تهرانی ها روزی 7 هزار و 500 تن  زباله  تولید می کنند/پرسه ای کوتاه  کنار زباله هایی که می خواهند تبدیل به انرژی شوند

تعارف که نداریم تا نام زباله می آید اول بوی تعفن و شیرابه هایی که از کیسه های مشکی بیرون می زند در ذهنمان نقش می بندد و بلافاصله تصویر سطل های مکانیزه پلاستیکی – که این روزها جنس آن تغییر کرده !!- یادمان می افتد.

زهره حاجیان- اما آنچه بیشتر از تصاویر در ذهنمان مانده عبور ماشین های بزرگ جابجایی زباله ها در نیمه های شب و و ایجاد ترافیک و توقف ماشین ها و تحمل بوی بد و متاسفانه تصویر مردم یکه در ساعتی هایی غیر معمول زباله های خانگی را به سشطل های مکانیزه منتقل می کنند و ...

گزارش امروز ما کمی متفاوت است . می خواهیم در مورد زباله ها بنویسیم و نحوه جابجایی و دفن زباله ها و فرهنگ تفکیک زباله ها...

یاد پیرمردان نارنجی پوش بخیر

شما یادتان نمی آید .سال ها پیش پیرمرد نارنجی پوش چرخ دستی کهنه و کج و کوله اش را به زحمت هل می داد چرخ دستی قراضه با سر و صدا پیش می رفت و سزل های پلاستیکی بدون داشتن کیسه های مشکی در مخزن کوچک چرخ دستی خالی می شد و بوی بد همه کوچه های تنگ را پر می کرد.

شما یادتان نمی آید در کنار این تصاویر صحنه های زیبایی هم توسط مردم خلق می شد گاه پیرمرد نارنجی پوش تکیه اش را می داد به دیوار و زیر آفتاب بی رمق زمستانی می نشست و با چاق کردن چپق و پک های محکمش لیوان چای را سر می کشید و گرمای چای معطری که همسایه ها آورده بودند می ریخت توی دلش و جانش را گرم می کرد.

شما یادتان نمی آید مهربانی ها بی دریغ بود و همسایه ها منتطر عید ها نمی شدند و به بهانه های مختلف پولی در جیب بغل رفتگران می گذاشتندو با باز شدن چین های صورت پیرمرد و لبخند او دلشان آرام می پرفت .

تصاویر این روزها –اما- با گذشته نه چندان دور تفاوت کلی کرده. به نوع جمع آوری زباله ها توسط پیرمردان نارنجی پوش دهه 30 تا 80 را سنتی می نامند و اصلا قبولش ندارند و غیر بهداشتی می دانند شاید هم حق دارند اما شاید فقط در این دوره به کیسه ها ی مشکی و گاه رنگی زباله و سطل های مکانیزه اضافه شده اما هنوز فرهنگ استفاده به موقع و انتقال زباله ها راس ساعت 9 نهادینه نشده و هر کس هر زمانی که دوست داشت زباله ها را به سرکوچه و سطل های مکانیزه می رسانند و اگر سطل جا نداشت که معموالا همندارد کنار سطل می گذارند و می روند پی کارشان و برایشان هم فرقی نمی کند که کی و چگونه این زباله ها از محله دور می شود و اصلا هم فکر خانواده هایی که پنجره خانه شان کنار سطل ست هم نمی کنند و...

یعنی زباله همان طلای کثیف است؟

حال تصور کنید این زباله ها را طلای کثیف بنامند به نظر شما چقدر از مردم می توانند این تعبیر را قبول کنند ؟

سال ها پیش زمانی که برخی از کارشناسان محیط زیست برای نخستین بار با نگاهی اقتصاد گرا ، از زباله ها به عنوان طلای کثیف یاد کردند تصور اینکه زباله بتواند در چرخه اقتصاد ملی کشورها به عنوان یک منبع تولید درآمد و اشتغال نقش تعیین کننده داشته باشد برای عامه مردم دشوار بود.

