به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، مفهوم دانشگاه و نقش اصلی آن در جوامع بشری را می‌توانیم از ابعاد مختلف مورد بحث و ارزیابی قرار دهیم، چرا که این نقش در جوامع و ملل مختلف متفاوت است و ساز و کار و ابعاد گوناگونی پیدا می‌کند. امروز در بسیاری از کشورها مفهوم و اهداف دانشگاه، منطبق بر سیاست‌های آن کشور نهادینه شده و فعالیت‌های خود را برای رسیدن به این اهداف تنظیم و شکل دهی می‌کنند؛ به عنوان مثال در کشوری که در آن رشد صنعت حرف اول را می‌زند، دانشگاه‌‌های آن نیز بخش قابل توجهی از برنامه‌ها و سیاست‌های خود را در حوزه آموزش و پژوهش، بر مبنای رشد و توسعه صنایع آن کشور به کار می‌گیرند.

در این میان امکان دارد به ابعاد دیگر فرد و جامعه توجه چندانی نشود و یا به حاشیه برود؛ به بیان دیگر در کشوری که راهبردهای آن بر اساس رشد صنعت و اقتصاد تعریف شده و نظام آموزشی آن برای رسیدن به این هدف تلاش می‌کنند، لاجرم دانشجویانی تربیت خواهند شد که به بیشتر مسائل از زاویه دیدِ اقتصادی و صنعتی نگاه می‌کنند و ابعاد دیگر را در نظر نمی‌گیرند. البته نمی‌توانیم به طور قطع درباره این موضوع صحبت کنیم چرا که ممکن است دانشگاهی علاوه بر توجه به ابعاد آموزشی و پژوهشی برای رسیدن به رشد اقتصادی و صنعتی، به ابعاد دیگری مانند رشد فرهنگ، اخلاقیات و معنویات در دانشجویان توجه کند.

اما مفهوم دانشگاه در یک حکومت اسلامی با جوامع و ملل دیگر متفاوت است؛ در حکومت اسلامی تمامی ارکان جامعه برای رشد انسان در ابعاد مختلف اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، تربیتی و... بسیج می‌شوند تا زمینه را برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی انسان فراهم کنند. در حکومت اسلامی تمامی قوانین و راهبردها براساس آموزه‌های الهی منطبق شده و تمامی فعالیت‌ها، سیر الی الله را طی خواهند کرد.

با این تفاسیر مفهوم و اهداف دانشگاه در یک حکومت اسلامی، تربیت انسان‌هایی است که علاوه بر توجه به ملزومات دنیوی همانند رشد اقتصادی و رفاه، در مسیر قرب الهی و سعادت دنیوی و اخروی حرکت کنند و تمامی برنامه‌های علمی و آموزشی خود را منطبق بر «تقوای الهی» انجام دهند. به همین دلیل مهم ترین هدف دانشگاه در نظام اسلامی، تربیت انسان نخبه بر مبنای آموزه‌های دینی و الهی است.

حوادث جهان در دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که مفهوم دین و آموزه‌های الهی در دانشگاه‌ها مغفول مانده و به حاشیه رفته است و لزوم دانشگاهی دین محور در نظام آموزش عالی، بیش از پیش احساس می‌شود.

مفهوم دانشگاه در منظومه فکری امامین انقلاب اسلامی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مفهوم دانشگاه نیز رنگ و بوی جدیدی به خود گرفت؛ پیش از دانشگاه در جامعه ایران مفهومی کپی برداری شده از غرب بود که با اهداف نظام اسلامی منافات داشت. امام خمینی(ره) بنیان گذار انقلاب اسلامی ایران، نگاه ویژه‌ای به دانشگاه داشت؛ به طوری که در جلد 7 صفحه 427 صحیفه امام، از دانشگاه به عنوان «کارخانه انسان سازی» یاد شده است.

از دیدگاه امام خمینی(ره) دانشگاه به دلیل نقش ویژه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خود، همواره جزو مهم‌ترین بخش جامعه امور و مبدا تمامی تحولات است. ایشان عقیده داشتند که اصلاحات اجتماعی، تابعی از اصلاحات دانشگاه است و لذا معتقد بودند این نهاد اجتماعی با سرنوشت انقلاب و اسلام پیوند ناگسستنی دارد.

مقام معظم رهبری نیز دو عنصر اصلی را در تربیت دانشجو بر‌می‌شمرند که هیچ کدام نبایستی مغفول بماند؛ یکی عنصر علم و تحقیق و کارایی علمی و جوشیدن استعدادهای علمی؛ یکی هم روحیه‌ی تدین و حرکت صحیح و سالم سازی معنوی و روحی دانشجو. این دو عنصر در دانشگاه‌ها بایستی بدون تفکیک از یکدیگر و با قدرت تعقیب شوند.

دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر تبدیل شدن به دانشگاه «دین مدار»

دانشگاه آزاد اسلامی از جمله‌ دانشگاه‌هایی محسوب می‌شود که سعی داشته است طی چندسال گذشته، به مفهوم دانشگاه انسان ساز با پیاده کردن مبانی «سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها» نزدیک شود.

محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، توجه به راهبردهای سند دانشگاه اسلامی را در رأس کار این دانشگاه می‌داند و در این باره می‌گوید: «اعتقاد راسخ به حضور روحانیت و مرجعیت در این دانشگاه وجود دارد و این نکته حائز اهمیت است که مسئولان دفاتر نهاد رهبری دانشگاه آزاد اسلامی باید در متن زندگی دانشجویان قرار بگیرند و با آن‌ها در تعامل دوستانه، مثبت، سازنده و مستمر باشند».

