گروه دانشگاه ایسکانیوز؛- یاسمین نسبتی، نشریات دانشجویی یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین فعالیتهای دانشجویی و بلندگویی برای بیان مسائل و مشکلات دانشگاهها هستند که درحال حاضر گلایههایی از بیمهریها و محدودیتهای بسیاری از جمله موانع چاپ، افزایش هزینه ها، کمبود امکانات و حتی تبعیض نسبت به سایر بخشهای فعال دانشگاه وجود دارد.
دانشجویانی هستند که با علاقه بسیار در حوزه نشریات فعالیت میکنند و انتظار دارند که فعالیت آنها مورد توجه قرار گیرد و محدودیتی برای انجام فعالیتهای خود نداشته باشند.
کارشناس نشریات دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی ضمن اشاره به تأثیر بسیار فعالیت در این حوزه بر زندگی شغلی و شخصی دانشجویان به بررسی چالشهای موجود در این حوزه پرداخت. مشروح این گفتوگو را در ادامه میخوانید:
عملکرد نشریات دانشجویی دانشگاه علامه به چه صورتی است و بیشتر در چه زمینههایی فعالیت میکنند؟
همانطور که میدانید نشریات دانشگاهی یک کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دارند که این کمیته با درخواست دانشجویانی که خواستار فعالیت در این حوزه هستند موافقت یا مخالفت میکند. همچنین برای متقاضیان این حوزه دورههای آموزشی یک تا دو روزه برای آشنایی با سرفصلهای روزنامهنگاری مانند سبکهای خبرنویسی، شیوههای تهیه گزارش و مقاله، تکنیکهای مصاحبه، اخلاق مطبوعاتی، قانون مطبوعات و گرافیک و صفحهآرایی برگزار میشود.
دانشگاه ها هم با توجه به بودجه و اهمیتی که به نشریات میدهند، از آنها برای چاپ مطالب خود حمایتهای مالی میکنند. در دانشگاه علامه طباطبایی هم علاوه بر حمایتهای مالی از چاپ نشریات، با صحبتهای انجام شده در نظر داریم با یک چاپخانه که طرف قرار داد دانشگاه هم است؛ همکاریهایی داشته باشیم. در واقع فعالان حوزه نشریات میتوانند فایل طراحی شده نشریات خود را تحویل چاپخانه دهند و دانشگاه هم با توجه به توان مالی خود از این موضوع حمایت میکند.
درحال حاضر دانشگاه علامه طباطبایی در بخش نشریات دانشگاهی و دانشجویی نسبت به سایر دانشگاه ها در وضعیت مطلوبی قرار دارد به طور مثال جلسات کمیته ناظر بر نشریات دراین دانشگاه به صورت ماهانه و منظم برگزار میشود این در حالی است که این جلسات در دانشگاههای دیگر سالی یک بار برگزار میشود. همچنین در دانشگاه علامه طباطبایی هر نیم سال یک تا دوبار دوره ها و تعدادی نشستهای تکمیلی برای آموزش، افزایش و تقویت توانمندیهای متقاضیان و فعالان حوزه نشریات برگزار میشود. در واقع از سوی خود دانشجویان به علاقهمندان این حوزه آموزش داده میشود که اخیراً این نشست تحت عنوان نشست انتقال تجربه دراین دانشگاه توسط برگزیده گان جشنواره تیتر 11 برگزار شد.
هزینههای شخصی دانشجویان به آنها بازگردانده میشود
در این دانشگاه ما فرایندی را از سالهای گذشته پیش بینی کرده ایم که دانشجویان با ارائه فایلهای خود به دانشگاه، مطالب خود را در هر تعدادی چاپ میکردند. در حال حاضر این روند با آزادی عمل بیشتری انجام میشود و میتوان گفت فقط یک درصد از دانشجویان با هزینههای شخصی مطالب خود را چاپ میکنند که این هزینه هم از سوی دانشگاه به آنها باز گردانده میشود. در واقع به دانشجویان گفته شده که اگر تمایل ندارند نشریات آنها توسط دانشگاه چاپ شود میتوانند مطالب را در چاپخانه مورد نظر خود چاپ کنند و با ارائه فاکتور از حمایت مالی دانشگاه برخوردار شوند. لازم به ذکر است که حمایت دانشگاه محدود به مباحث مالی چاپ مطالب نیست بلکه در زمینه طراحی هم این حمایت وجود دارد. بنابراین تعداد محدودی از دانشجویان و فعالان حوزه نشریات هستند که برای چاپ مطالب خود هزینه شخصی پرداخت میکنند مگر در شرایطی که این افراد فراتر از حمایت دانشگاه فعالیت کرده اند که تعداد بسیار محدودی هستند.