از نظر مردم زباله ، پسماندهای آلوده ای بود که به نوعی باید از شر آن خلاص می شدند و برای از بین بردن آن هم چاره ای جز پرداخت هزینه های گزاف معدوم کردن وجود نداشت . هزینه هایی که دولت و یا مردم و یا هردو به طور مشترک باید پرداخت می کردند.

در واقع پسماندها نه تنها فاقد ارزش اقتصادی شناخته شده بودند بلکه به عنوان یک معضل هزینه ساز حضور سنگین خود را بر مردم تحمیل می کردند اما امروزه زباله به عنوان یک منبع درآمد و ایجاد اشتغال محسوب می شود و حتی به عنوان یک عامل الهام بخش و ماده خام دست مایه خلق آثار هنری شده اند.

سابقه ساخت پیکره های هنری از آهن قراضه ها و سایر فلزات دوریخته شده به سال ها پیش برمی گردد و چند دهه از زمانی که اولین آثار هنری از پسماندهای فلزی خلق شد و علاقمندان به هنر را شگفت زده کرد گذشته است و اینک بسیاری از آن آثار در موزه های بزرگ و معروف هنر دنیا به عنوان میراث های ارزشمند هنری نگهداری می شود.

فرآیند خلق آثار هنری از زباله ها تا جایی پیش رفت که چندی پیش آخرین آثار هنری ساخته شده از زباله های فلزی و غیر فلزی در قالب هزار مجسمه که توسط یک هنرمند ژاپنی ساخته شده است در شهرهای بزرگ دنیا به نمایش گذاشته شد.


ما کجا ایستاده ایم ؟

قبول کنیم یا نه هنوزاز کشورهایی که ارزش این طلای کثیف را می دانند عقب تریم و هنوز معنای واقعی آن را نمی دانیم .

در بسیاری از کشورهای دنیا که ارزش واقعی زباله و در عین حال خطر بی توجهی آن شناخته شده است، شیوه های گوناگونی برای بازیابی و استفاده چند باره از زباله ها مورد استفاده قرار می گیرد.

در حال حاضر در چین و کشورهای شرق آسیا کارخانه های بزرگ بازیافت زباله وجود دارد که این کارخانه ها با احیا پسماندها، مواد خام لازم را برای واحدهای تولیدی دیگر که محصولاتشان بازار جهانی دارد فراهم می کنند.

تولید کفش، کاغذ، ورق های فلزی و هزاران چیز دیگر از زباله، در واقع حلقه دوم چرخه تولیدی و اقتصادی عظیمی است که بر پایه ارزش شناسی زباله به وجود آمده است.

در این چرخه عظیم که از جمع آوری پسماندها شروع و به مرحله بازیافت و تولید مواد اولیه می رسد و حتی به تولید کالاهای جدید می انجامد، همه چیز تولید می شود. امروزه در زندگی هر یک از ما وسایلی وجود دارد که بسیار هم برایمان با ارزش و دوست داشتنی هستند در حالیکه این اشیا ارزشمند از زباله ها یی ساخته شده اند که در شکل اولیه شان کثیف، متعفن و چندش آور هستند.

ارزش زباله در چرخه اقتصادی برخی از کشورها به حدی مهم است که اندیشه واردات زباله به عنوان ماده خام به طور جدی ذهن کارشناسان اقتصادی و مسولان کشورهای پیشرفته را به خود مشغول کرده است.

اما در کشور ما اگرچه اندیشه بازیافت زباله از سال های دور مطرح بوده اما تا این اواخر هرگز به طور جدی و پیگیر به عنوان یک فعالیت ضروری و ارزشمند اقتصادی به آن توجه نشده است به همین دلیل زباله هایی که برای دیگران منبع تولید ثروت و اشتغال به حساب می آید سال های متمادی به عنوان یک منبع آلوده کننده محیط روی دست ما مانده بود و برای خلاص شدن از شر آن و دفن کردنش هرساله میلیون ها تومان هزینه می کردیم .

