شب مجله بخارا با همکاری سفارت ایتالیا برگزار شد

شب جاکومو لئوپلردی دویست و بیستمین شب مجله بخارا بود که با همکاری سفارت ایتالیا در تهران و بنیاد فرهنگی اجتماعی ملت غروب چهارشنبه 4 آذر ماه 1394 در کانون زبان فارسی برگزار شد. 

به گزارش ایسکانیوز، در ابتدا علی دهباشی پس از خوشامدگویی به سخنرانان و حاضران اشاره کرد که مجله بخارا تا کنون شب‎های فراوانی را با همکاری سفارت ایتالیا و مدرسه ایتالیایی‎ها در تهران ( پیترو دلاواله) برگزار کرده‎ است، چه در زمینه ادبیات و چه در دیگر زمینه‎ها از جمله موسیقی و فرهنگ ایتالیا و نیز جا دارد که از خانم حانیه اینانلو جداگانه تشکر ویژه کنیم که در ترجمه متون ایتالیایی و سخنرانی‎ها همواره به ما کمک کردند. و امشب نیز خوشحالیم که در پایان هفته زبان ایتالیایی برگزارکننده شب جاموکو لئوپاردی، شاعر بزرگ ایتالیا هستیم و می‎کوشیم تا در فرصتی که هست با سخنرانی‎هایی که خواهید شنید تصویری نسبتاً کامل از این شاعر برجسته ایتالیا ارائه دهیم .
سپس دهباشی از پروفسور کارلو چرتی به عنوان اولین سخنران دعوت کرد و سخنان او را حانیه اینانلو به فارسی برگرداند.
پروفسور چرتی در آغاز کلام از سوی سفیر ایتالیا، مائورو کنچاتوری به حاضران خیرمقدم گفت و اشاره کرد که سفیر بسیار مایل بود که در این مراسم شرکت کند اما چون هیئتی بلندپایه مرکب از سیصد نفر شنبه به تهران می‎آیند و ایشان در تدارک و برنامه‎ریزی برای ورود این هیئت بود نتوانست علیرغم میل خود در این جمع حاضر باشد.
دکتر چرتی در ادامه سخن از لئوپادری چنین حکایت کرد:
لئوپاردی در واقع کسی بود که با نویسندگان کلاسیک آشنایی داشت، هم نویسندگان رومی و هم نویسندگان یونانی. و فضای خانوادگی و نیز زادگاه لئوئاردی، رکاناتی، به او این اجازه را می‎داد که در فضای آثار کلاسیک رشد کند .اما لئوپادری در ادامه زندگی به رمانتیسیم روی آورد.
دکتر چرتی در ادامه افزود : لئوپادری شخصیتی افسرده و غمگین و می‎توانیم بگوییم بدبین داشت و این نگاه بدبینامه او کاملاٌ در آثار او به چشم می‎خورد. و لئوپاردی در کنار زبان لاتین به یادگیری زبان‎های دیگر نیز پرداخت ، مثل زبان یونانی و عبری، و آموختن این زبان‎ها بدون وجود استادی در این زمینه‎ها بود و به درجاتی بالا نیز در این زبان‎ها رسید.
در پایان دکتر چرتی یکی از اشعار لئوپاردی را برای حاضران قرائت کرد.

سخنران بعدی این مراسم دکتر نادیا معاونی بود که ریاست گروه زبان و ادبیات ایتالیایی را در یکی از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بر عهده دارد درباره لئوپاردی چنین گفت:
جاکومو لئوپاردی بزرگترین شاعر غنایی قرن نوزدهم ایتالیا ویکی از مهمترین چهره های ادبیات جهان، فرزند کونت مونالدو و آدلایده آنتی چی در سال 1798 در رکاناتی روستایی در منطقه مارکه ایتالیای مرکزی که تحت سلطه دولت پاپی قرار داشت ، در مجاورت سواحل دریای آدریاتیک چشم به جهان گشود.
پدرش کلکسیونر کتاب بود، اما شخصی براستی فرهیخته نبود، با عقایدی ارتجاعی؛ از سوی دیگر بی کفایتی پدر در رسیدگی به دارایی خویش موجب گشت که همسرش آدلایده که زنی مذهبی و بسیار متعصب بود، این وظیفه را در پیش گیرد واز این رو از پرورش فرزندان غافل بماند. بدین ترتیب تعلیم وتربیت جاکومو وسه فرزند دیگر کارلو،پائولینا و لوییجی طبق آداب و رسوم اشرافی به مربیان روحانی واگذار شد. آما در چهارده سالگی جاکومو با پیشی گرفتن از مربیان خویش و عصیان نسبت به ایشان، مطالعاتش را در کتابخانه غنی منزل پدری به تنهایی ادامه داد. در سالهای نوجوانی خصوصا" به فراگیری زبانهای کلاسیک و مدرن: لاتین، یونانی، عبری و فرانسه پرداخت.
هفت سال مطالعات "دیوانه وار و شوریده حال"به تعبیر خود او که در کتابخانه پدری بر روی کتاب سپری گشت، درست در دوره ای از زندگی که باید جسم آدمی رشد کند و قوی شود، سخت بر سلامت جسم نحیف و رنجور او آسیب وارد کرد. ستون فقرات دچار انحراف وخمیدگی و بینایی اش بسیار ضعیف گشت و عواقب جبران ناپذیر این سالهای تحصیل و مطالعه در کنج خلوت و انزوا برای تمام عمر در روح و جانش نقش بست. معذلک ، عرصه نبوغ این شاعر و ادیب گرانقدر تسلیم رنج جسمانی هر چند ملال آور و سخت نگشت و بر خلاقیت آن خدشه ای وارد نیامد؛ از سن پانزده تا هفده سالگی، درست آنگاه که بیماری و رنج جسمانی پیکر نحیف او را مورد آماج قرار داده بود ، لئوپاردی به تفسیر و ترجمه متون یونانی و لاتین پرداخت، در سال 1813کتاب "تاریخ ستاره شناسی" ودر سال 1815" رساله ای در باب اشتباهات مردمان عصر باستان" به رشته تحریر در آورد.