علاوه بر موارد نام برده شده دانشجویانی هستند که در زمینه گرافیک و مطبوعات فعالیت میکنند که تعدادی از آنها حرفه ای و بعضی دیگر مبتدی هستند؛ به همین دلیل آن دسته از دانشجویانی که فعالیتشان در گرافیک و طراحی خوب بوده تشویق به یادگیری حرفه ای این حوزه ها میشوند. حتی در دانشگاه علامه طباطبایی دورههای آموزشی برای دانشجویان و فعالان این حوزه با کم ترین هزینه جهت شرکت دراین کلاس ها برگزار شده است. بنابراین از دانشجویانی که مستعد و توانمند در حوزه گرافیک و طراحی هستند، در حوزه نشریات استفاده میکنیم. در واقع کار طراحی و صفحهآرایی نشریات دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی از سوی خود دانشجویان انجام میشود که این اقدام هم بدون اجر نخواهد بود؛ بنابراین به جای آنکه این کار از سوی یک مرکز که ارتباطی با دانشگاه و دانشجویان ندارد انجام شود، توسط خود دانشجویانی که در این حوزه تجربه و مهارت دارند، انجام میشود.
یکی از دلایل موفقیت بخش نشریات دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی آن است که خود داشجویان درگیر روند انتشار مطالب خود میشوند که این موضوع هم درباره موفقیت نشریات دیگر دانشگاه ها وجود دارد. به طور مثال دانشجویی در دانشگاه است که به دلیل توانمندی در حوزه طراحی و صفحهآرایی درخواست شده است که به متقاضیان و علاقهمندان آموزش دهد؛ این امر سبب شده است علاوه بر کسب درآمد به یک مدرس در این حوزه تبدیل شود.
دانشگاه علامه طباطبایی در سالهای گذشته در جشنوارههای سراسری نشریات تحت عنوان «تیتر» موفق به دریافت رتبههای بسیار خوبی شده است که این دانشگاه در آخرین جشنواره «تیتر 11» 14 رتبه کسب کرده است که از نظر فراوانی کسب رتبه در دانشگاه های وزارت علوم دانشگاه علامه طباطبایی رتبه سوم را کسب کرد. قطعا تلاش خود دانشجویان در این موفقیت بیتأثیر نیست؛ اما زمانی که شرایط خوبی از نظر حمایت مالی و برگزاری دورههای آموزشی وجود دارد بسیاری از دانشجویان تشویق، ترغیب و در نهایت دلگرم به فعالیت در این حوزه میشوند.
در زمینه سانسور مطالب نشریات آیا مدیر مسئولان و فعالان این حوزه با محدودیتی روبهرو هستند؟
در قانون مطبوعات و آییننامه نشریات دانشگاهی این مسئله مطرح است هیچ مقام دولتی یا غیردولتی نمیتواند مطالب نشریات را قبل از انتشار نظارت کند که این موضوع در دانشگاه علامه طباطبایی هم صحت دارد و نشریات شامل نظارت قبل از چاپ نمیشوند. البته ارائه جوابیه و شکایت کردن از سوی افرادی که فکر میکنند در نشریه ای به آنها توهین و نقدی شده است براساس قانون محفوظ است بنابراین اگر در نشریه ای مشاهده شود که به فردی توهین و نقدی شده است میتوان به کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دانشگاه شکایت کرد و با بررسی این کمیته در صورت صحت تخلف، طبیعتاً متناسب با تنبیهاتی که در آییننامه در نظر گرفته شده است؛ نشریه مورد نظر تنبیه میشود. درحال حاضر نشریات دانشگاه علامه طباطبایی بر اساس آییننامه، قانون مطبوعات و نشریات فعالیت کرده است؛ بنابراین نظارت قبل از چاپ نداریم اما بعد از چاپ مواردی بوده که با نظارت دانشگاه میتوان وارد عمل شد؛ البته در سال های گذشته موارد بسیار کمی بوده است که خود دانشگاه در این زمینه اقدامی انجام دهد.