علاوه بر آن برخورد نادرست با پسماندها باعث شده که محیط زیست شهر بسیار آلوده شود و هرسال برای جبران خسارات میلیون ها تومان هزینه پاکسازی این آلودگی ها کنیم.

در چنین شرایطی برگزاری سمینارها و نشست های علمی برای استفاده بهینه از زباله و بازیافت آن و اجرای طرح های مختلف برای تفکیک پسماندهای خشک و تر و بازیافت مواد گامی بسیار مهم و ضروری محسوب می شود که اگرچه دیر هنگام برداشته شده اما حرکتی تحسین برانگیز است و می تواند تا جایی پیش برود که بازیافت زباله ها هزاران فرصت شغلی ایجاد کند و سبب افزایش تولید و افزونی درآمد ملی شود.

آمارها چه می گویند؟

در حال حاضر روزانه بیش از 7 هزار و 500 تن زباله در تهران تولید می شود که از این مقدار 600 تن زباله های شهرک های اطراف تهران ، 80 تن زباله های بیمارستانی که آلوده ترین نوع زباله به حساب می آیند و 6 هزار و 800 تن زباله های شهر تهران است که 4 هزار و 800 تن آن زباله خانگی است.

اما آیا می دانید که بخش زیادی از این زباله ها قابل بازیافت است و بخش دیگری قابل پردازش است ؟ آیا می دانید که می توان از زباله هایی که به مواد قابل استفاده تبدیل می شوند بهره گرفت و نیازی به دفن کردن آنها نیست؟

آیا خبر دارید که میزان زباله های پردازش شده تا کنون روزانه حدود هزار و 100 تن از زباله‌های شهر تهران بوده اما بر اساس برنامه‌های تعیین شده این میزان تا پایان سال جاری به 2 هزار و 3000تن خواهد رسید؟ آیا می دانید این رقم مساوی است با بیش ترین حد ممکن پردازش زباله ؟؟

این در حالی است که به گفته مدیرعامل سازمان بازیافت و تبدیل مواد از نیمه دوم سال جاری زباله های خانگی نیز دیگر به صورت مستقیم دفن نخواهند شد و بعد از استفاده در کارخانه های ساخت کمپوست دفن خواهند شد.

بنا به اظهار کارشناسان میزان تولید زباله در شهر تهران نسبت به شهرها پایتخت های جهان که درآمد بالایی دارند بسیار بیشتر است، به طوری که توکیو با تولید ناخالص ملی بیش از هزار و 500 میلیارد دلار و جمعیت 13 میلیونی در رده اول شهرهای پردرآمد جهان قرار دارد و هر شهروند توکیویی سالانه 610 کیلوگرم زباله تولید می کند.


طرح تفکیک زباله از مبدا و مشارکتهای مردمی

بیایید صادق باشیم چند درصد از ما زباله هایمان را در خانه تفکیکی می کنیم ؟

" غزل ساعدی" مدیر آموزشگاه زیبایی غزل یکی از خیابان های مرکزی تهران با اشاره به اینکه خانم ها بیشتردر امر تفکیک زباله های خانگی و حتی محل کارشان همکاری می کنند می گوید :« روزهای اول شروع و مطرح شدن طرح تفکیکی زباله ها زنان خانه دار و حتی خانم های شاغل در مراکز و دفاتر کاری خود اقدام به تفکیک زباله ها کردند و مسئولان بازیافت و تحویل زباله های بازیافت شده هم همکاری لازم را داشتند اما به مرور زمان این رسیدگی و دقت عمل ها کمرنگ شد و این روزها کسی به فکر تفکیکی زباله های خانگی نیست.»

ساعدی با اشاره به شغل خود می گوید :«مواد رنگ و مش و فر که همه از مواد شیمیایی هستند را جداگانه جمع آوری می کردیم و بقیه دور ریختنی ها را در کیسه های زباله جداگانه ای می ریختیم اما چند ماهی است که این اتفاق نمی افتد چرا که می بینیم این طرح مانند دیگر طرح هایی که ارائه و با عدم پیگیری مسئولان به امان خدا رها می شود شکست خورده است .»