بعد از اولین بحران ، در سال 1816، لئوپاردی از کسب معلومات کلی دست کشید وعلایق علمی اش متحول گشت، از فراگیری زبانها و مطالعات پیشین روی بر تافت و به آموختن تاریخ ادبیات کلاسیک و اروپایی روی آورد و به نحوی شخصی تر به شعر گرایش یافت، بعلاوه برای اولین بار به مطالعه آثار شاعران مدرن ایتالیایی و خارجی،همچون آلفیری، فوسکولو،گوته و بایرون پرداخت.
سال بعد، سال 1817، برای لئوپاردی جوان سالی بسیار مهم بود، برای اولین بار عاشق شد. عاشق دختر خاله متاهل پدرش مونالدو، جلتروده کاسی لاتزاری که چند روزی نزد ایشان مهمان بود و "خاطرات اولین عشق" را نگاشت. در همان سال برای اولین بار از طریق مکاتبه با پیترو جوردانی پیوند دوستی بست، ادیبی نئوکلاسیسیست با شور و ایده آل های سیاسی آزادیخواهانه در سر. جوردانی اولین کسی بود که به عظمت لئوپاردی واقف گشت، او را ترغیب کرد که به ادبیات بپردازد و در عین حال اولین تماس وارتباط لئوپاردی با جهان و واقعیتی زنده تر و بازتر از "زادگاه بدور از تمدنش "به تعبیر خودش، بود. شاعر مرام و عقاید سیاسی ارتجاعی موروثی پدری و محیط بسته و محدود رکاناتی را کنار گذاشت و افکار آزادیخواهانه و ملی را در پیش گرفت و به شعر به دیده وسیله ای به عنوان تعهد مدنی و جستجوی حشمت و شکوه نظر کرد. گواه این امر دو منظومه "تقدیم به ایتالیا"و" برسر بنای یادبود دانته" با مضامین میهن پرستانه می باشند.در سال 1817 شروع به ثبت اندیشه ها و مشاهدات خویش در "جنگ افکار" نمود، گونه ای دفتر خاطرات که تنها در سال 1832 به کنار خواهد گذاشت.
محیط بسته و عقب مانده خانواده و رکاناتی پیوسته برای او غیرقابل تحملتر می شد.بدین ترتیب در تضاد ومخالفت با پدر و به نام عقاید" انقلابی"در 21سالگی مذهب را نیزکنار گذاشت. در سال 1819، پس از بیماری حاد چشم ها که مدتی او را از خواندن ونوشتن محروم کرد وبا شدت بخشیدن بر پریشانی اش به نحوی آغاز بدبینی لئوپاردی تلقی می گردد، طرح فراری برای رهایی از قیمومیت پدر ریخت لیکن این طرح با شکست مواجه شد و لئوپاردی مجبور گشت سه سال دیگر نیزبرای دور شدن از رکاناتی منتظر بماند. با وجود این، درست در میان سالهای 1819و 1822، در زادگاه خفقان آورش، اولین مرحله شکوفایی شعرش تجلی یافت، دوره اشعار فلسفی "اولین سرودها" یا "سرودهای کوچک"که از این میان می توان به "لایتناهی" اشاره کرد.
همچنین در سال 1819 لئوپاردی اولین پایه واساس فلسفه خویش را با اندیشه بر بیهودگی امید وآرزو و اجتناب ناپذیری درد و رنج بنا کرد و به پوچی همه چیزاز جمله درد ورنج واقف گشت.
درسال 1822 عاقبت توانست منزل را ترک گفته و برای چند ماه به رم برود.اما افسوس که دیگردیر بود، شکاکیت و نحوه جهان بینی او شکل گرفته بود و این سفر که مدتها در آرزویش بود، مایه یاس و نومیدی اش گشت. او محیط رم را حقیر و عقب مانده و بسی متفاوت با رویاهایش یافت. در بازگشت به رکاناتی شعر را رها کرده و "آثار اخلاقی " را به نثر و عمدتا در سال 1824 به رشته تحریر درآورد.
از آن پس به صورت ادواری در رکاناتی، در میلان، در بولونیا، در فلورانس و پیزا اقامت گزید.در سال 1828، در پیزا شعر "به سیلویا" را سرود و بدین ترتیب فصل دوم اشعار لئوپاردی ، فصل"دومین سرودها" یا "سرودهای بزرگ" که در رکاناتی در سالهای میان 1828 و1829 سرود، آغاز می گشت.
در سال 1830 لئوپاردی از دیار خویش و از کاشانه پدری به منظور نقل مکان به فلورانس برای همیشه جدایی گزید. اینجا با آنتونیو رانیری پیوند دوستی مستحکمی بست که تا دم مرگ به طول انجامید . همچنین در فلورانس عاشق فانی تارجونی توتزتی شد، عشقی تلخ و ناکام. اشعار "دوره آسپازیا" تقدیم به او می باشدکه بیانگر نحوه نوین شعر سرودن لئوپاردی است. مجموعه اشعاری از سال 1831 الی 1835 که اندیشه حاکم برآن عشق ومرگ است. کل اشعار لئوپاردی در مجموعه ای تحت عنوان"سرودها" برای اولین بار به سال1831 در فلورانس انتشار یافت.
در سال 1833 با دوستش رانیری به ناپل نقل مکان کرد و در آنجا "تفکرات"را به رشته تحریر در آورد. واپسین سالهای عمرش را در ناپل میهمان رانیری گذرانید. در هنگام شیوع بیماری وبا دو دوست به ویلایی در دامنه وزوویو نقل مکان کردند. احتمالا در اینجا لئوپاردی دو شعر آخرش را سرود، "گل طاووسی"وصیت نامه شاعرانه او و "غروب ماه" واینجا در ناپل در 14 ژوییه 1837 چشم از جهان فرو بست.
