بررسی چالش های 60 ساله صنعت مرغ و تخم مرغ

تولید سالانه 900 هزار تن تخم مرغ در 1500 واحد مرغداری تخمگذار، مقام پنجم تولید در قاره آسیا و مقام دهم در جهان نتیجه 60 سال تلاش صاحبان این صنعت در کشور است.

به گزارش ایسکانیوز به نقل از خبرگزاری صداوسیما، صنعتی که سال 1314 نخستین بار در دامپروری حیدرآباد تأسیس و مزارع نوین آن از سال 1334 فعال شد در 60 سال گذشته فعالان صنعت با فراز و نشیب های فراوانی دست و پنجه نرم کرده و گاه تا لبه سقوط هم پیش رفته است.

نوسان قیمت تمام شده محصول، کمبود نهاده های تولید و خوراک طیور ، شیوع بیماری های همه گیر و البته نداشتن برنامه منظم و دقیق برای تنظیم تولید و مدیریت چرخه تولید تا توزیع ؛ اصلی ترین دشواری های صنعت مرغداری تخم گذار در کشور بوده و هست.

در سال های آغازین علاقه مندان به صنعت مرغ تخم گذار نژادهای مختلفی را برای پرورش و راه اندازی واحد خود به کشور آوردند اما از آنجا که تخصص و تجربه کافی برای مدیریت این واحد تولیدی نداشتند با شکست های متعدد مواجه شدند.

اسناد 60 سال گذشته نشان می دهد صنعت مرغ تخم گذار حتی در سال هایی از فهرست صنایع فعال بخش کشاورزی حذف شده بود.

در سال 1336 براساس آمار دقیق از مرغداری های تهران و شهرستان های اطراف 63 مرغداری تخم گذار فعال بود اما در سال 1344 از این تعداد فقط 7 مرغداری باقی ماند که چهار مرغداری نیز دولتی بود.

این مطلب قابل تأمل است ، چرا این تعداد مرغداری ایجاد شد و چرا کسانی که زمان و سرمایه خود را برای ایجاد آن صرف کردند از عرصه صنعت مرغ تخم گذار کنار رفتند.

در این سال ها به منظور تشویق سرمایه گذاران و جذب فعالان و علاقه مندان این صنعت بانک کشاورزی به متقاضیان و فعالان در صنعت وام و تسهیلات واگذار کرد اما این اقدام هیچ کمکی به تغییر روند مدیریت چرخه تولید تا توزیع نکرد یعنی کمی ها و کاستی ها سر جای خود باقی ماند و فقط تعداد مرغداری ها افزایش پیدا کرد، مشکلی که همچنان دامنگیر صنعت است.

مسئله دیگری که به عنوان عامل تهدید برای این صنعت به شمار می رود این بود که فعالیت در این شغل آسان به نظر می رسید خیلی ها تصور می کردند حتی در اتاق خانه خود نیز می توانند مرغداری داشته باشند، به همین علت بسیاری از افراد که در جستجوی شغل بودند وارد این حرفه شدند.

در این سال ها از آنجا که خوراک مرغ ارزان و بیماری ها کم بود، مرغداری برای افراد درآمد خوبی داشت، اما این روند فقط تا سال 1377بود و بعد از آن دان مرغ گران شد و کاستی ها و نقاط ضعف این صنعت خود را نشان داد.

امروزه دیگر خوراک مرغ ارزان به دست نمی آید 90 درصد کنجاله سویا و 55 درصد ذرت مورد نیاز هم وارداتی است، به طوری که حدود 78 درصد قیمت تمام شده تخم مرغ و مرغ مربوط به خوراک است.

مشکل دیگر صنعت مرغ تخمگذار توجه مسئولان و سیاست گذاران به افزایش صرف تولید است. آنها در هیچ زمانی به کیفیت و بهره وری خوراک مرغ، بهره وری از فرآورده های تخم مرغ و از همه مهم تر مدرن سازی بازار داخل و صادرات توجهی نکرده اند.

فرزاد طلاکش رئیس اتحادیه مرغ تخم گذار نیز می گوید: برای بازار فکری نشده است و دستگاه های متولی برای آن فکری نکرده اند و افزایش تولید بدون برنامه ریزی در بازار مازاد تولیدی بوجود آورده که در 5 سال گذشته صنعت را با زیان روبرو کرده است.

