دولت بی‌تدبیر و وعده‌های پوچ نامزدها

کارنامه ضعیف دولت، ناکارآمدی مجلس فعلی، ناامیدی مردم از وضع موجود و ترس از شیوع ویروس کرونا از مهمترین دلایلی است که فعالان سیاسی و اجتماعی در بیان علت کاهش مشارکت مردم در انتخابات مجلس یازدهم بیان می­‌کنند.

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی ایسکانیوز، رای دادن و حضور در انتخابات، آشکار­ترین نوع مشارکت سیاسی برای اغلب شهروندان در جوامع مرد‌م‌‌سالار است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و حاکمیت نظام جمهوری اسلامی حضور گسترده مردم در انتخابات همواره یکی از نقاط قوت نظام در عرصه ملی و بین‌المللی به حساب می‌­آید. سیاست مخالفان جمهوری اسلامی نیز همیشه در جهت کاهش حضور مردم در انتخابات بوده است.

تاریخ 41 ساله انقلاب اسلامی شاهد برگزاری انتخابات متعددی بوده که انتخابات مختلف فراز و نشیب‌هایی را در میزان مشارکت نشان می‌دهد. فراز و نشیب­‌هایی که با توجه به حساسیت و شرایط زمانی هر انتخابات طبیعی به نظر می‌­رسد.

همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در فروردین 1358 که با مشارکت بیش از 97 درصدی برگزار شد، بالاترین نرخ میزان مشارکت در همه انتخابات­‌ تاریخ انقلاب اسلامی از آغاز تاکنون را داشته است. دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در سال 88 با میزان 85 درصد مشارکت و انتخابات ریاست جمهوری در سال 1376 با 80 درصد مشارکت در رده‌­های بعدی به لحاظ میزان مشارکت قرار می‌­گیرند. در انتخابات شوراهای شهر و روستا در سال 81 (مشارکت 49 درصدی) و انتخابات هفتمین دوره مجلس در سال 82 (مشارکت 51 درصدی) نیز شاهد کاهش مشارکت بوده­‌ایم.

میزان مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم بنا بر آمارهای ارائه شده کمتر از 50 درصد بوده است. این میزان مشارکت به لحاظ آماری کمترین میزان را نسبت به همه دوره­‌های برگزاری انتخابات مجلس نشان می­‌دهد. به نظر می‌­رسد، انتخابات مجلس بین مردم نسبت به انتخابات ریاست جمهوری حساسیت کمتری دارد و همین امر موجب شده همواره مشارکت در انتخابات مجلس میزان کمتری داشته باشد.

فروردین 1358 و در همه پرسی نوع حکومت رکورد میزان مشارکت مردم با 97 درصد در انتخابات زده شده است، اما در اسفند همان سال تنها 52 درصد از مردم پای صندوق رای حاضر شدند. چنین مواردی نشان می­‌دهد، حساسیت انتخابات مجلس، آن گونه که باید برای مردم تبیین نشده است، شاید هم مجلس نتوانسته نقش و اثر خود را به خوبی در جامعه نشان دهد.

از نظر میزان مشارکت در انتخابات مجلس، بیشترین حضور در پنجمین دوره در سال 1378 رخ داد که 71 درصد واجدین شرایط در انتخابات شرکت کردند. کمترین میزان مشارکت نیز در دوره هفتم مجلس در سال 1382 با حضور 51 درصدی مردم شکل گرفت. در طول این سال‌­ها جناح راست سنتی و اصول­گرایان همواره از طرف اصلاح‌­طلبان متهم بوده‌­اند که تنها در انتخاباتی توانسته‌­اند اکثریت مجلس را به دست آورند که میزان مشارکت کم بوده است. این درحالی است که بررسی سوابق مجلس خلاف این موضوع را نشان می­‌دهد. در مجلس پنجم با بیشترین مشارکت (71 درصد) و مجلس دهم با حضور 63 درصدی مردم، جناح راست سنتی و اصول­گرایان برنده انتخابات بوده­‌اند.

اصولگرایان هم بر این عقیده­‌اند که ضعف مجلس قبلی سبب کاهش مشارکت در انتخابات مجلس بعد می­‌شود. آنها برای اثبات حرف خود به دو مجلس ششم و دهم اشاره می­‌کنند. در مجلس ششم اکثریت آن در اختیار اصلاح‌­طلبان بود. این دوره مجلس با حاشیه­‌های فروانی از جمله استعفای دسته جمعی و اعتصاب نمایندگان همراه بود. بعد از مجلس ششم، مجلس هقتم در سال 1382 با کمترین میزان مشارکت تا آن زمان برگزار شد و البته مردم به اصلاح­‌طلبان اعتماد نکردند و اکثریت مجلس را اصول­گرایان تشکیل دادند.