باتوجه به این موضوع که اکثر نشریات از گذشته تا به امروز با بحران بودجه و مسائل مالی روبهرو هستند، چرا اقدامی برای بهبود شرایط انجام نمیشود؟
دانشگاه ها براساس چارچوب ها و قوانین مالی خود از نشریات دانشجویی حمایت میکنند. متأسفانه به نشریات دانشجویی در بعضی از دانشگاه ها آن گونه که شایسته است توجهی نمیشود به همین دلیل بودجه مناسبی برای نشریات در نظر نمیگیرند. حتی ممکن است که بعضی از دانشگاه ها با محدودیتهای مالی مواجه باشند که این موضوع به بخشهای فرهنگی و نشریات آنها تأثیر بسیاری میگذارد. در سه سال گذشته هزینه چاپ و کاغذ به شدت افزایش پیدا کرده که سبب محدودیت دانشجویان و حتی مسئولان دانشگاه شده است.
در زمینه چاپ رنگی مطالب این دیدگاه از جانب دانشجویان وجود دارد که نشریات آنها باید از نظر چاپ شبیه به نشریات خارج از دانشگاه شوند. نشریاتی که در کیوسکهای خارج از دانشگاه توزیع میشوند شامل ویژگیهای حرفه ای مانند گزارش، مصاحبه، طراحی و گرافیگ خیلی خوب هستند که طبیعتاً به دلیل تیراژ بالا به صورت خوبی هم چاپ میشوند که این چاپ هم به صورت افست است.
نباید به نشریات دید تجاری داشته باشیم
چاپ افست هزینههای چاپ را کاهش می دهد؛ اما در نشریات دانشگاهی به دلیل آنکه با محدودیت تیراژ روبه رو هستیم و هزینه چاپ مطالب بسیار زیاد است، نباید دید تجاری داشته باشیم. فعالیت در این حوزه سبب میشود دانشجویان در زمینههای مختلفی مهارت و تجربه کسب کنند. متأسفانه اخیراً در بین دانشجویان این موضوع مشاهده میشود؛ به طور مثل این فعالان میخواهند از بهترین جنس کاغذ و چاپ رنگی برای انتشار مطالب خود استفاده کنند ولی باید تمام این اقدامات با توجه به بودجه موجود انجام شود بنابراین لزومی ندارد که حتما نشریات به صورت کاملا رنگی چاپ شوند.
تعدادی از دانشجویان آگاهی کاملی از روند چاپ ندارند
نکته دیگر این است که تعدادی از دانشجویان در استفاده از رنگ ها مهارت و آشنایی لازم را ندارند به همین دلیل الزامی نیست که نشریات دانشجویان به صورت رنگی چاپ و منتشر شود. درحال حاضر بسیاری از دانشجویان خواستار استفاده از کاغذ بالک هستند اما این کاغذ چون سبک است باید برای کتاب استفاده شود نه مجله چون عکس و طرح های گرافیگی به خوبی روی این کاغذ چاپ نمیشود. متأسفانه فعالان حوزه نشریات خواستار استفاده از تمام امکانات خوب هستند اما این در صورتی است که بعضی از این افراد مبتدی هستند و اطلاعاتی از انواع کاغذ، چگونگی استفاده و هزینه چاپ ندارد.
درحال حاضر فعالان حوزه نشریات در دانشگاه علامه طباطبایی درگیر روند چاپ شدهاند؛ در سالهای گذشته با ارائه فایل نشریات به دانشگاه مطالب دانشجویان توسط خود دانشگاه چاپ و در نهایت توزیع میشد اما این امر سبب اعتراض و افرایش فشار تعدادی از فعالان حوزه نشریات برای تعداد کم تیراژ و افزایش هزینه ها شد که در نهایت با انجام اقداماتی، خود دانشجویان با چاپخانه ها ارتباط بر قرار کردند که این امر سبب آشنایی آنها با روند چاپ شده است. بنابراین دانشگاه از نشریاتی که طراحی گرافیکی خوبی دارند و اصول روزنامهنگاری را رعایت میکنند، حمایت مالی بیشتری انجام میدهد.