بررسی ها نشان می دهد گسترش واحدهای تولیدی نیز بدون توجه به ظرفیت تقاضای بازار و امکان صادرات مازاد تولید از عوامل تهدید کننده صنعت مرغداری بوده است.

طلاکش می گوید: در سال بیش از 100 هزار تن مازاد تولید تخم مرغ داریم که باید برای آن فکر کنیم و برنامه ششم باید روی نظام عرضه و تنظیم برنامه های سیاست های عرضه و برند سازی متمرکز شود.

تاریخ 60 ساله صنعت مرغ و تخم مرغ بیانگر این واقعیت است که صنعت همواره از همان سال های نخستین تا امروز با خسارت های ناشی از مازاد تولید و نبود تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار فروش مواجه بوده است.

مشکلی که همه از آن باخبرند ، همه از آن صحبت می کنند و تقریباً تمام مسئولان راهکارهای رفع آن را می دانند اما تا امروز اقدام تأثیرگذاری برای رفع این مشکل 60 ساله نشده است.

ترکاشوند عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید کنندگان تخم مرغ ، فقر برنامه ریزی برای صادرات مازاد تولید را بزرگترین چالش پیش روی صنعت می داند و معتقد است دو راه وجود دارد یکی اینکه حمایت ویژه از صادرات در دستور کار قرار گیرد که برای این کار به مشوق های صادراتی نیاز است یا برنامه ای برای مدیریت تولید داشته باشیم که متناسب با نیاز بازار تولید هدایت شود.

وی می گوید: برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا سامانه ای برای مدیریت تولید با همکاری وزارت جهاد کشاورزی ایجاد شده است تا مدیریت تولید به اتحادیه ها واگذار شود اما اجرای این برنامه ابزارهای ویژه ای می خواهد که باید برخی از سیاست ها با ما هماهنگ شود.

براساس گزارش سالانه اتحادیه تولید کنندگان تخم مرغ ، خسارت های ناشی از مازاد تولید در بازار و فقر زیرساخت های مناسب برای صادرات فقط در 5 ماه نخست سال 91 حدود 345 میلیارد تومان بوده زیانی که دامنگیر اقتصاد کلان کشور شده است.

چون با اختصاص سرمایه فراوان و مصرف منابع پایه تولید و انرژی در رتبه دهمین کشور تولید کننده تخم مرغ در جهان قرار گرفتیم اما هرگز نتوانستیم در بازارهای جهانی حضور موثر و قدرتمندی داشته باشیم.

رسول زاده تولید کننده تخم مرغ پیشنهاد می کند برای صادرات و رسیدن به تعریف دقیق برای تنظیم برنامه تعادل در تولید و تقاضای داخلی و خارجی رشد صنعت را باید در سه بخش ورودی ، فرآیند و خروجی تنظیم کنیم.

وی معتقد است: از طرف دیگر همکاری شبکه بانکی باید در دولت اصلاح شود تا با یکپارچگی دیدن زنجیره تولید و تأمین تسهیلات تشویقی امکان صادرات و دستیابی به بازارهای صادراتی پایدار فراهم شود.

همچنین بالا بودن ریسک در بازار تخم مرغ و نوسان قیمت ها در بازار از نهاده های تولید گرفته تا محصول نهایی ، فعالان این عرصه را برای ادامه فعالیت در صنعت با ابهام مواجه کرده است.

در چند سال گذشته تنظیم بازار یک طرفه سبب شد مرغداران هیچ گاه تخم مرغ را با قیمت واقعی و تمام شده و سود حداقلی به فروش نرسانند.
مشکلی که معصومی از تولید کنندگان با سابقه صنعت تخم مرغ کشور به آن اذعان دارد و معتقد است: تقریباً تمام تولید کنندگان درگیر کمبود نقدینگی هستند و مجبورند نهاده ها را با قیمت بالاتر تهیه کنند که قیمت محصول را افزایش می دهد، بنابر این تولید کنندگان دیگر حاشیه سود ندارند و فقط به عنوان بدهکار به بانک بهره پرداخت می کنند که این روند صنعت را بسوی ورشکستگی هدایت می کند.