وکیل‌الدوله شدن نمایندگان

مجلس کنونی نیز که اکثریت آن در اختیار اصلاح‌­طلبان و طرفداران دولت است، انتقادات زیادی نسبت به آن وارد می­‌شود. یکی از این انتقادات وکیل‌الدوله شدن نمایندگان مردم است. مردم اعتقاد دارند نمایندگان بیش از آنکه به فکر آنها باشند، آنگونه که دولت دوست دارد عمل می‌‌کنند. عدم نظارت درست سازوکارهای نظارتی مجلس بر نمایندگان نیز از دیگر انتقادات وارده بر این مجلس است، تا آنجا که شورای نگهبان علت عمده رد صلاحیت شدن نمایندگان مجلس فعلی را تخلفات مالی عنوان کرده است.

اکنون که اصلاح‌­طلبان در انتخابات مجلس یازدهم قافیه را به اصول‌گرایان باخته و صندلی­‌های متعدد خود در مجلس را از دست داده‌­اند، دلیل رای نیاوردن خود را کاهش مشارکت بیان کرده و علت کاهش مشارکت را نیز رد صلاحیت نیروهای اصلاح‌­طلب می‌­دانند. این در حالی است که اصلاح­‌طلبان با 2 لیست و سرلیستی مشترک مجید انصاری در هر دو لیست، که از افراد شاخص اصلاحات است در انتخابات تهران شرکت کردند. نتیجه انتخابات تهران نشان می­‌دهد آرا‌ی مجید انصاری حتی از جوانانی که بدون حمایت لیستی در انتخابات شرکت کرده بودند کمتر است.

علاوه بر این بررسی سوابق انتخابات مجلس نشان می­‌دهد، عدم حضور اصلاح‌­طلبان در انتخابات نمی‌­تواند عامل مهمی در کاهش مشارکت در انتخابات باشد. انتخابات هشتمین دوره مجلس در سال 1390 (دو سال بعد از انتخابات ریاست جمهوری 88) که با قهر اصلاح‌­طلبان از انتخابات همراه بود و آنها هیچ لیست رسمی برای حضور در انتخابات ارائه نکردند، با مشارکت بیش از 63 درصدی همراه بود.

در همین رابطه عباس سلیمی نمین کارشناس مسائل سیاسی، می­‌گوید: کاهش مشارکت چندان ارتباطی به دعوت یا عدم دعوت جریان‌های سیاسی به حضور در انتخابات ندارد. ما در انتخابات شورای شهر در سال81 شاهد بودیم در عین حال که حتی نیروهای خارج از قواعد انقلاب اسلامی مانند نهضت آزادی‌ها هم تأیید صلاحیت شده بودند و هیچ جریانی مردم را به عدم مشارکت دعوت نکرده بود، باز هم مشارکت به شدت پایینی رخ داد؛ یعنی در آن زمان که نه تحریمی در کار بود و نه ردصلاحیت نیروهای اصلاح‌طلب و حتی خارج از اصول انقلاب وجود داشت اما مردم به صورت گسترده پای صندوق‌ها نیامدند و حداکثر میزان مشارکت در آن سال در شهر تهران 12 یا 13درصد بود. در آن مقطع علت آن بود که تصویری که اصلاح‌طلبان از مدیریت به مردم نشان داده بودند، ناکارآمدی بود و مردم تصور می‌کردند که با چنین وضعیتی امیدی به تغییر روش مدیریت از طریق صندوق‌های رأی نیست.

عملکرد ضعیف دولت تدبیر و امید

وی در ادامه درباره علل کاهش مشارکت در انتخابات دوم اسفند، عنوان می­‌کند: با‌ توجه به یأس موجودی که نتیجه عملکرد دولت آقای روحانی و اصلاح‌طلبان در مجلس است، بخشی از مردم به این نتیجه رسیدند که شرکت در انتخابات نمی‌تواند گرهی از مشکلات موجود را باز کند. حقیقتا عملکرد اصلاح‌طلبان و دولت تدبیر و امید که مورد حمایت شدید اصلاح‌طلبان بود مردم را از کنشگری سیاسی ناامید کرد.