دانشگاه آزاد طی 3 سال گذشته، تحولات گوناگونی در راستای ارتقای سطح فرهنگ و اجرای مبانی سند اسلامی شدن دانشگاه ها انجام داده است؛ تدوین آیین نامه پوشش و عفاف و حجاب، تشکیل شورای راهبردی فرهنگی، برگزاری چندین مسابقه قرآنی، برگزاری اردوهای فرهنگی و معرفتی، نگاه تحول گرایانه به علوم انسانی و تشکیل هیئت‌های اندیشه ورز در سراسر کشور، توجه به برگزاری کرسی‌های نظریه پردازی و ترویجی و... از جمله اقدامات مهم دانشگاه آزاد اسلامی در راستای نزدیک شدن به سند دانشگاه اسلامی بوده است.

طهرانچی در جلسه ویدئو کنفرانس با مسئول و مدیران کل نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در این دانشگاه، که عصر روز سه شنبه ۳۰ فروردین ماه برگزار شد، «دانشگاه دین‌مدار» را یکی از وجوه دانشگاه دانست و گفت: « تعمیق و نهادینه‌سازی معارف و آموزه‌های اسلامی در دانشگاه‌ها یکی از اهداف دانشگاه دین‌مدار است که با تعظیم شعائر اسلامی و توجه خاص به نماز و مسجدمحوری در فعالیت‌های دینی، فرهنگی و علمی دانشگاه محقق می‌شود».

تجلی دانشگاه دین‌مدار در راهپیمایی اربعین و تحول علوم انسانی

یکی از مهم‌ترین نمودهای دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه توجه به انسان سازی و حرکت در راستای آموزه‌های دینی طی چندسال گذشته، راهپیمایی اربعین و رویکرد تحول گرایانه نسبت به علوم انسانی تجلی پیدا کرد.

اربعین سال گذشته، واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی از سراسر کشور برای برپایی موکب‌های پذیرایی در مسیر پیاده روی زائران اباعبدالله الحسین(ع) در کربلای معلی حضور پیدا کردند و به صورت داوطلبانه به خدمت رسانی پرداختند. خدمات پذیرایی، استراحتگاه، پزشکی و درمانی و فعالیت در شناساندن امام حسین(ع) به جهان، از جمله اقدامت بود که اربعین سال گذشته انجام شد. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی همچنین وام قرض الحسنه 1 میلیون تومانی برای دانشجویان و 3 میلیون تومانی را برای کارمندانی که قصد سفر به کربلای معلی را داشتند در نظر گرفتند. این موارد موجب شد تا موج عظیمی از کارمندان و دانشجویان این دانشگاه همراه با عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت در راهپیمایی اربعین حسینی شرکت کنند.

نگاه تحول گرایانه به حوزه علوم انسانی نیز از جمله رویکردهای مهمی بود که دانشگاه آزاد اسلامی طی چندسال گذشته در دستور کار خود قرار داد؛ حدود 2 سال پیش بود که معاونتی تحت عنوان معاونت علوم انسانی و هنر در دانشگاه آزاد اسلامی آغاز به کار کرد که سکان دار آن، عبدالحسین خسروپناه از استادان و چهره‌های برجسته حوزه علوم انسانی و فلسفه بود. این معاونت در همان روزهای ابتدایی فعالیت‌های خود، حکمی سازی، تعالی و روزآمدی علوم انسانی را برمبنای آموزه‌های دینی و فرهنگی کشور در دستور کار قرار داد تا روح تازه ای به علوم انسانی کاملا غربی کشور دمیده شود.

تشکیل هیئت‌های اندیشه ورز در تمامی استان‌های کشور، از دیگر اقدامات مهمی بود که در این زمینه انجام شد؛ این هیئت ها اتاق فکری برای فعالیت‌های حوزه علوم انسانی محسوب می‌شوند که کار اجرایی انجام نمی دهند. اما در تمامی رویدادها و اتفاقات، بخش مهمی از رویکردها را مدیریت می‌کنند. توسعه و افزایش برگزاری کرسی‌های نظریه پردازی و ترویجی نیز جزو برنامه‌های اصلی معاونت علوم انسانی بوده است که به مناسبت‌های گوناگون در واحدهای سراسر کشور برگزار شده است.

امروز با گذشت 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، دانشگاه‌ها همچنان فاصله چشم‌گیری با کارخانه انسان سازی مد نظر امام(ره) دارند. دانشگاه تراز انقلاب اسلامی با بهره گیری از آموزه‌های دینی می‌تواند با تربیت دانشجویان نخبه، رشد انسان در ابعاد مختلف را تضمین کند و زمینه را برای تمدن سازی اسلامی فراهم سازد.

بدون وجود دانشگاه دین مدار و انسان ساز، حکومت اسلامی به سرمنزل مقصود نخواهد رسید؛ اما با استفاده از منابع عمیق دینی و فرهنگی کشور و عزم راسخ مسئولان آموزش عالی می‌توانیم با تحولات گسترده در علوم انسانی، نظام آموزش عالی کشور را با فعالیت‌ دانشگاه‌های دین مدار متحول سازیم.

انتهای پیام/