با توجه به این موضوع اکثر کانونها و انجمن های علمی دانشگاه فضا و اتاقی برای انجام فعالیتهای خود دارند، چرا نشریات دانشجویی دانشگاه از این امکانات برخوردار نیستند؟
درحال حاضر 130 نشریه در دانشگاه علامه طباطبایی فعالیت میکنند که در صورت پیگیری این موضوع باید 130 اتاق برای آنها فراهم کرد که با توجه به محدودیت فضا ممکن نیست. فضای بعضی اتاقهای استادان هیأت علمی دانشگاه در دانشکده ها بسیار کم است به گونه ای که هر اتاق برای استادان تقسیم شده است. اولین نکته آن است که با محدودیت فضا در این دانشگاه و سایر دانشگاههای دیگر مواجه هستیم. برای انجمنهای علمی در هر دانشکده ای یک اتاق جهت فعالیت های آنها در نظر گرفته شده است که به صورت مشترک استفاده میکنند. در خصوص کانونهای دانشگاه علامه طباطبایی فقط یک فضایی در مسجد در نظر گرفته شده است که در بعضی مواقع کانونها هم از اتاق و فضای تشکل ها در دانشکده ها جهت انجام فعالیتهای خود استفاده میکنند. بنابراین برای فعالان حوزه نشریات که در ماه شاید سه جلسه به مدت سه ساعت برگزار کنند فضا و امکانات مستقلی وجود ندارد.
در حال حاضر در این دانشگاه به مدت 6 الی 9 ماه است که تالار گفتوگوی معاونت فرهنگی آماده شده است که از امکانات خوبی هم برخوردار است به همین دلیل این شرایط فراهم شده که فعالان حوزه نشریات میتوانند جلسات و فعالیتهای خود را در این تالار با هماهنگی برگزار و ادامه دهند. همچنین این افراد میتوانند در کلاس ها و فضاهایی که در داخل دانشکده ها قرار دارد جلسات و فعالیتهای خود را انجام دهند. لازم به ذکر است که فعالان حوزه نشریات میتوانند با هماهنگی در اتاق جلسات موجود در دانشکده ها در خود پردیس مرکزی و سایر دانشکده ها که در خارج از پردیس مرکزی هستند، هم استفاده کنند. البته در یکی از دانشکده ها شرایطی وجود دارد که با انجام مکاتباتی با رئیس دانشکده قرار است در صورت فراهم بودن شرایط، آن فضا را در اختیار متقاضیان قرار دهند.
چرا نگاه تبعیض آمیزی به نشریات دانشگاهی نسبت به کانون ها و انجمنهای علمی وجود دارد؟
من از تعدادی نشریات که در جشنواره ها رتبههای بسیار خوبی کسب کردند و از نشریات موفق محسوب میشوند؛ درخواست کرده ام که تجربههای خود را به متقاضیان و علاقهمندان منتقل کنند اما مسئله ای مطرح شد که من بین نشریات تبعیض قائلم که این امر درست نیست و در واقع هدف ما این بود که نشریات موفق عوامل موفقیت خود را به دیگر علاقهمندان بازگو کنند. اما نکته مهمی که وجود دارد این است که شکل و ساختار نشریات با دیگر کانون ها و انجمن ها متفاوت است؛ در زمینه حمایت مالی هم دانشگاه حمایت های خوبی هم انجام شده است.
تبعیض بین نشریات و کانون ها و انجمن ها سهوی است
نکته دیگری که باید در زمینه تبعیض بین نشریات و کانون ها و انجمنهای دانشگاه در نظر گرفته شود این است که برنامههای نشریات کم تر اجتماعی است و فعالان این حوزه خواستههای خود را از این طریق بیان میکنند اما شکل و ساختار کانون ها و انجمن ها در مقایسه با نشریات متفاوت است. ولی به طور کلی اگر تبعیضی ایجاد شده به صورت غیر عمد انجام بوده است.
تعدادی از فعالان حوزه نشریات در زمینه توزیع نشریات خود با مشکل روبهرو هستند و میخواهند که نشریات خود را در خارج از دانشگاه توزیع کنند، چرا در بعضی از مواقع این امکان وجود ندارد؟
نشریاتی که مجوز خود را از کمیته ناظر بر نشریات دریافت میکنند فقط میتوانند در داخل خود دانشگاه مربوطه منتشر و توزیع شوند. اما اگر فردی بخواهد نشریه خود را در دیگر دانشگاه ها توزیع کند باید بر اساس آییننامه درخواست خود را از طریق سامانه نشریات دانشگاهی به کمیته دانشگاه خود ارائه دهد. این در خواست به این صورت است که در دانشگاه مقصد فضا یا حتی میزی را در اختیار داشته باشد تا بتواند نشریه خود را توزیع و به فروش برساند. لازم به ذکر است در اکثر مواقع دانشگاه مقصد با درخواست این افراد موافقت میکند و حتی خود دانشگاه مقصد با فرد برای توزیع و فروش نشریه مورد نظر همکاریهای لازم را انجام میدهد.