اشعار لئوپاردی حاکی درد بشریت و یاس ونومیدی اش در پی دستیابی به سعادت وخوشبختی است که طبیعت فریبکار به انسانها وعده داده لیکن وفای به عهد نمی کند و بیانگر تضاد میان زیبایی رویاها و تلخی واقعیات است. در اثار اخلاقی لئوپاردی به ابراز فلسفه تلخش و در جنگ افکار به اندیشه ها و یادداشت هایی در ادوار مختلف زندگی می پردازد. لئوپاردی در عصر بحث وجدال میان نئوکلاسیسیسم ورمانتیسم می زیست، هنر شفاف و روانش او را در زمره کلاسیسیست ها قرار می دهد حال آنکه رنج و درد مدام و تسکین ناپذیرش، سادگی بیان، الهام پیوسته و مستقیم از طبیعت و محیط اطراف وی را در شمار رمانتیک ها قرار می دهد، واقعیت غیر قابل انکار این است که این شاعر پر آوازه ایتالیایی چهره شاخص و برجسته ادبیات غنایی ایتالیایی هر عصر و زمانی می باشد.
سپس فیلمی کوتاه از لئوپاردی به نمایش درآمد و پس از آن دکتر فاطمه عسگری، از استادان زبان و ادبیات ایتالیایی در دانشگاه تهران به اندیشه فلسفی جاموکو لئوپاردی پرداخت:
تا سال ۱۸۲۰ جاکومو لئوپاردی، تحت تاثیر جریان حس گرایی که در طول قرن هجدهم در میان روشنفکران زیادی مطرح بود، به دنبال فلسفه زندگی و کشف معنای حقیقت آن بود و در این راستا گاه در کنار نویسندگان رومانتیک و گاه در میان اولین پایه گذاران جریان هیچ گرایی که بیش از یک قرن بعد به اوج تعریف خویش می رسد قرار می گیرد. برآنانکه زندگی و آثار این نویسنده را مطالعه نموده اند عیان است که در پایه اندیشه فلسفی لئوپاردی و به تعقیب آن شکل گیری فلسفه بدبینی تاریخی در ایشان تاثیرات ژان ژاک روسسو کاملاً مشهود است. در حقیقت جاکومو لئوپاردی معتقد است که غایت و هدف زندگی بشر نیل به خوشبختی دائم است، حال آنکه آنچه سهم اوست چیزی نیست جز یک خوشبختی موقت و مشروط بر فراهم سازی نیازهای وی و برطرف سازی غرائز ذاتی و اشتیاقات قلبی او. در نگاه لئوپاردی تنها خوشبختی واقعی وقتی حاصل میشود که در قید و بند زمان و مکان نبوده و بی انتها باشد. اما رسیدن به این نوع خوشبختی برای بشر عملاً غیرممکن می نماید چرا که همین تمایل پایدار انسان به دست یازیدن به خوشبختی در او همّ و غمی ایجاد می نماید که در نهایت انسان را محکوم به عدم رضایت خاطر و بدبختی مینماید.
در اندیشه فلسفی لئوپاردی در یک چنین حالت بدبختی که انسان به آن محکوم است، طبیعت بسان مادری دلسوز و مهربان به یارای او آمده و با رنگ و روی دلنشین آرزوها، امیدها و خیالها چنین شرایط سختی را برای انسان لعاب بخشیده و او را با غرق شدن در آرزوها و خیالهایش در فراموش نمودن شرایط سخت خویش یاری می رساند. این امیدها و رویاها، در نظر لئوپاردی، که در اشعار گذشتگان و در تخیلات شیرین دوران کودکی بشر یافت میشوند روزگار را برای انسان شیرین می نمایند؛ اما از طرفی پروسه متمدن سازی انسانها و پیشرفت جوامع بشری، ضمن ایجاد آگاهی و خلق علم و دانش، از ماهیت غیر واقعی تخیلات و امیدهای شیرین انسان پرده بر داشته و به دنبال آن اسطوره هایی چون عصر طلایی گذشتگان ارزش و معنی خویش را در ذهن بشر از دست می دهند و او را درمانده و تنها دیگر بار محکوم به حزن و اندوه می نمایند. طبیعی است که بر ضد چنین وجه ساقط و بی اعتبار زندگی انسان مدرن، لئوپاردی در دوران آغازین فعالیت ادبی خویش به دنبال راه حلی ماندگار است و آنرا در حقارت زندگی و پوچ شمردن آن و در مبارزه با سرنوشت می شناسد. به عنوان مثال اشعار وی در مورد خودکشی گواه این تفکر است.
اصولاً محققین اندیشه فلسفی لئوپاردی به دو نوع بدبینی در وی اشاره دارند: بدبینی تاریخی و بدبینی جهانی. در بدبینی نوع اول تفکر لئوپاردی مبنی است بر حضور طبیعت در سیر زندگی انسان که چونان مادری مهربان و دلسوز جهت کمک رساندن به انسان توهمات و خیالها و رویاها را به او هدیه می دهد تا او غرق در آرزوها تلخی و ظلم سرنوشت خویش را درک ننماید. ظاهراً لئوپاردی که در میانسالی به نوعی مادی گرایی یا همان ماتریالیسم روی می آورد و بارها به تئوری لذت بردن از زندگی به عنوان تنها راه ممکن جهت مقابله با سنگدلی روزگار اشاره دارد، به نوعی بحران در اندیشه فلسفی خویش رسیده و در طی آن طبیعت به عنوان مادرخوانده ای بی رحم نه تنها در برابر انسان ظالم است بلکه مقصر اصلی بدبختی های او بوده و او را در نوعی حزن دائمی نگاه می دارد.
