اهالی تئاتر دردهای مشترکی دارند اما یکی از رایج ترین این دردها "پلاتو" است. واژه "پلاتو" البته واژه زیبا و دهن پرکنی است که معنی اش این است: محل فیلمبرداری که در استودیو قرار دارد و دکورها درآن جا بسته شده و فیلمبرداری می گردد یک استودیو ممکن است دارای چندین پلاتو باشد.

حال اینکه چطور واژه "پلاتو" وارد اصطلاحات تئاتر شده است، بماند. به هرحال پلاتو واژه ای است که هر اهل تئاتری را به فکر فرو می برد؛ چراکه یکی از شایع ترین معضلات تئاتر ما محل تمرین یا همان "پلاتو" است. همه می دانند تئاتر یک هنر تمرین محور است و با تمرین مکرر است که یک اثر نمایشی قابلیت اجرا پیدا میکند. دورخوانی در تئاتر چند روزی بیشتر طول نمی کشد و سپس میزانسن دادن آغاز می شود.بازیگران باید متن را کنار بگذارند، برخیزند و در صحنه به تمرین نمایش بپردازند. اینجا است که "پلاتو" به یکی از ملزومات تئاتر تبدیل می شود و دیگر یک واژه خوشگل و خوش آهنگ نیست. اینجا است که کارگردان گروه باید راه بیفتد دنبال کاغذبازی و تشریفات اداری تا بتواند سرپناهی پیدا کند و نمایشش را در آن به سرانجام برساند و معمولأ کاغذ بازی و درخواست محل تمرین از مراکز دولتی تئاتری راه به جایی نمی برد.

تا چند سال پیش اینگونه بود که گروه های بی جا و مکان به پارکها و گاراژها و زیر زمین ها پناه می بردند، بلکه بتوانند کارشان را به جشنواره یا اجرا برسانند.این موضوع شاید برای افراد غیر مرتبط با تئاتر تعجب برانگیز باشد اما به جرأت می توان گفت همه هنرمندان تئاتر به گونه ای تجربه تمرین در چنین مکانهایی را داشته و دارند و تمرین در چنین مکانهایی عادی ترین موضوع موجود میان تئاتری هاست و آنها را متعجب نمی کند. کافی است سری به پارک خانه هنرمندان بزنید تا با گروهی مواجه شوید که نشسته یا ایستاده مشغول تمرین تئاتر هستند.

اکنون "پلاتوهای" اجاره ای مثل قارچ از همه جای شهر سربرآورده اند و به ظاهر مشکل محل تمرین تئاتری ها حل شده است. اما واقعیت چیز دیگری است! واقعیت این است که در واقع مشکل اهالی تئاتر حل نشده باقی مانده است. مگر چند نفر از کارگردانان تئاتر بضاعت آن را دارند تا روزی 15 تا 20 هزار تومان هزینه نمایشی کنند که نه زمان اجرایش مشخص است نه سود مالی معین و قابل توجهی دارد و از همه غم انگیزتر اینکه آیا اصلأ اثر نمایشی مورد نظر به مرحله اجرا می رسد یا در مرحله بازبینی رد می شود؟

شاید از دور اینگونه استنباط شود که "پلاتوهای" اجاره ای (با چنان قیمتهای سرسام آوری) مکانهای هستند با وضعیت مناسب و استاندارد، که باید گفت اصلأ اینگونه نیست. طبق شواهد و مدارک موجود هر مکان تجاری در هر نقطه ای از شهر می تواند تبدیل به "پلاتوی" تمرین شود. گاه یک اتاق 6 متری در شلوغ ترین منطقه شهر، گاه یک زیر زمین نمور و گاه یک اتاق ویران و مخروبه در یک ساختمان قدیمی بی هیچ امکانات اولیه مثل سرویس بهداشتی، کولر یا هر چیز دیگر...

البته نمی توان انتظار بیشتری داشت وقتی نظارتی وجود ندارد و هیچ استانداردی برای اینگونه مکانها تعریف نشده است. وقتی مجوزی برای تأیید چنین مکان هایی وجود ندارد چطور می توان انتظاری بیش از این داشت؟

در این میان نمی توان کوتاهی مسولان را نادیده گرفت. شواهد گویای این مطلب است که مسولان با سکوت خود نسبت به وجود چنین مکانهایی نظر مثبتی دارند. به گمان آنها معضل کمبود محل تمرین حل شده است و همه چیز آرام است! اکنون فضاهای بسیاری در فرهنگسراها،دانشگاهها بدون استفاده مانده است و می توان با یک رایزنی درست از آنها برای تمرین گروههای تئاتر استفاده کرد.این مسئله آنچنان سخت نیست،فقط کمی آینده نگری و دلبستگی به فرهنگ می خواهد و لاغیر!

یاداشت:وحید خانه ساز