این تولید کننده بزرگ تخم مرغ در کشور می گوید: در یک سال و نیم گذشته تخم مرغ را با قیمت بسیار پایینی فروختیم و سود نکردیم و حتی ضرر هم داشتیم که در پی آن نقدینگی به صفر رسیده و بدهی به سیستم بانکی نیز افزایش یافته است.

در یک بررسی اجمالی در روند تولید در 10 سال اخیر مشاهده می شود که قیمت نهاده های تولید از جوجه یک روزه گرفته تا قیمت دان و خوراک تا قیمت انرژی و حمل و نقل و هزینه تجهیزات همیشه با افزایش همراه بوده و سبب تحمیل هزینه های بالا به تولید کنندگان تخم مرغ شده است. این در حالی است که در بسیاری از مواقع به ویژه در فصول گرم که تقاضا در بازار کاهش چشمگیری دارد ، تولید کنندگان ، تخم مرغ را با قیمت بالا تولید کردند و بازار با قیمتی کمتر از قیمت تمام شده آن را خریداری کرده و این مشکل مشکل دیرینه و قدیمی است.

آمارها نشان می دهد متوسط ریسک بهای تخم مرغ خوراکی در سال های اخیر حدود 16،5 درصد بوده است و هر چه میزان ریسک بیشتر باشد بازده سرمایه گذاری و ضرر و زیان تولید کننده نیز افزایش می یابد مسئله ای که صاحبان صنعت مرغ تخم گذار را رنج می دهد.
برنامه ریزان ، مسئولان ، صاحبان صنعت تخم گذار ، اتحادیه ها ، تشکل های صنفی و کارشناسان اقتصادی صادرات را بهترین داروی درمان این بیماری کهنه می دانند.

مشوق های صادراتی می تواند به رونق صادرات و حضور تخم مرغ در بازارهای جهانی کمک کند.

از سال های گذشته تاکنون حذف مشوق صادراتی ، صادرات را برای مرغداران غیرممکن کرده است و دولت هم درست در زمان مازاد تولید و زیان مرغداران فقط به قیمت بازار و تأمین نیاز بازار داخلی و راضی نگه داشتن مصرف کننده توجه داشته است.

در سال گذشته با پیگیری های جدی اعضای صنف، دولت تعرفه صادراتی تخم مرغ را حذف کرد که با این اقدام بیش از 100 هزار تن تخم مرغ که حدود نیمی از مازاد تولید بود به بازارهای کشورهای منطقه صادر شد و تأثیر مطلوبی بر صنعت گذاشت.

درست است که صادرات مهمترین راهکار خروج از بن بست مازاد تولید و خسارت ناشی از آن است اما صاحبان صنعت نیز باید برای کاهش قیمت تمام شده و افزایش بهره وری اقدامات زیربنایی در واحدهای صنعتی خود انجام دهند.

بازسازی و نوسازی واحدهای تولیدی ، استفاده از تجهیزات و امکانات درجه بندی و بسته بندی تخم مرغ در واحدهای صنعتی ، ایجاد فرهنگ استفاده از تخم مرغ پاستوریزه در صنایع غذایی ، ارتقای کیفیت ، شناسنامه دار کردن تخم مرغ تولیدی کشور و چاپ قیمت و تاریخ تولید و پایان مهلت مصرف و برندسازی از اقداماتی است که تولیدکنندگان باید برای ایجاد آن اقدام کنند.

اما اصل اساسی برای پایان بخشیدن به مشکل بزرگ مازاد تولید و ایجاد ثبات در بازار داخل و ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا زمینه سازی مناسب برای اجرای برنامه های اصولی مدیریت چرخه تولید تا توزیع است.

همچنین برقراری سیستم بیمه مناسب برای این صنعت پر ریسک می تواند نقش مهمی در رفع نگرانی های مرغداران ایفا کند.
با این شرایط تولیدکننده می تواند با آرامش خاطر و اطمینان برای آینده واحد تولیدی خود برنامه ریزی دقیق تری انجام دهد و آن زمان است که می تواند به افزایش بهره وری و افزایش ضریب تولید فکر کند.

401401

کد خبر: 545057

وب گردی

وب گردی