گروه سیاسی ایسکانیوز: صبح امروز خبر شوکآوری منتشر شد و ستاد کل نیروهای مسلح در بیانیهای اعلام کرد که خطای انسانی و شلیک پدافند هوایی دلیل سقوط هواپیمای اوکراینی بوده است.
این خبر از آنجایی شوکآور بود که در دو روز گذشته رسانههای خارجی فرضیه سقوط هواپیمای مسافربری با خطای پدافندی را مطرح کرده بودند و رئیس سازمان هواپیمایی کشور، این فرضیه را رد کرده بود و رسانههای داخل کشور نیز به استناد این سخنان، بر طبل تکذیب هرگونه خطاب پدافندی کوبیده بودند.
از سوی دیگر در چند روز گذشته، ایران تحقیقات خود را برای بررسی این سانحه آغاز کرده بود و به نمایندگانی از اوکراین و کانادا نیز برای شراکت در این تحقیقات میدان داده بود.
با این حال بیانیه رئیسجهور نشان میدهد که عالی ترین مقام اجرایی کشور نیز دیروز متوجه این خطا شده بود. این یعنی آنکه هر چه رسانههای داخلی و فعالان فضای مجازی در این چند روز برای پوشش ماجرا انجام دادند، از روی بیاطلاعی آنها بوده است.
خطای انسانی پدافندی یا خطای انسانی رسانهای؟
در بیانیه منتشر شده امروز، اعلام شد که «پس از انجام عملیات موشکی، پرواز های جنگی نیروهای تروریست آمریکایی در پیرامون کشور افزایش یافته و برخی اخبار نیز از مشاهده اهداف هوایی به سمت مراکز راهبردی در کشور به واحدهای دفاعی واصل و اهداف متعددی در برخی صفحات رادار مشاهده شد که موجب حساسیت بیشتر در مجموعههای پدافند هوایی» شده بود. «در چنین شرایط حساس و بحرانی، پرواز شماره ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین از فرودگاه امام خمینی(ره) حرکت نموده و در هنگام چرخش، کاملاً در حالت نزدیکشونده به یک مرکز حساس نظامی سپاه و در ارتفاع و شکل پروازی یک هدف متخاصم قرار میگیرد.»
اگر چه شلیک به هواپیمای مسافربری خطای مهمی است که با توجه به شرایط جنگی آن روز تا حد بسیار کمی قابل توجیه و چشمپوشی است؛ اما تاخیر در اعلام خطای انسانی از سوی نیروهای پدافند کشور، خطای بزرگتری است که نمیتوان آن را نادید گرفت.
خطایی که سابقه قبلی دارد اما جبران نمیشود
شبکه خبر صداوسیما که با ماموریت پوشش رسانهای متولد شده، یکی از اصلیترین بازندههای بزرگ و البته همیشگی این اتفاق ناگوار است. بیانیهای که ساعت 7 صبح منتشر شده و در رسانههای فارسیزبان در حال تحلیل و بررسی با چاشنی خوشحالی است، در شبکه خبر [تا ساعات تنظیم این گزارش (ساعت 12:00)] هیچ تحلیلی نمیشود و صرفا به روخوانی آن و نوشتن چند زیرنویس اتکا شده است.
عقب بودن رسانه ملی و شبکه خبر از اتفاقات روز البته چیز جدیدی نیست و همواره در هر بحران خبری، رسانه ملی قافیه را به رقیبی که از آمریکا، انگلیس و عربستان سعودی خط میگیرد واگذار میکند.
ایا واقعا زمان آن فرا نرسیده که خطای رسانه ملی که سابقه قبلی هم داشته را جبران کرد؟
خطایی که سابقه قبلی دارد اما جبران میشود
یکی از نکات مطرح شده در بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح اشاره به جبران این خطا از طریق «انجام اصلاحات اساسی در فرآیندهای عملیاتی در سطح نیروهای مسلح» عنوان شده. این در حالی است که در دنیا نیز، اتفاقات مشابهی رخ داده است.
خبرگزاری مهر لیستی تهیه کرده که در آن برخی از اتفاقات مشابه که برخی از آنها در شرایط غیرجنگی رخ داده، عنوان شده است:
«در جولای ۲۰۱۴، هواپیمای MH۱۷ خطوط هوایی مالزی به واسطه برخورد موشک در منطقه شرق اوکراین که درگیر جنگ داخلی است، سقوط کرد و همه ۲۹۸ سرنشین آن جان باختند حال آنکه هنوز هیچیک از طرفین درگیری مسئولیت آن را بر عهده نگرفته اند.
در ۲۳ مارس ۲۰۰۷ نیز یک هواپیمای باربری خطوط هوایی بلاروس لحظاتی پس از پرواز از فرودگاه موگادیشو، بر اثر اصابت موشک سقوط کرد که در اثر آن ۱۱ نفر کشته شدند.
در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۱ نیز هواپیمای توپولف خطوط هوایی سیبری-روسیه که از تلآویو به «نوواسیبریسک» پرواز میکرد بر فراز دریای سیاه منفجر شد. یک هفته بعد، کییف پذیرفت که این فاجعه محصول شلیک تصادفی یک موشک اوکراینی بوده است. در این حادثه ۷۸ نفر کشته شدند.
در جولای ۱۹۸۸، ناو آمریکایی، ایرباس خطوط هوایی ایران را در آبهای سرزمینی این کشور هدف قرار داد که در نتیجه آن ۲۹۰ سرنشین جان خود را از دست دادند. گفتنی است آمریکا علیرغم پرداخت خسارت، هرگز از بابت این فاجعه عذرخواهی نکرد حال آنکه بعدها به فرمانده آمریکایی نیز نشان افتخار داد!
در سپتامبر ۱۹۸۳ نیز بوئینگ خطوط هوایی کره جنوبی در اثر حمله اشتباهی جنگندههای شوروی سابق، بر فراز جزیره ساخالین به علت اینکه از مسیر اصلی خود منحرف شده بود؛ ساقط شد. در این حادثه نیز ۲۶۹ نفر جان باختند.
در فوریه ۱۹۷۳ نیز ایرباس خطوط هوایی لیبی به دلیل نزدیک شدن به تأسیسات نظامی واقع در صحرای سینا، هدف پدافند رژیم صهیونیستی قرار گرفت. در این سانحه ۱۰۸ نفر جان خود را از دست دادند.
گزارش فرانس پرس حاکی از آن است که در شرایط جنگی بروز چنین حوادث ناگواری امکان پذیر است حال آنکه ایران با رعایت صداقت و به احترام جانهای عزیزی که در این ماجرا قربانی شدند، صلاح را در بیان حقیقت و عذرخواهی صادقانه دید.»