مدیر آموزشگاه زیبایی غزل پیش از اینکه شاغل باشد خانه دار است و می داند که می توان زباله های خانگی را تفکیکی کرد . او که پیش از این کاغذها و کارتن ها و جعبه های ظروف را در یک ظرف جمع می کرد و شیشه ها و بطری های پلاستیکی و زباله های تر را به صورت جداگانه جمع می کرد می گوید:« کاش مسئولان این طرح را جدی تر پیگیری می کردند .»

طرح تفکیک زباله تر و خشک از مبدا یکی از اصلی ترین حلقه های زنجیر بازیافت و بهره برداری از زباله است که اگرچه برنامه ریزی برای اجرای این طرح از سال های پیش مورد نظر بوده اما اجرایی شدن آن اخیرا به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است و امکانات لازم برای انجام آن تا حدی فراهم شده است.

بخش اصلی تفکیک زباله تر و خشک در حال حاضر توسط بخش خصوصی انجام می شود، که زباله های خشک را از پسماندهای بیرون ریخته شده جدا می کنند اما نکته مهم در این زمینه آموزش دادن، خانواده برای انجام این تفکیک قبل از بیرون گذاشتن زباله ها است.

بر اساس نظر کارشناسان تنها 30 درصد زباله ها قابل بازیافت است که در حال حاضر از مجموع زباله های شهر تهران تنها 7 درصد آن بازیافت می شود اما سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران پیش بینی کرده با اجرای طرح تفکیک زباله خشک و تر از مبدا طی 3 سال آینده 21 درصد کل زباله های تهران بازیافت شود که این رقم 70 درصد از زباله های قابل بازیافت را تشکیل می دهد و در مقایسه با استانداردهای بین المللی بازیافت رقم آیده آلی به حساب می آید .

لطفا مواظب سرتان باشید مخ تان سوت نکشد ...

شاید این جمله برایتان آشنا باشد «تفکیک زباله باید از زیر سینی آشپزخانه آغاز شود.» این جمله را دکتر محمدباقر قالیباف در روز زمین پاک گفته بود؛ با این نوع تفکر، هر فرد در داخل خانواده باید بتواند قدم‌های ابتدایی و اصلی را در کمک به پاکسازی زمینی که در آن زندگی می‌کند، بردارد.

شاید خواندن آمار زیر شما را متعجب کند؛ اما جای تعجب نیست، لطفا چشم‌هایتان را از کنید و با دقت بیشتری این آمارو ارقام را بخوانید:

«ایرانی‌ها هر روز حدودا 40 هزار تن و تهرانی‌ها بیش از 7 هزار تن زباله تولید می‌کنند.»

شاید آمار زیر جالب‌تر و تکان‌دهنده‌تر باشد؛ چرا که وقتی اسم «نفت» در جایی می‌آید، خون ایرانی‌ها بیشتر می‌جوشد: «تهرانی‌ها سالانه 30 میلیون و 350 هزار دلار پلاستیک، 55 میلیون دلار پسماند غذایی آشپزخانه، 35 میلیون دلار کاغذ و مقوا و فقط 50 میلیون دلار نان در مرکز دفن کهریزک زیر خروارها خاک دفن می‌کنند که بازیافت آن سالانه بیش از 200 میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی به دنبال خواهد داشت. به عبارت دیگر، این رقم معادل 12 میلیون و 850 هزار بشکه نفت خام است!!!»

و در پایان در سیستم سنتی، تنها بعضی از اقلام باارزش مانند پلاستیک، کاغذ و نان خشک توسط عوامل و زباله‌یابان، آن هم به صورت موردی از مبادی خاص و یا غیراصولی از سطح معابر، تفکیک و جمع‌آوری می‌شود. اما در رویکرد جدید، اولا جداسازی باید در محل تولید باشد که شامل کلیه مواد خشک است و جمع‌آوری آن توسط پیمانکاران واجد شرایط انجام شود و تمام مراکز و مبادی را پوشش دهد.

105105

کد خبر: 588575

وب گردی

وب گردی