بدین سان بدبینی لئوپاردی در برابر روزگار و سرنوشت انسان، در دوران جوانی نویسنده در رابطه مستقیم است به تاریخ بشریت و محصول تحولات و متمدن سازی جوامع انسانی است. فلسفه بدبینی جهانی لئوپاردی را به این شکل می توان معنی نمود که امیدها و رویاهایی که به انسان هدیه داده میشوند قادر به پوشاندن واقعیت تلخ پیرامون زندگی او و غایت آن نیستند و این بدان معناست که بشر با دست یازیدن به تمدن با ماهیت واقعی و انکار ناپذیر مرگ آشنا گشته و با شناخت از عدم پایداری سرنوشت خویش و پوچ و باطل بودن تلاشهای وی جهت تغییر و بهتر نمودن سرنوشت خود عملاً توانایی دخالت در زندگی خویش را ندارد و طبیعت نیز او را به حال خویش و در انزوا و در رویارویی با این واقعیت تلخ تنها رها می نماید. در این نوع نگاه فلسفی که در بین سالهای ۱۸۲۴و ۱۸۲۷ ذهن شاعر را مشغول به خویش می دارد لئوپاردی طبیعت را به مادرخوانده ای بی رحم تشبیه می نماید و رشد تاریخی و پروسه تمدن سازی باعث ایجاد منطقی سرد و انعطاف ناپذیر در او می گردد. در کنار این مسئله بد نیست به پیام مهم اندیشه فلسفی نویسنده اشاره شود که می توان در میان تمام آثار منظوم و منثور لئوپاردی آنرا به خصوص در سروده گل جینسترا که در مجموعه سروده های لئوپاردی با عنوان I Canti یافت میشود جویا بود که بر طبق آن تمام انسانها، از آنجاییکه همگی بدون استثناء محکوم به یک نهایت بوده و همگی در نهایت به یک راه خواهند رفت، به همراهی و همدردی با هم و به یاوری هم در برابر سرنوشت بی رحم دعوت شده اند. سالهای انتهایی فعالیت ادبی لئوپاردی به نوعی غنی هستند از اهمیتی که شاعر برای وجه اجتماعی زندگی بشرو مسئولیتهایی که از این در شامل حال انسان میشود قائل است. با مطالعه دقیق این سروده می توان به راحتی به تفکر نویسنده پی برد که در این مرحله از فعالیت ادبی وی تبدیل به نوعی پروژه در زندگی اجتماعی انسان می شود و این بدان معناست که انسانها همگی با علم به سرنوشت تلخ خویش و با شناخت دشمن قسم خورده اشان که همان طبیعت بی رحم و دست سرد چرخ روزگار است می بایست جهت به حداقل رساندن حزن و اندوه حاصل از این شناخت و برای ممکن ساختن خوشبختی در حد توان و شرایط فیزیکی و بیولوژیکی ایشان با یکدیگر متحد شده و در کنار هم قرار گیرند. این پیامی است که به خوبی در متن سروده جینسترا قابل درک است و می توان از آن به عنوان وصیت نامه صادقانه و دلسوزانه لئوپاردی نام برد.
سبک و سیاق نگارشی:
لئوپاردی از همان زمان جوانی و در اثری معروف به نام (سخنان یک ایتالیایی در مورد شعر رمانتیک) از چگونگی سبک و سیاق شعری مورد نظر خویش پرده بر می دارد. در این اثر جاکومو لئوپاردی، شاعر پر ذوق و حساس، وارد مقوله مهمی در آن زمان که همان بحث و مبادله نظر میان پیروان کلاسیسیسم و حامیان رمانتیسیسم است شده و عملاً می توان او را در جایگاهی میان این دو تئوری در تضاد با یکدیگر یافت: وی وابستگی بیش از حد کلاسیسیتها به سنت گذشته و زیاده روی های احساساتی و جستجوی بی حد و حصر حس ابهام و اندوه از طرف رمانتیکها و بخصوص اغماض و چشم پوشی اولین گروه رمانتیکها در برابر واقعیت اجتماعی و فرهنگی سرزمینشان را نقد نموده و نمی پذیرد. جهت گیری ادبی هنری اندیشه لئوپاردی، شاعری عمیق و متفکری مسئول، به هر حال خیلی نزدیک به جبهه رمانتیک هاست بخصوص به دلیل نزدیکی ایده های ادبی و هنری لئوپاردی به اندیشه های شیلر در مورد شعر به عنوان هنری صادق و به دور از قصد و غرض سودجویانه و احساساتی که پاکی خیالی و افسانه ای دنیای قدیم آباء و اجداد بشر را میسراید؛ اجداد ما که به دور از ضربه های پروسه خشن تمدن سازی و پیشرفت به هر قیمتی هنوز از نعمت پاکی ها بهرهمند بودند.
"احساسات" و بنابراین "خیال" از عوامل نزدیکی و شباهت تفکر هنری و اندیشه ادبی لئوپاردی با جبهه رمانتیکهاست در حالیکه وجه کلاسیک هنر وی را می توان در نپذیرفتن ویژگی های فرهنگی زمان حال، در تقلید از گذشتگان و در نگرش به شعرگونه بودن تمام گذشته انسان و همچنین در محکوم نمودن مدرنیته و دفاع از خیالها و رویاهای بشر یافت. در این حال عواملی که باعث فاصله گرفتن این شاعر بزرگ از تفکرات رمانتیکها می شود عبارتند از سرباز زدن از پذیرش وجه غیرمنطقی و افسانه ای ادبیات رمانتیک و ایدئولوژی کاملاً مادی گرای آنهاست.
یکی دیگر از نکات مهم سبک و سیاق شعری لئوپاردی اهمیت ایشان به عنصر "ابهام و نامعلوم" در شعر است. با توجه به اینکه تخیل جزء لاینفک وجود آدمیست و با دقت در اینکه تخیل، به عنوان هدیه خداوندی، در ذات انسان هماره به سمت و سوی افقهای بی انتها و بی کران تمایل دارد، شعر برای لئوپاردی وسیله ای است جهت بیان این ابهام و بی کرانگی افقهای ناشناخته و بی انتها و بدین سان شعر امکان آنرا فراهم می سازد تا ذهن هماره به سمت تخیلات و تصور بی کرانگی ها روان باشد. به همین دلیل شاهد تلاش مستمر شاعر در شناسایی و به کاربری لغات بیشماری جهت بیان این بی کرانگی هستیم. لغاتی که به همراه اصوات و موضوعات قابل لمس و قابل تصور توسط ذهن انسان در بیان شعرگونه بیکرانگی دنیای تصور و تخیل به کار گرفته می شود. در زیبالدونه شاعر تئوری بینش تصاویر و شنود اصوات که الهام بخش ایده ابهام و بی کرانگی است را مطرح نموده و اذعان می دارد که دیدن فضایی محدود که از هر طرف بسته باشد، آنجا که دید انسان توسط مانعی محدود به خود می گردد، درست در همانجا قدرت تخیل و تصور که فراسوی قدرت بینایی و حواس انسان قرار دارد جهت هویت بخشیدن به آنچه که دیده نمی شود وارد عمل می گردد. با قدرت تخیل می توان به این نادیده و ابهام نوعی بی کرانگی و طرح و شکل بخشید.
