گروه بین‌الملل/ ملینا حاجبی: مهاجرت و پناهجویی واژگانی نام آشنا به گوش همگان هستند که در طول تاریخ بارها و بارها تکرار شده اند. تعریف قانونی برای پناهجویان در سال 1951 ارائه شد. سازمان ملل متحد پناهجو را فردی قلمداد می‌کند که خارج از سرزمین مادری خود به دلیل ترس از موجه نبودن نژاد، مذهب، ملیت، عقاید سیاسی و یا عضویت در یک گروه اجتماعی خاص به دنبال تابعیت و یا اقامت همیشگی در کشور دیگری است.
جنگ همواره تعیین کننده ترین و عمده ترین دلیل مهاجرت انسان ها در طول تاریخ بوده است. جنگ جهانی اول تعداد زیادی از مردم اروپا را آواره و سرگردان کرد اما در مقابل بحرانی که 27 سال بعد در جنگ جهانی دوم به راه افتاد، حرفی برای گفتن نداشت. جنگ جهانی دوم بیش از 40 میلیون پناهجو را در سرتاسر اروپا سرگردان کرد. میلیون ها آلمانی از شرق اروپا اخراج شده و یا پا به فرار گذاشتند. صدها هزار یهودی، بازماندگان نسل کشی نازی ها به دنبال خانه ای امن فراسوی سرزمین مادری خود بودند و پناهندگان از کشورهای اروپای شرقی به دنبال فرار از رژیم های نوپای کمونیستی .
و اکنون 60 سال پس از این بحران تاریخ دوباره تکرار می شود؛ اما اینبار گریبان مردمی از آسیای میانه را می گیرد. جگ داخلی سوریه و ظهور داعش در این منطقه کشورهای اروپایی را به بزرگترین و مهم ترین مقصد مهاجران تبدیل کرده است، وضعیتی که سازمان ملل متحد آن را بدترین بحران پناهجویان از جنگ جهانی دوم تاکنون خوانده است.
از ماه ژانویه سال 2015 بیش از 500 هزار پناهجو به اروپا رسیدند که طبق گزارش سازمان ملل بیش از نیمی از آنها مردم سوریه هستند. طبق این گزارش حدود 54 درصد پناهجویان سوری، 13 درصد مردم افغانستان و 7 درصد از اریتره بوده اند. تقریبا همه افرادی که از این کشورهای خاص آمده اند شرایط یک پناهنده را دارند.
از سوی دیگر کشورآلمان یکی از محبوب ترین مقاصد مهاجرانی است که به سمت اروپا راهی شده‌اند. مهاجران بر این باورند که آلمان به دلیل اقتصاد قوی، سیستم رفاه اجتماعی و فرصت های شغلی کافی گزینه ی مطمئن تری برای مهاجرت است. این کشور با بیش از 222 هزار درخواست تا پایان آگوست سال 2015 بیش ترین تعداد درخواست پناهندگی را دریافت کرده است. انتظار می رود در سالی که گذشت بیش از 800 هزار نفر، رقمی 4 برابر سال 2014، در این کشور درخواست پناهندگی داده باشند.
حال این بحران به معضلی بزرگ برای دولت آلمان و مردم این کشور تبدیل شده است و طبیعتا تاثیر به سزایی بر نتیجه انتخابات پارلمانی پیش روی این کشور خواهد داشت.
پس از سرازیر شدن سیل پناهجویان به این کشور، دو دستگی در آلمان به وضوح احساس می شود. از دید طرفداران این سیاست جمعیت پیر کشورهای اروپای غربی رو به رشد است و به این طریق می توان نیاز به نیروی کار جوان را تامین کرد به ویژه اینکه بسیاری از سوری ها با پیشینه ای حرفه ای و تحصیل کرده مجبور به ترک وطن خود شده اند که این خود یک دارایی مهم برای کشورهای اروپایی محسوب می‌شود. از طرف دیگر بسیاری از سیاستمداران آلمانی بر این باورند که مرکل نمی تواند به بحران پناهجویی سر و سامان دهد .
«زیگمار گابریل»، رهبر حزب «سوسیال دموکرات آلمان» و معاون صدر اعظم این کشور؛ یکی از همین مخالفان است. او ماه ها قبل از گشوده شدن مرزها به روی مهاجران هشدار داد که در بحران پناهجویان نباید نیازهای مردم آلمان را نادیده گرفت. با این حال گابریل از قدرت نفوذ بالایی در مردم و در همتای ائتلافیش برخوردار نیست.
