به گزارش ایسکانیوز و به نقل از آرمان مبلمان شهری مجموعه وسیعی از وسایل، اشیاء، دستگاه‌ها، نمادها، خرده بناها، فضاها و عناصر هستند که چون در شهر و خیابان و در کل در فضای باز نصب شده‌اند و استفاده عمومی دارند، به این اصطلاح معروف شده‌اند. این مبلمان شهری با هدف ایجاد محیطی خلاق و پرورنده برای مردمی که در آن زندگی می‌کنند ایجاد می‌شود. اما مساله مهم که در دهه‌های اخیر مبلمان شهری را با مشکل مواجه کرده است مشکلاتی است که زنان برای حضور در این فضا دارند. مشکلات زنان در مبلمان شهری به حدی گسترده هستند که گاهی حضور آنها در حوزه عمومی، جامعه را با اختلال مواجه می‌کند.
برای درک این مساله باید حضور زنان در فضای عمومی جامعه را زیر ذره‌بین قرار داد. کافی است کمیت و کیفیت حضور زنان در خیابان، پیاده‌رو، پارک، مترو، اتوبوس، تاکسی، فروشگاه‌ها، مغازه‌ها و هر مکان عمومی دیگری را مورد بررسی قرار داد تا دریافت که زنان در مبلمان شهری کشور ما نادیده گرفته شده‌اند و این مبلمان برای حضور آن سر تا پا محدودیت است. تجربه زنانه زندگی در این شهر می‌گوید که از یک ساعتی به بعد نمی‌توانی از خانه خارج شوی زیرا خیابان‌ها سوت و کور و تاریک می‌شوند، حتی به فرض خروج هم از یک ساعتی به بعد وسیله نقلیه‌ای پیدا نمی‌کنی و این مشکلات را دو چندان می‌کند، به پارک که می‌روی مکان‌های ورزش و تفریحت محدود هستند و حتی به فرض اگر مکانی هم پیدا کنی باید خیلی جسور باشی که از کنار تکه‌پرانی‌ها و مزاحمت‌ها بی‌اعتنا بگذری. در مترو و اتوبوس سهم تو از مردان کمتر است و آزادی‌هایی که آنها در این فضا دارند را تو نداری؛ هر گوشه‌ای که قدم می‌گذاری به نحوی می‌توانی تسلط نگاه مردانه را ببینی و کار به جایی می‌رسد که گاهی دیوارها و آهن‌ها هم با تو دشمن می‌شوند و درد آنجا عمیق‌تر می‌شود که مروری کوتاه به ساخت شهری‌ات به تو می‌گوید که قسمت اعظمی از بافت شهری عمری کمتر از چند دهه و حتی چند سال دارد و تمام این نادیدن‌ها در شرایطی روی داده‌اند که تو بیشتر از نیم قرن است که وارد حوزه عمومی جامعه‌ات شده‌ای و حضورت را در آن به اثبات رسانده‌ای. «آرمان» نادیده گرفتن نقش زنان در مبلمان شهری را از زبان خود زنان مورد بررسی قرار داده است.
گاهی مشکل با کمی نور حل می‌شود
صبا 30 ساله ساخت شهری را این‌گونه به تصویر می‌کشد: «در تمام خیابان‌ها و مسیرهای پر رفت و آمد شهر، به همان اندازه که روزها شلوغ و پر رفت و آمد هستند، شب‌ها خلوت و خالی از سکنه هستند. این مساله در فصل زمستان که به خاطر سردی هوا بعد از ساعت 7 یا 8 شب کمتر کسی در خیابان قدم می‌زند تشدید می‌شود. با این شرایط اگر زن یا دختر جوانی مجبور باشد بنابر دلایلی در این ساعات یا بعد از آن در خیابان تردد کند نگرانی و استرس او را فرا می‌گیرد. او تجربه پر از استرس خودش را در ساخت شهری این‌گونه بیان می‌کند: «کلاس زبان من ساعت 7 تا 9 شب در خیابان آرژانتین است و بعد از کلاس ساعت 9 شب باید کل پارک ساعی تهران را پیاده طی کنم تا به بیرون پارک و اتوبوس خطی برسم. برای رفتن به خانه مسیری غیر از این ندارم و از آنجایی که چراغ‌های پارک بسیار کم نور هستند و همه جا را روشن نمی‌کنند همین باعث استرس زیادی می‌شود.
این مساله با چند چراغ بیشتر و پرنورتر به راحتی حل می‌شود.» مریم 28 ساله نظری متفاوت دارد و معتقد است که مشکلات ساخت شهری در کشور ما بیشتر از مشکلاتی است که زنان در این فضا دارند و این ساخت برای بسیاری دیگر از گروه‌های اجتماعی هم مشکل‌آفرین است.