در اشعار مجموعه سروده های لئوپاردی نادیده ها را می توان از طریق صدایشان تصور و مجسم نمود: صدای عبور دام و زنگوله ها در میان دره های سرسبز که از دیده پنهانند، صدای وزش باد در میان برگهای خشک، انعکاس نور مهتاب بر روی دشتها و نجوای پرنده شبانه و غیره. بدین سان هنر شعری در نظر لئوپاردی، این شاعر احساس ها، از طریق تصور و خیال آنچه که از دیده پنهان است شکل می گیرد. همچنین یادآوری گذشته بخصوص گذشته شاد و خوشبخت زندگی انسان در دوران پرآرزوی کودکی قسمت مهم تفکر شعری لئوپاردی است.
پس از سال ۱۸۲۳ لئوپارردی دچار نوعی بحران در اعتماد به قدرت شعر در بیان خوشبختی های انسان شده و چند سال بعد، پس از اقامت دوباره در شهرهای رکاناتی و پیزا، دقیقاً پس از سال ۱۸۲۸، در کنار عوامل ثابت شعری مانند خاطرات، شور و شوق زندگی، آرزوهای فردی، نوعی نیاز به منطق و به اندیشه ریشه ای در لئوپاردی ظاهر می گردد و هنر شعری با فلسفه زندگی به شکل خاصی ادغام می گردد و نتیجه آن نیاز شاعر به ایجاد نظم و زیبایی بیشتر در هنر بیانی شعر و ردّ ویژگی های تصوری و خیالی ساخته های آن است. به عنوان مثال در بحثی در زیبالدونه با عنوان ( طبیعت و تمدن: کالبد خاکی انسان) او اظهار می دارد که هرآنچه در طبیعت است دارای نظم و زیبایی خود است و در طبیعت هیچ گونه تضادّی وجود ندارد؛ طبیعت خود زندگی است و وجود و هستی انسان در آن معنا پیدا می کند. در نظر لئوپاردی تعهد و وظیفه شعر دیگر به نوعی دلخوش نمودن انسان نیست بلکه باید آنچه را که حقیقت است به انسانها عرضه نماید. پس می توان برخلاف تصور سطحی گرایانه عموم اذعان داشت که "بدبینی" در لئوپاردی لزوماً به معنای پوچ و هیچ انگاری عصاره و جوهره زندگی انسان نیست؛ بلکه در بطن این به ظاهر "بدبینی" نوعی نیاز بی پایان به ذات منظم زندگی نهفته است و از طریق افکاری چون عشق، خیالات و شعر این نیاز به عنوان خوشبختی واقعی انسان احساس می شود. معنی زندگی برای لئوپاردی هرگز در یک بدبینی پوچ گرایانه فرو نمی رود بلکه هماره از طریق تسلیم نشدن به سرنوشت و از طریق معرفی درجه والای ارزش زندگی انسان – که بدون هیچ گونه تقصیری به درد و رنج محکوم است – با آن در مبارزه است. با مطالعه دقیق آخرین صفحات زیبالدونه می توان اذعان داشت که بدبینی لئوپاردی بدین سان نوعی بدبینی قهرمانانه است و همه انسانها را دعوت می نماید که برادرانه و همراه یکدیگر علیه شومی سرنوشت و طبیعت ظالم که متولد میکند و میمیراند متحد شوند.
در مجموعه اندیشه های لئوپاردی که به سال ۱۸۴۵ توسط دوست دلسوز شاعر رانیری به شکل مجموعه ای از ۱۱۰ اندیشه فلسفی لئوپاردی در قالب کتاب کوچکی به چاپ میرسد شاعر اذعان می دارد که مرگ امری اندوهناک و حزن انگیز نیست. وی اظهار می دارد: مرگ اندوهناک نیست چرا که انسان را از همه سختی ها و رنجها رهایی می بخشد و آرزوها و آمال را که باعث غم انسان می شوند را از او می گیرد. پیری و کهنسالی اما اندوهناک است چرا که تمام لذتهای زندگی را از انسان می دزدد اما نیازو اشتیاق به آنها را در نهاد او برجا میگذارد؛ اما عجب از آن است که انسانها همگی از مرگ می هراسند و آرزوی پیری را دارند!
تحول اندیشه فلسفی و ادبی لئوپاردی را می توان همچنین در مجموعه با ارزش سروده های ایشان (I Canti) مورد مطالعه قرار داد. اولین سروده های شاعر در سال ۱۸۱۶ با (یادواره ها) و (نزدیک شدن مرگ) آغاز میشوند و بین سالهای ۱۸۱۷ و ۱۸۱۸ دو مدح سرایی نیز به آنها اضافه می شوند که مدح سرایی دوم بعدها در مجموعه سرودها با عنوان (عشق نخستین) جا میگیرد. در سال ۱۸۱۸ اولین سروده ها با دستمایه ملی و سیاسی با عنوان (تقدیم به ایتالیا) و (در مورد مجسمه دانته) به چاپ می رسند. افکار رمانتیک شاعر آرام آرام به سمت نوعی شعر غنایی با موضوعات قهرمانانه و به سمت تربیت جانها و اذهان عوام در حرکت است. اندوه وجودی و هستی گرای شاعر در این مرحله با آرزوی رها سازی ایتالیا از دست بیگانه، و گفتگوهای وی در تنهایی با گفتگویی با تمام انسانها یکی میشود. در ترانه (تقدیم به فرشته مای) موضوع سیاسی و شهروندی فقط ظاهراً قاب وچارچوب خارجی شعراست و شاعر از تجربیات اندوهناک خویش از ورای گذشته قهرمانانه و تخیلاتی بسیار غنی به سمت زمان حال فاقد نور و در برخورد با حقیقت تلخ و سرد زندگی سخن به میان می آورد. چنین روند تغییر موضوع شعری درهمچنین سرودهایی چون (برای آنکه در بازی با توپ برنده میشود) و (در عروسی خواهرم پائولینا) دیده می شود. دو سرود مهم دیگر که اتوبیوگرافیک هستند دارای دو شخصیت به نامهای بروتو و سافّو هستند که همان خود شاعر بوده و از پایان غم انگیز افسانه عهد کلاسیک به عنوان عهد قهرمانی ها و مملو از تصورات شیرین، سقوط ایده آلها و نیاز شاعر به پایان بخشیدن به زندگی ای که در آن امید مرده است صحبت به میان می آورد. هسته اصلی موضوعی این دوسروده تیره بختی بشر و پوچی خیالها و آمال اوست و به دنبال آن "بدبینی تاریخی" شاعر به تدریج تبدیل به "بدبینی جهانی" میشود.
