد توسعه این علم هستیم که در آن مدیریت، برنامه ریزی، تکنیک، هنر، معماری و ... وجود دارد.

جعفری درباره اینکه چگونه مرمت روایتگر تاریخ خواهد بود، گفت: مرمت در گذشته بیشتر برای ادامه حیات یک بنا بوده اما امروزه بیشتر برای حفظ یک بنا انجام میشود و قطعا در این بین رویکرد ورود و حفظ یک بنا از مسائل مهم در مرمت یک بنا محسوب می شود. در دل مرمت یک یک واژه وجود دارد که آن هم مداخله است و طبیعتا میزان مداخله تعیین کننده نوع مرمت است.

او در همین زمینه افزود: حفاظت کردن از یک بنا، نوع مداخله انسان در آن را مشخص می کند، چرا که امروزه می بینیم برای حفظ برخی بناهای قدیمی، آنها را تغییر کاربری می دهند و این رویکرد بسیار مهمی است که در گذشته وجود نداشته است. از سوی دیگر گاهی نیز برای حفظ بنایی از مرمت به بازسازی و حتی ساخت و سازهای جدید در آن می رسیم.

معاون فنی و طرح های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران با بیان اینکه علی رغم اینکه پیشرفت های خوبی در مرمت آثار داشته ایم، اما هنوز به بلوع کامل در این حوزه نرسیده ایم، اظهار داشت: ذات مرمت این است که کمترین اشتباه را حین کار داشته ایم، اما متاسفانه هنوز نتوانستیم اشتباهات مان را به صفر برسانیم. امروزه بخش خصوصی به این حوزه ورود کرده و این نشان می دهد که ما به سرمایه بناهای تاریخی واقف شده ایم اما مسئله نگران کننده بحث تملک چنین بناهایی است و از سوی دیگر متاسفانه میراث فرهنگی دستورالعملی را برای چگونگی مرمت آثار تاریخی ندارد و تنها حدو و حدود یک بنای تاریخی را مشخص می کند.

جعفری گفت: نگاه کالایی داشتن به مرمت آثار یکی از نگرانی های جدی است، در حقیقت اینکه با یک بنای تاریخی و یک پروژه مرمتی به عنوان کالای لوکس برخورد شود، قطعا خارج از افق هویت بخشی خواهد بود و نگاه میراث فرهنگی درباره بناها باید نگاه امانت دارانه باشد، نگاهی که قرار است بنای تاریخی امروز را حفظ و به نسل های بعدی منتقل کند و در همین راستا باید بایدها و نبایدهای مرمت آثار توسط این سازمان مشخص شود.

او تصریح کرد: قطعا در کنار رشد تکنیک و فناوری های مربوط به مرمت، شاهد رشد مبنای نظری آن نیز هستیم که یکی از این مبنای، روایتگری است و تفاوت مرمت های امروزی با آنچه در گذشته انجام می شد ، توجه به همین روایتگر بودن بناها است.

*مدیران مردم را به استفاده از بناهای تاریخی سوق دهند

در ادامه حمیدرضا سپهری، معمار، درباره مرمت گفت: در گذشته به موضوع مرمت آثار تاریخی اهمیت ویژه ای داده می‌شد به طوری که حتی در وقف نامه های بسیاری می بینیم که مبالغ برای مرمت آثار تاریخی اختصاص پیدا می کرد. یعنی مرمت همواره در زندگی ما جاری بوده است که البته این مسئله بخشی از فرهنگ جامعه که از اسراف دوری می کند، محسوب می شد؛ چرا که ما هیچگاه وسیله ای را دور می اندازیم بلکه آن را برای استفاده بیشتر تعمیر می کنیم و این مسئله در حوزه بناها نیز صادق است.

او با بیان اینکه شاهد تخریب عمدی برخی از بناهای تاریخی در دوره پهلوی بوده ایم، ادامه داد: یکی از نکات مهمی که باید به آن اشاره کنم این است که گاها می بینیم برخی از بناها دچار تغییر کلی می شوند، به طور مثال گنبد مسجد گوهرشاد و کبود تبریز به طور کامل عوض شده اند، اما ما از برخی بناها تنها یک نمونه در کشور داریم که قطعا نیازمند توجه و حفظ شکل اصلی آن هستیم.

این معمار اظهار داشت: مدیران شهری و مدیران فرهنگی باید با حمایت و هدایت خود باعث شوند تا کارکرد هر بنای تاریخی مشخص شود. درست است که شهر متحول شده اما طبعا بناهای تاریخی هنوز باپرجا هستند و نمی توانیم بگوییم مثلا چون امروز دیگر کاروانسرای شتر کاربرد ندارد، پس می توان به طور کلی این بنا را در سطح کشور تخریب کرد، قطعا مدیریت این حوزه باید تصمیم بگیرد این بناها چگونه مرمت و مورد استفاده امروزی قرار بگیرد.

سپهری گفت: مدیران و صاحبان سرمایه باید از حس تعلق مردم به قدیم و روایت و حکایت استفاده کرده و مردم را به سمت استفاده مجدد از بناهای قدیمی سوق دهند.