ترس از شیوع کرونا

سلیمی نمین عامل دیگر را ترس مردم از شیوع بیماری کرونا دانسته و بیان می­‌کند: ترس مردم از شیوع ویروس کرونا هم عامل دیگری بود که با مشارکت بالایی روبه‌رو نباشیم. به هر حال بخشی از جامعه به شدت به سلامتی خود اهمیت می‌دهد و حساسیت ویژه‌ای نسبت به بحث‌های بهداشتی دارد؛ به همین دلیلی برخی تصمیم گرفتند که در چنین شرایطی در مجامع پرجمعیت مثل شعبه‌های رأی‌گیری حاضر نشوند.

وعده‌های بی‌سرانجام

غلامرضا حسنی جامعه­‌شناس و استاد دانشگاه، درباره کاهش مشارکت در انتخابات نسبت به دوره‌­های قبل به دو عامل عملکرد ضعیف اقتصادی دولت و شیوع کرونا همزمان با انتخابات اشاره کرد و گفت: البته عامل اقتصادی تاثیر بسیار بیشتری داشته است. مسائل اقتصادی بر تمام طبقات به ویژه قشر متوسط به پایین فشار زیادی وارد کرده است و مردم از خود می‌­پرسند، نتیجه وعده‌­ها و قول‌­هایی که دولت و نمایندگان مجلس می­‌دادند به کجا رسیده است.

وی با تاکید بر اینکه نباید در تحلیل رفتار مردم و جامعه نگاه سیاسی داشت، اظهار کرد: اینکه مردم به خاطر مسائل سیاسی کمتر در انتخابات شرکت کرده‌­اند، برداشت احزاب است که به همه مسائل نگاه سیاسی دارند. واقعیت این است که مشارکت کمتر در انتخابات دوم اسفند نوعی اعتراض به روند اقتصادی کشور بوده که اگر رویکرد اقتصادی تغییر کند و مردم آن را در زندگی خود احساس کنند قطعا میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 بیش از 60 درصد خواهد بود.

مشارکت در کشورهای اروپایی کمتر است

در کنار تمام مسائلی که به عنوان عوامل کاهش مشارکت در انتخابات اخیر عنوان می­‌شود، باید به این نکته اشاره کرد که مشارکت در انتخابات پارلمانی در کشورهای اروپایی نیز به شدت کمتر از میانگین مشارکت در کشور ماست. برای نمونه در کشور فرانسه که مهد دموکراسی و آزادی خوانده می‌­شود، مشارکت مردم در پنج دوره اخیر انتخابات پارلمانی به 23 درصد نرسیده است. این در حالی­‌ست که تا پیش از این هیچگاه در کشور ما میزان مشارکت مردم در انتخابات مجلس کمتر از 50 درصد نبوده است. این میزان از میانگین مشارکت برای بسیاری از کشورها اروپایی بوده که هرگز به آن دست نیافته‌­اند، گذشته از اینکه حجم تبلیغات منفی که رسانه‌­های دشمن علیه حضور مردم در انتخابات کشور ما صورت می­‌گیرد در هیچ جای دنیا وجود ندارد.

براساس این گزارش نگاه‌­های مختلفی می­‌توان به کاهش چند درصدی مشارکت در انتخابات دوره اخیر نسبت به میانگین دوره‌­های گذشته داشت و به تحلیل مساله پرداخت اما باید در نظر داشت که در درجه اول حب و بغض‌­های سیاسی را در این تحلیل وارد نکرده و در درجه بعد مساله را به صورت واقع­‌بینانه دید تا بتوان علل اصلی را شناخت و در پی رفع آنها تلاش کنیم. واضح است که همه جریانات سیاسی و حتی رسانه­‌ها در این کاهش نسبی مشارکت مسئول هستند و نباید همه مسئولیت­‌ها را متوجه گروهی خاص دانست. با این همه مسلم است که دولت و نمایندگان فعلی مجلس که نقش مستقیمی در امور اجرایی و اقتصادی کشور داشته‌­اند و بیشتر اختیارات را در دست داشته‌­اند، بیشترین مسئولیت را به عهده دارند و باید بیش از همه پاسخگو باشند نه اینکه خود را در موضع طلبکار ببینند و دیگران را مقصر جلوه دهند.

تهیه و تنظیم گزارش: اسماعیل والی

انتهای پیام/

کد خبر: 1061951

وب گردی

وب گردی