دو سرود (تقدیم به بهار) و (در مدح پاتریارکها) شاعر به تلخی احساس میکند که اعصار افسانه ایی و زیبای کودکی جهان برای همیشه به پایان رسیده است. این گروه اول سرودهای لئوپاردی به خوبی نشاندهنده تلاش شاعر در ادغام معانی شعر کلاسیک با نوعی احساس دلتنگی که خاصّ دوران رمانتیک است می باشد، اما کمی بعد لئوپاردی متوجه نیاز خویش به رهایی از هرگونه وابستگی به مکتبهای شعری پیشین و نیاز به جستجوی اسطوره ها و موضوعات نوین شعری و برگرفته از زندگی خود و انسانها و با زبانی کاملاً شخصی و بیشتر بر طبق صدای قلب و تخیلات خویش را احساس می نماید. هویت مدرنی که لاجرم به سروده هایش می بخشد.
آخرین سخنران این مراسم مهشید اسماعیلی از مدرسه پیترودلاواله بود که تکه‎هایی از نامه‎های لئوپاردی را برای حاضران خواند:
از جاکومو لئوپاردی931 نامه بجا مانده ،epistolario کتابی است از مجموعه نامه های بسیار که به ما اجازه می دهد که ارتباطات او را با افراد بخصوصی از آن دوران و اعضای خانواده اش بازسازی کنیم: کنت مونالدو ، فعال سیاسی و محافظه کار که همیشه با فرزندش رابطه ای سرد و با فاصله داشت.خواهر محبوبش پائولینا و برادرش کارلو که با او رابطه ای سرشار از اعتماد و دوستی داشت .نامه های لئوپاردی به افراد خانواده اش بجز اینکه این فرصت را می دهد که شخصیت شاعر را بشناسیم ، نمونه ای از ارتباط در قرن نوزدهم را بدست می دهند، این نامه ها به علاوه از این لحاظ حائز اهمیت هستند که شکل گفتگو دارند و خوب و نوآورانه هستند.
یک مساله کنجکاو کننده روشی است که برای صحبت با پدر خود برمی گزیند و اینکه او را جناب پدر می نامد. مشخص است که استفاده از ضمیر "شما"voi درخیلی از مناطق در ایتالیا رایج بوده حتی تا همین اواخر، و اینکه ممکن است در این "جناب پدر " نشانه هایی از ارتباط سرد و با فاصله ای که در آن صحبت کردن به شکل رسمی کاملا نتیجه بیگانگی عمیق میان جاکومو و مونالدوی جدی بوده، باشد.هنگامی که در سال 1919 از خانه ی پدری می گریزد، در نامه ای به پدر خود می نویسد:
پدر ارجمندم،
علیرغم اینکه می دانم که پس آنچه که انجام دادم این کاغذ به نظر شما شایستگی خواندن را ندارد.به هر ترتیب به مهربانی شما امیدوارم که نخواهید از شنیدن اولین و آخرین گفته های فرزندتان امتناع بورزید او که همیشه شما را دوست داشته و به شما عشق می ورزد و بینهایت از حس تقصیر نسبت به شما رنج می کشد.{...} در تمام ایتالیا و چنین بگویم در سراسر اروپا ، جوان دیگری در شرایط من ، {...} پیدا نخواهید کرد که نیمی از احتیاط ، بیزاری از همه لذات جوانی ، اطاعت و پذیرش والدینش را بکار برده باشد که من پیشه کرده ام.با اینکه شما می توانید نظر منفی راجع به آن خرده استعداد خدادادی من ، داشته باشید، نمی توانید کاملا انکار کنید که چه رجال محترم و مشهوری با من آشنا شده اند {....} هر کسی که با من حتی کمترین ارتباطی داشته ، به طور قطع قبل از هر چیز تعجب کرده که من در این شهر زندگی می کنم، و چطور فقط شما در میان همه ، با این عقیده مخالف هستید {...}
مطمئنا بر شما پوشیده نیست که نه فقط در هر شهری بلکه در همین شهر ، جوان 17 ساله ای نیست که توسط والدینش هدف قرار گرفته نشده باشد تا آنکه در جایی و شرایطی که برای او مناسب باشد قرار بگیرد: ودیگر آنکه سکوت می کنم ازآزادی که آنها همگی در آن سن وسال در شرایط من دارند،آزادی که حتی یک سوم آن ، چیزی نیست که در سن 21 سالگی برای من توافق شده.{...}.