در یک نظرسنجی که به تازگی انجام شد حزب سوسیال دموکرات در ایالت زاکسن بعد از حزب راستگرای «آلترناتیو برای آلمان» قرار می گیرد. این حزب در ایالت بادن ووتنبرگ و راینلند فالتز نیز از وضعیت بهتری برخوردار نیست.
بعد از رد شدن پیشنهاد حزب سوسیال دموکرات ، گابریل صدر اعظم را مسئول رادیکالیزه شدن کشور می داند. او به هفته نامه «بیلد آم زونتاگ» گفت:« اتحادیه دموکرات مسیحی باید از خود بپرسد که برای شکاف اجتماعی در جامعه چه کاری می تواند بکند. این دیدگاه که ما شهروندان خود را فراموش کرده ایم نباید در بین مردم جا بیافتد. اگر همه پول صرف ادغام پناهجویان در جامعه و فرهنگ سازی آنها شود، در نتیجه بودجه آموزش های فرهنگی برای بقیه شهروندان آلمان کمتر خواهد شد که این موضوع باعث فروپاشی جامعه می شود».
گابریل غیر مستقیم مرکل را به قدرت گیری حزب راست گرای آلترناتیو برای آلمان متهم می کند.
ماه هاست که خشونت علیه پناهجویان بالا گرفته است، تقریبا روزی نیست که گزارش جدیدی درباره آتش سوزی یکی از اقامتگاه های پناهجویان و یا حمله به آنها منتشر نشود. راست گرایان افراطی به ویژه در شرق آلمان جلوی ورود مهاجران را به کمپ های پناهجویی می گیرند و با پرتاب بطری و سنگ به پلیس حمله‌ور می‌شوند.
این گروه های راستگرای افراطی مانند «پگیدا» بر این باورند که هر کسی می تواند به راحتی وارد مزرهای آلمان شده و به کمک پولی که از دولت می گیرد، زندگی کند. اما این درست نیست. برای مثال اروپاییان تنها می توانند به دلیل قوانین حاکم بر اتحادیه اروپا بدون ویزا وارد آلمان شوند اما برای ماندن باید در آلمان کار پیدا کنند. مهاجران اروپایی بیشتر از کشورهایی مانند لهستان و رومانی هستند. برای مثال در سال 2013 ، 60 درصد آنها مجبور به ترک آلمان شدند. همچنین پناهجویانی که به دلیل عدم امنیت و آزادی در کشور خود راهی آلمان شدند تنها تحت شرایط خاصی می توانند پناهندگی بگیرند.
«هورست زهوفر»، رهبر «اتحادیه سوسیال مسیحی آلمان» خواستار تغییری در سیاست‌های پناهجویی شده است. او در مصاحبه خود با اشپیگل گفت: «اگر همه چیز اینگونه پیش رود و پذیرش پناهجویان تا ماه مارس مرز بیش از 200 هزار نفر را رد کند، این خطر وجود دارد که ما در انتهای سال دوباره یک میلیون پناهنده در این کشور داشته باشیم».
او پیش از این نیز به «اتحادیه دموکرات مسیحی» آلمان هشدار داده بود که این حزب نگاه واقع گرایانه خود را از دست داده است. او در ادامه گفت :« شاید بتوان برای مدت کوتاهی از این بحران فرار کرد ولی بعد از آن این مردم کشور هستند که از ما دور خواهند شد. در این کشور شکاف عمیقی ایجاد شده است. مردم احساس عدم امنیت می کنند و چند قطبیتی افزایش پیدا کرده است. اروپا متزلزل است و اتحاد خود را از دست داده. این موضوع باید برای هر سیاستمداری زنگ خطر باشد».
شاید هیچگاه نتوان جلوی ورود پناهجویان را به مرزهای سبز اروپا گرفت؛ با این حال اکثر کشورهای اروپایی در تلاشند مرزهای خود را امن‌تر کنند و تاکنون هم موفق بوده اند. این موضوع در آینده نزدیک گریبان آلمان را نیزمی گیرد زیرا جمعیت در کشورهای در حال توسعه رو به افزایش است و ظرفیت این کشور نیز برای جای دادن پناهجویان محدود. اکنون با اوج گرفتن بحران در آلمان بحث تازه‌ای آرام آرام در رسانه‌های این کشور مطرح می‌شود؛ این که باید به فکر برطرف کردن دلایل پناهندگی و اتخاذ سیاست‌هایی در این رابطه بود. دیگر دوران آن گذشته که بحرانی در خاورمیانه بی‌ارتباط به اروپای امن و آرام باشد.
301301
