پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل شبه قاره در گفتگو با خبرنگار ایسکانیوز، در خصوص آخرین وضعیت سیاسی افغانستان و تلاش های دیپلماتیک ایران در راستای ایجاد صلح، ثبات و امنیت در آن کشور، اظهار داشت: تلاش های ایران در این خصوص را باید از این زاویه دید که بازیگران متفاوت در سطوح مختلفی در آن کشور در حال ایفای نقش و تحرکات خاص خود هستند.
وی گفت: ایجاد صلح و امنیت در افغانستان برای ایران با توجه به اینکه کشوری همسایه و دارای مرز مشترک با ایران است دارای اهمیت ویژه ای است، بنابراین استقرار صلح و ثبات در افغانستان کاملا در راستای تامین منافع و امنیت ملی ایران به حساب می‌آید.
کارشناس مسائل شبه قاره ادامه داد: به همین دلیل است که وزارت امور خارجه ایران هم در موضوع افغانستان تحرکات دیپلماتیک خوبی را از خود نشان می دهد، آقای ظریف و برخی از مسئولین مرتبط در این وزارتخانه چند سفر به این کشور داشته اند و همچنین با برخی کشورهای منطقه نیز در خصوص افغانستان بحث و تبادل نظر شده است.
ملازهی تصریح کرد: از دید ایران راه حل مشکلات در افغانستان کاملاً منطقه ای است چرا که دخالت بازیگران خارجی در این کشور معمولاً به جنگ و افزایش تنش ها انجامیده، امری که مصداق آن را می توان در حضور چندین ساله آمریکا در این کشور شاهد بود.
وی افزود: بنابراین، یکی از خطوط اصلی و اساسی در سیاست خارجی ایران نسبت به افغانستان حل و فصل مشکلات این کشور از طریق دیپلماتیک و استفاده از ظرفیت کشورهای منطقه و بدون دخالت کشورهای خارجی از جمله آمریکا است.
کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: پس از اعلام نتایج انتخابات اخیر ریاست جمهوری در افغانستان این کشور وارد یک بن‌بست سیاسی شد، به این منظور که هر دو نامزد حاضر در آن انتخابات یعنی اشرف غنی و عبدالله عبدالله خود را پیروز قلمداد کردند و بدین ترتیب دولت موازی در آن کشور شکل گرفت.
ملازهی گفت: با توجه به اینکه در روز سوگند اشرف غنی، آمریکایی ها و اروپایی ها در مراسم وی حاضر شدند، عبدالله عبدالله دیگر شانسی برای ریاست جمهوری ندارد. پس از آن هم تلاش ها به سمت اقناع عبدالله عبدالله جهت مشارکت در قدرت سیر کرد، اما موضوعی که اینجا مطرح می شود اینکه سهم و میزان مشارکت ها در قدرت به چه میزان باید باشد.
وی تصریح کرد: یکی از بحث‌هایی که در این خصوص مطرح است این است که ۵۰ درصد از مقامات دولتی، وابسته به جناح عبدالله عبدالله و ۵۰ درصد مابقی وابسته به جناح اشرف‌غنی باشد.
کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: اما موضوع دیگری که مطرح شده این است که نظام ریاستی در افغانستان به نظام پارلمانی تغییر پیدا کند تا بر اساس این مدل از حکومتداری هر حزبی که بیشترین میزان رای را در پارلمان به دست آورد دولت تشکیل دهد.
ملازهی اظهار کرد: «زلمای خلیلزاد» نماینده آمریکا در امور افغانستان هم تلاش می‌کند تا دو طرف ماجرا (اشرف غنی و عبدالله) را بر سر قبول یک موضوع واحد به نتیجه برساند، همان‌طور که تلاش‌های جان کری در سال ۲۰۱۴ منتج به شکل‌گیری دولت وحدت ملی شد.
وی گفت: واقعیت این است که نگاه آمریکایی ها به موضوع افغانستان با نگاهی به جمهوری اسلامی ایران و دیگر کشورها متفاوت است.
کارشناس مسائل شبه قاره تصریح کرد: از زاویه دیده ایران اختلافات پیش آمده میان عبدالله عبدالله و اشرف غنی و همچنین تجزیه قدرت در آن کشور به نفع افغانستان و دیگر کشورهای منطقه نخواهد بود.
ملازهی با بیان اینکه ایران تلاش می‌کند تا یک دولت مرکزی قوی و مستقل در افغانستان و به وجود آید، اظهارداشت: احتمالا ایران تلاش می‌کند توازن قوایی را میان سه جریان مجاهدین به رهبری عبدالله عبدالله، تکنوکرات‌ها به رهبری اشرف غنی و طالبان ایجاد کند تا هر سه جریان یکدیگر را به مشروعیت شناخته و با یکدیگر تعامل و همکاری داشته باشند.
وی ادامه داد: در واقع تا زمانی که این سه جریان فکری سیاسی، با یکدیگر به تفاهم نرسند و از اختلاف دیدگاه‌هایشان نکاهند، سخت است که صلح، ثبات و امنیت در افغانستان را متصور باشیم. بنابراین تمام تلاش دستگاه دیپلماسی ایران مبنی بر ایجاد تفاهم میان این سه جریان عمده در افغانستان است.
کارشناس مسائل شبه قاره گفت: آنچه که ما از روند تحولات در افغانستان مشاهده می‌کنیم این است که احتمالاً قانون اساسی این کشور اصلاح شود که در صورت اصلاح شدن آن در عمل افغانستان به سمت نظام فدرالی حرکت می‌کند و به چهار ایالت قومی (ازبک ها، تاجیک ها، هزاره ها و طالبان) تقسیم خواهد شد. در حقیقت همین الان هم این وضعیت شکل گرفته، اما در جهت قانونی کردن آن باید گام برداشته شود.
ملازهی بیان کرد: در صورت اجرای چنین طرحی هر یک از ایالت‌ها، نخست وزیر و پارلمان ایالتی خودشان را خواهند داشت و یک دولت مرکزی هم جهت اداره امور کشور مستقر خواهد بود. به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها هم به این نتیجه رسیده اند که راه‌حل موضوع افغانستان ایجاد نظام فدرالی و تقسیم شدن به ایالت های چهارگانه است.
وی تصریح کرد: در خصوص نگرش آمریکا به افغانستان باید این موضوع را مدنظر قرار دهیم که نتایج توافق میان آمریکا و طالبان به طور کامل بیان نشده و صرفاً آنچه که مشخص است اینکه آمریکا بر اساس برنامه‌ای از افغانستان خارج خواهد شد و دیگر میان آنها با طالبان نزاعی وجود نخواهد داشت، اما مهمتر از آن، موارد پشت پرده ای است تاکنون گفته نشده و در آینده هم احتمالا مطرح نخواهد شد.
کارشناس مسائل منطقه در پایان خاطرنشان کرد: در واقع شاید معامله ای میان آمریکا و طالبان صورت گرفته باشد که در آن برخی از کشورهای منطقه هم دخیل باشند. به نظر می رسد که آمریکایی ها هم به این نتیجه رسیدند که باید قانون اساسی افغانستان اصلاح شود و در آینده این کشور حضور بازیگری چون طالبان هم انکار ناپذیر است.