و حال که نامه را می خوانید،مرا بخشیده اید {...} .می دانم که خوشبختی انسان به رضایت اوست ، اما خیلی راحت تر میتوانم گدایی کنم تا اینکه بتوانم از آن همه رفاه مادی در اینجا بهره ببرم. بیزارم از ویلاهای احتیاطی که ما را منجمد می کند و می بندد و از هر گونه حرکت بزرگی بازمیدارد {....}
جناب پدر عزیزم ،البته اگر به من اجازه بدهید که شما را اینطور صدا کنم، من در برابر شما زانو می زنم تا از شما خواهش کنم تا این بخت برگشته بخاطر طبیعت و شرایط را ببخشید. مایلم که بدبختی من ، همه از آن خودم باشد، و هیچ کس خود را نسبت به آن مسئول نداند {...}
آخرین لطفی که از شما طلب می کنم ، این است که اگر به یاد این فرزند که همیشه شما را دوست داشته و بزرگ داشته، افتادید، او را نه همچون منفورین رد کنید، و نه نفرین و اگر تقدیر نخواست که به او ببالید همدلی خود را از او دریغ نکنید که حتی از گناهکاران نیز دریغ نمی شود { ....}
و البته بعدها نامه هایی سرشار از عشق و مهربانی و البته باز هم با لحنی حاکی از احترام و حفظ فاصله رسمی به پدرش می نوشت :
رکاناتی 12 آگوست
جناب پدر عزیزم. از آنجایی که بار قبل نتوانستم آنطور که می خواستید به شما پاسخ بدهم،می خواهم این کار را اکنون انجام دهم، {...}
غیبت شما در زندگی عادی من خلا بزرگی بجا می گذارد، مرا از لحاظ احساسی به درد می آورد. و اگر آن را بازنشناسم ، در نتیجه موجب می شود پس از مدتی باعث بیقراریم می شود{...}
شما میدانید هنگامی که به شما می گویم که هر چیز تاسف آوری که برای شما پیش بیاید و من از آن مطلع شوم، مرا بسیار ناراحت می کند، و مرا بشدت آشفته می سازد. بسیار دردمند خواهم بود اگر ذره ای شک کنم که شما در پاسخ دادن با مهربانی به من آنگونه که به مامحبت دارید تردید می کنید . {...}
می توانم به شما اطمینان بدهم که احساساتی که ابراز کردم با برادرانم مشترک است{...} از شما خواهش می کنم که مرا با مهر سرشارتان باور کنید. فرزند جاکومو
از میان نامه های لئوپاردی ، آنهایی که به برادرش کارلو نوشته ازاین نظراز اهمیت ویژه ای برخوردارند که آنها اغلب نشان دهنده ی احساسات جاکومو هستند. جاکومو روابط چندان عمیقی با اعضای خانواده که در دایره افراد صمیمی نبودند، برقرار نمی کرد، اما در نامه هایش برادرش کارلو را کارلینو ، عزیز من ،خطاب می کرد.او بالاخره در سال 1822 موفق شد به رم نقل مکان کند .
اولین نامه خطاب به کارلو برادرش،درست دو روز بعد از رسیدن جاکومو به رم برایش فرستاده شد،از این نامه می توان متوجه تمام نا امیدی که بخاطر فضای رم و همه ی دشواریهایی که بخاطر سفر پیش آمده بود، شد. این سختی ها بهنگامی که به رم رسید به دلیل عدم داشتن شناخت از شهر پیش آمدند و به این علت که مجبور بود همیشه به همراهی یکی از اعضای خانواده از منزل خارج شود.
به کارلو نوشت:
" انسان نمی بایست مطلقا در فضای بزرگ زندگی کند، زیرا که قدرت و گرایش او در ارتباط محدود است.در یک شهر کوچک امکان دارد کسل شویم ، اما در نهایت رابطه ای میان انسان با انسان و با چیزها وجود دارد، چون فضای همان ارتباطات محدود است و متناسب با طبیعت آدمی. در یک شهر بزرگ انسان بدون هیچ و هیچ رابطه ای با آنچه که احاطه اش کرده است، زندگی می کند{...}از اینجا می توانید حدس بزنید کسالتی که در یک شهر بزرگ حس می شود چقدرعظیم تر و مخوف تر از کسالتی است که در شهرهای کوچک به آن دچار می شویم:بدین ترتیب مرکز اصلی بی تفاوتی ، این احساس وحشتناک، به عبارتی بی احساسی انسان، واقعا و به ضرورت شهرهای بزرگ است ، یعنی جوامع بسیار وسیع".
نامه های متعدد لئوپاردی به اعضای خانواده اش که در آنها از تاریخ عزیمتش از رم خبر می دهدهمگی بسیار مهرآمیز هستند در میان این نامه ها ،نامه ای که در تاریخ 28 ژانویه به خواهرش می نویسد از دیگر نامه ها محبت آمیزتر است و نشان از محبوبیت ویژه پائولین دارد.
دلم می خواهد تو را دلداری دهم و موجب خوشبختی تو را که حتی به قیمت خوشبختی من باشد ،فراهم آورم.
و می نویسد:
در من برادری داری که تو را از ته دل دوست می دارد و دوستت خواهد داشت {...}
در سال 1825 سفرهایی به میلان ، بلونیا،فلورانس آغازمی کند و بدین ترتیب قراردادی با انتشارات استلا در میلان امضا می کندو "اپرت های روحانی" را منتشر می کند و در بلونیا نیز آثاری چون idilli که مجموعه اشعار بود را به چاپ می رساند.
از بولونیا در تایخ 10 اکتبر 1825 می نویسد:
پائولین من ،
تو {...}نشان می دهی که مرا بسیار دوست می داری و من متقاعد می شوم که در دنیا احساسات وجود داردچون احساسات مرا بیدار می کند که بیش از حد به خواب فرو رفته است همانطور که می دانی نه برای تو بلکه برای تمام جهان .
اگر تو در رکاناتی به من فکر می کنی گمان نکن که من در بلونیا که حتی اگر در پاریس هم باشم روزی از تو غافل باشم.
لئوپاردی کمی بعد از مرگ مادرش به پیزا نقل مکان می کند که دورانی بسیار خوش از تجربه های لئوپاردی باشد: دورانی که آغاز به خلق آثاری بزرگ چون "به سیلویا" ، "آرامش"، "شنبه" کرد، که در ان تصاویر طبیعی با توانایی تازه در انتقال حسها، ارائه می شوند. زندگی و طراوتی دوباره ، یک موتور غیر معمول و تازگی و سرعتی متفاوت در شیوه بیان او وجود دارد، این نامه شاید زیباترین و مشهورترین نامه او باشد که البته نه وابسته به این امر که گیرنده نامه، خواهرش پائولین است، بلکه از بیداری که درکه در روحش اتفاق افتاده،سرچشمه گرفته.در سراسر نامه حسی بسیار زنده از همراهی انسانی است،حسی که از دیدگاه او پیزا را از رم بطور چشمگیری متفاوت می سازد. و حس می کند که فضای میان انسانها افتاده، ساخته شده تا آنها را به یکدیگر نزدیک کند و آنها ر در بر بگیرد.
پیزا، نوامبر 1827
پائولین من ، {...}دوستان فلورانسی من مسیر مرا به سوی پیزا تغییر دادند، شهری که از خیلی شهرها بهتر است و ازلحاظ آب و هوا بهره بیشتری برده.