او در این باره می‌گوید: «مشکل ساخت شهری در کشور ما یک شکل بودن آن است. این ساخت برای زن، مرد، پیر، جوان، کودک، معلول و... به یک شکل است و همین هم‌شکلی باعث شده است که بعضی از افراد در استفاده از آن آزادی بیشتری داشته باشند و در عوض بعضی از افراد دیگر با محدودیت مواجه شوند. این مساله به ویژه برای معلولان بیشتر از سایر اقشار به چشم می‌خورد و حتی می‌توان گفت مشکلات آنها بیشتر از زنان است.»
مشکلات وابسته به زمان و مکان است
الهام 24 ساله در یک شرکت خصوصی شاغل است و به همین دلیل همواره زمان زیادی را در بیرون از خانه می‌گذراند. او نادیده یا دیده شدن زنان در فضاهای شهری را به بسته به نوع مکان و فضا می‌داند و می‌گوید: «در داخل فروشگاه‌ها و مراکز خرید فضا برای زنان و مردان از نظر آزادی، راحتی و احساس امنیت تقریبا برابر است اما در برخی مکان‌های دیگر مانند کارواش، مکانیکی یا بعضی از نقاط بازار فضا کاملا مردانه است و حضور زنان در این مکان‌ها خیلی محدود است. البته زمان در محدودیت‌هایی که ایجاد می‌شود نقش دارد. برای نمونه در خیابان‌ها و پارک‌ها بسته به ساعت و روز برای زنان محدودیت‌هایی وجود دارد.
او ادامه می‌دهد: «پارک‌ها فضای برابری برای زنان و مردان ندارند. از سوی دیگر محدودیت‌های فرهنگی هم وجود دارد که باعث می‌شوند فعالیت زنان در فضای شهری محدود شود، برای نمونه یک زن هیچ‌گاه نمی‌تواند به راحتی در یک فضای عمومی دوچرخه‌سواری کند.»
فاطمه 26 ساله معتقد است که پیشی گرفتن مناسبات تجاری بر مناسبات سنتی باعث شده است که سهم زنان و مردان در بسیاری از مکان‌های شهری مانند خیابان‌ها، فروشگاه‌ها و مغازه‌ها برابر شود.
او در این باره می‌گوید: «اما در حمل و نقل عمومی چون قدرت تعیین‌کننده است شرایط فرق می‌کند و معمولا به نفع مردان است.» او ریشه مشکل را نه در مبلمان شهری بلکه به مشکلات ساختاری و فرهنگی جامعه مرتبط می‌داند و می‌افزاید: «به نظر من مشکل طراحی مردانه مبلمان شهری نیست بلکه مشکل شرایط فرهنگی است که فضاهای شهری را به نفع مردان مصادره می‌کند.»
لحاظ شدن سهم زنان در تأسیسات شهری
یک کارشناس شهرسازی درباره نقش زنان در مکان‌های مختلف شهری به «آرمان» می‌گوید: در حمل و نقل عمومی تلاش شده است با اختصاص دادن قسمت‌هایی به زنان تا حدودی مشکلات آنها را در این فضا کم کنند، اما در مترو معمولا برای زنان فضا کمتر است و به دلیل ترافیکی هم که در استفاده از این فضا وجود دارد معمولا زنان بیشتر از مردان در استفاده از این وسایل اذیت می‌شوند. با اینکه در استفاده از اتوبوس معمولا محدودیت کمتر است، اما زنان در استفاده از بعضی از وسایل نقیله مانند موتور محدودیت‌های زیادی دارند و همین مساله از سرعت جابه‌جایی آنها از یک نقطه به نقطه دیگر کاسته است.
زینب اکبری به مشکلات زنان در خیابان‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: در بافت‌های قدیمی و فرسوده شهرها و مکان‌های اداری شهر، برای رفت و آمد زنان محدودیت‌های زیادی وجود دارد. در حالی که انتظار می‌رود که خیابان‌ها در شب هم سرزنده باشند، اما در کشور ما معمولا شب‌ها خیابان‌ها به مکان‌های مرده تبدیل می‌شوند و همین سر راه تردد زنان محدودیت ایجاد می‌کند. در محیط‌های اداری که معمولا شب‌ها خالی از سکنه می‌شوند مشکلات بیشتر از سایر نقاط است.
او ادامه می‌دهد: در بافت‌های فرسوده و قدیمی شهر، معمولا یک مشکل فرهنگی در کنار سایر مشکلات وجود دارد. نوع فرهنگی که در این مناطق حاکم است محدودیت‌های زیادی برای رفت و آمد زنان در ساعت‌هایی از شب ایجاد می‌کند.
او با بیان اینکه باید در تأسیسات شهری سهم زنان لحاظ شود و از آنها در برنامه‌ریزی برای این محیط‌ها استفاده شود، می‌گوید: در این زمینه می‌توان به پارک‌های بانوان اشاره کرد که تعداشان محدود است و معمولا هم استفاده محسوسی از آنها نمی‌شود. به دلیل مسائل فرهنگی معمولا زنان در استفاده از تجهیزات پارک‌ها با محدودیت‌های زیادی مواجه هستند.
105105