اما یکی از مشکلاتی که درحال حاضر با آن مواجه هستیم این است که در سامانه نشریات دانشگاهی بخش درخواست افزودن محل نشریه مشکل دارد ولی در همین زمینه هم زمانی که دانشگاه درخواست هارا دریافت میکند در جلسه مطرح و در نهایت با آن موافقت میشود. یکی از مهمترین نکات آن است که نشریات نمیتوانند خارج از فضای دانشگاه ها توزیع شوند؛ البته بعضی از نشریات در همین دانشگاه و سایر دانشگاههای دیگر در کتاب فروشی ها و کیوسک ها توزیع و به فروش میرسند که این امر مشکل قانونی دارد. اقدامی که در این زمینه انجام شده است اقدام سختگیرانه ای نیست و به این دسته دانشجویان اعلام کردهایم که برای توزیع نشریات خود درمحیط خارج از دانشگاه باید از مراجع مربوطه مجوز دریافت کنند.
چرا نشریات در انتقاد از مدیران و مسئولان با محدودیت مواجه هستند و مدیران تمایلی به نقد ندارند؟
درحال حاضر محدودیتی برای نقد نشریات از مسئولان وجود ندارد و شخصا دانشجویان را در این مورد تشویق میکنم. در بسیاری از موارد دانشجویان یک موضوعی را بدون آنکه از آن اطلاعات کافی داشته باشند به دلیل جو حاکم در نشریه خود چاپ میکنند. انتقاد امر خوبی است اما دانشجویان باید اطلاعات کافی از آن موضوع داشته باشند و در نهایت نقد کنند؛ به همین دلیل ترس این افراد در انتقاد از مسئولان ناشی از عدم آگاهی است.
چرا تأثیر گذاری نشریات کم است؟
نمیتوان به طور قطعی گفت تأثیر نشریات کم و یا زیاد است؛ علاوه بر خود نشریات که در این زمینه تأثیر بسیاری دارند به مسئولان هم ارتباط دارد. اما شواهد بسیاری وجود دارد که نشریات تأثیراتی هم دارند. لازم به ذکر است یکی از عواملی که میتواند سبب افزایش تأثیرگذاری نشریات شود این است که به صورت صحیح به مسائل و مشکلات بپردازند.
با توجه به این موضوع که تعداد نشریات از نیمه دوم دهه 70 تا اوایل دهه 80 از 50 نشریه به۴ هزار نشریه افزایش یافته اند؛ افزایش تعداد نشریات چه مزایا و حتی چه تهدیداتی میتواند به همراه داشته باشد؟
تعداد نشریههای دانشگاه علامه طباطبایی در سالهای گذشته حدود 45 بود که این تعداد در حال حاضر افزایش یافته و به 130 نشریه رسیده است. این امر متأثر از باز شدن فضای سیاسی و افزایش جمعیت دانشجویی و سایر عوامل است. باز شدن فضای سیاسی و فرهنگی شاید میتواند به این دلیل باشد که نقش رسانه ها در زندگی مردم بیشتر شده است به این معنا که در دهه هشتاد چیزی تحت عنوان فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نبود. البته ویژگیهای نسل هم میتواند یکی از عوامل موثر بر افزایش تعداد نشریات باشد. فردی که در دانشگاه فعالیت فرهنگی انجام میدهد حداقل یک قدم در زندگی شغلی، اجتماعی و شخصی خود جلوتر است. طبیعتاً حضور و فعالیت دانشجویان در نشریات دانشجویی، آنها را وادار به نوشتن، تمرین نویسندگی، کارگروهی و آشنایی با چگونگی نقد یک مسئول میکند.
از جمله تهدیدات افزایش تعداد نشریات میتواند این باشد که فردی به دلیل آموزش نادرست، عصبانیت و آرمانگرایی سبب مراجعه آن فرد به مراکز خارج از دانشگاه شود.
نشریات دانشجویی چه تأثیراتی در تحول فکری دانشجویان دارند؟
دانشجویانی که در فعالیتهای فرهنگی مانند نشریات مشارکت میکنند افراد بسیار موفقی در زندگی شغلی و شخصی خود هستند؛ اما دانشجویانی که فقط متکی به آموختههای کلاس درسی باشند مرتکب اشتباه بزرگی میشوند این گونه افراد باید به توسعه مهارتهای ارتباطی، فنی و تکنولوژیکی خود هم بپردازند در غیر این صورت رشد تک بعدی در یک رشته کم تر سبب موفقیت فرد میشود.
انتهای پیام/