{...}.دیشب ، برای اولین بار ، پس از بیش از شش ماه ونیم، بیرون از میهمانسرا در خانه ای که در آن پانسیون شده بودم ، خوابیدم، با قیمتی بسیار مناسب. مجذوب پیزا شدم بخاطر اقلیمش : اگر همینطور ادامه پیدا کند، مایه خوشبختی خواهد بود. فلورانس را در سرمایی بالاتر از دمای یخبندان پشت سر گذاشتم؛ اینجا را کمی گرم یافتم { .....}
و در 19اکتبر 1831 به خواهر دیگرش، پیلا ، ودر مورد شهرتش چنین نوشت:
پیلای من ،
{...} ،خیلیها و خیلیها نمی گذارند نه بخوابم ،نه استراحت کنم: جای شگفتی است که نمی توانم بدون اینکه شناخته شوم در خیابان راه بروم{...}
لئوپاردی از لحاظ سلامتی همواره با مشکلاتی روبرو بود و البته این امر باعث می شد که اغلب نتواند کارها را بطور کامل به پایان برساند و بهمین دلیل نتوانست از لحاظ مالی کاملا مستقل شود.
از رم مورخ 16 مارس 1832 می نویسد:
اوه پیلا ی عزیز،
اگر خدا بخواهد فردا به فلورانس عزیمت می کنم.
19 روز است که از خانه خارج نشده ام اما امید دارم که سفر مرا درمان کند. {...}بهر ترتیب بدون اینکه{...} رم را دوباره دیده باشم، عزیمت می کنم،{...}.چنین است سلامتی من. این زمستان بینهایت از همیشه بهتر بودم چون زمستان نداشتم . خداحافظ پیلای من{...}.
یا در یکی دیگر از نامه های خود به تاریخ 8فوریه 1831 به پیلا مینویسد :
پیلای عزیز،
تا جایی که به سلامتی مر بوط می شود، کمتر از معمول رنج می کشم زیرا که زمستان امسال چیزی جز پاییز و بهاری ادامه دار نیست تنها فصولی که وقتی که خوب پیش می روند با تحمل بیشتری زندگی می کنم{....}
از نامه هایش به به برادر کوچکش پیترو فرانچسکو می توان متوجه نقش او بعنوان یک حامی اما رابطه رسمی میان آنها شد چنانچه می نویسد:
رم،8 فوریه 1823
پیترو ی کوچکم،
{...}مطلع شده بودم که نویسنده خوبی شده اید با اینکه اولین بار که برایم نوشتید نمی خواستم باور کنم ؛ نمی دانستم که شاعر شده اید . {...}
در این روزهای آخر کارنوال تفریح کنید .خداحافظ
و از فلورانس در روز 16 اکتبر 1828
پیتروی کوچکم،
به شما می بالم که در زمان تعطیلات تمرین های نوشتن خود را انجام می دهید.زیرا که بهترین راه یاد گرفتن انجام دادن است: و اگربه همین شکل ادامه دهید در زمان کوتاهی تبدیل به مرد ماهری می شوید. هنگامی که این طور شدید، نوشته های خود را به من بدهید تا بخوانم که من با لذت فراوان ان را خواهم دید.فعلا اشعاری که از من خواسته بودید نمی فرستم ،زیرا که اعصابم در شرایطی هستند که به من اجازه نمی دهند که آنها را کنار هم بچینم به زودی با هم همه چیز را مرتب می کنیم، بهر ترتیب می توانید جایی را برای این ابیات خالی بگذارید وبه نوشتن ادامه بدهید. {...}
خداحافظ خداحافظ .
لئوپاردی در سال 1827 در فلورانس با آنتونیو رانیری ناپلی آشنا شد که در آن زمان دانشجویی بیست و یک ساله بود .، و بعدها نویسنده ای وطن پرست شد.آن دو دوست با هم سفر هایی کردند و از آنجایی که خانواده ی رانیری دچار مشکلات شدید اقتصادی شده بود ، لئوپاردی برای زندگی در آپارتمان او سکنا گزید و تمام هزینه ها را بر عهده گرفت زیرا او مردی مرفه و از خانواده ای ثروتمند بود ، بعدها با آشنایی خواهر رانیری به نام پائولینا با لئوپاردی و مسائل دیگر ، اتفاقاتی میان این دو دوست صمیمی افتاد که موجب نا خشنودی رانیری شد. رانیری کتابی به نام "هفت سال شراکت با جاکومو لئوپاردی "را نوشت که زندگینامه شاعر ناشاد را کامل می کرد و شاید حتی نقاط ضعف لئوپاردی را فاش می کرد.
در اینجا نمونه ای از نامه های پر مهر لئوپاردی به رانیری را می بینیم :
رانیری من،
{...}احساس می کنم که هیچ بیهوده نباشد که احساس همدردی خود را به تو ابراز کنم ، زیرا که هر چقدر هم کلمه زنده باشد باز هم بینهایت از واقعیت کوچکتر است. دلم می خواست که می توانستم از نزدیک به تو دلداری دهم {...} من نمی خواهم که تو خود را برای من فدا کنی ، بلکه عمیقا آرزو می کنم که تو قبل از هر چیز به آسایش خود فکر کنی : اما هر تصمیمی که تو بگیری ، بر این مبنا خواهد بود که من و تو برای یکدیگر زندگی می کنیم ، یا حداقل من برای تو؛ این آخرین و تنها امید من است. خداحافظ جان من . تو را به قلب خود می فشارم ، که هر اتفاقی ممکن و یا غیر ممکن بیفتد، تا ابد از آن تو خواهد بود.
در سال 1833 بهمراهی رانیری فلورانس را هم ترک می گوید و به ناپل نقل مکان می کند.
در 1836 با رانیری در یک ویلا در دامنه های کوه وزو سکنا گزید. وی در تاریخ 14 ژوئن 1837 در سن 39 سالگی در حالی که اپیدمی وبا در شهر موج می زد ، چشم از دنیا فرو بست .
و در پایان سخنرانان عکسی به یادگار گرفتند.
503

کد خبر: 549673

وب گردی

وب گردی