مرتضی کاخی:ذوق و شوق نوروز هنوز هم در این سن در من هست

مرتضی کاخی می گوید:اینکه ما هنوز هفت سین را داریم خیلی خوب است. سبزینگی بهار را بر سر سفره می گذاریم. زبان پارسی داریم و عید نوروز داریم و همین اندازه زبان پارسی برای ما خوب است. همین اندازه که پارسی برای ما زنده است نوروز زنده است

به گزارش خبرنگار ایسکانیوز مرتضی کاخی پژوهشگر ادبی، حقوقدان و شاعر معاصر است که سال ها در مناصب بالای کشوری به عنوان سفیر و نماینده ایران فعالیت داشته است و اما در تمام این سال ها از پژوهش های ادبی دور نبوده و همچنین از مجالسان و دوستان صمیمی مهدی اخوان ثالث بوده است. او نوروز را از آیین های مهم ایرانی می داند و حتی سال هایی که دور از ایران به عنوان سفیر در کشورهای دیگر بوده آیین نوروز را به جا می آورده است. او درمورد خاطرات کودکی اش از نوروز می گوید: «ما حتما در عید لباس نو داشتیم همه لباس هایمان را نو می کردیم. یک قانون اجباری بود. من در کودکی بی نهایت برای اینها ذوق و شوق داشتم، بعدها که دبیرستان و دانشگاه می رفتیم هم با این شوق را داشتیم.» به همین بهانه به دیدار او رفتیم و پای خاطرات او از ایام نوروز نشستیم.

از حال وهوایتان از آمدن نوروز بگویید. بهار برای شما چه حسی دارد؟

راستش برای من هر فصلی زیبایی خودش را دارد. اگر زمستان نباشد بهاری هم در کار نخواهد بود، زمستان هم زیبایی ها و ویژگی های خودش را دارد. زمانی که کودک بودم خیلی نوروز برایم جالب بود و ارزش داشت. من قبل از این که به مدرسه بروم به مکتب می رفتم و در مکتب یکسری چیزها را یاد گرفته بودم. در عالم کودکی تعطیلات را خیلی دوست داشتیم. صائب تبریزی می گوید: روز شنبه تلخ دارد جمعه اطفال را ...من هم در همان زمان از روز شنبه زیاد خوشم نمی آمد و بیشتر جمعه که تعطیل بود را دوست داشتم. دانشگاه هم که رفتیم همین حس و حال با ما بود. نوروزرا چون تعطیلی اش از همه این ها بیشتربود، بیشتر دوست داشتم.

عیدی هم می گرفتید؟

بله حتما. پدرم و مادرم همیشه به من عیدی می دادند. عیدی ها هم شامل پول می شد که در آن زمان سکه های نقره بود. نوروز عید همه ما بود، بهترین روز تعطیلات بود و خاطرم هست از دو سه روز قبل از نوروز هم بچه هایی که برای شهرستان بودند می رفتند و تعداد کلاس ها هم کم بوده است.

این ها مربوط به دوره دانشگاهتان است؟ که بچه ها از شهرستان های مختلف می آمدند؟

نه، مربوط به همان دوره مدرسه است. در مدرسه مان از شهرهای اطراف مشهد نیز دانش آموز می آمد. نزدیکی های عید هم به شهرستان های خود می رفتند. ما حتما در عید لباس نو داشتیم همه لباس هایمان را نو می کردیم. یک قانون اجباری بود. من در کودکی بی نهایت برای اینها ذوق و شوق داشتم، بعدها که دبیرستان و دانشگاه می رفتیم هم با این شوق را داشتیم. من دانشجوی دانشکده حقوق دانشگاه تهران بودم و آن زمان هم تا 15 فروردین تعطیل بودیم. عید نوروز یک طرف و تمام سال یک طرف. اصلا قابل مقایسه نبود, وزنه عید نوروز سنگین تر بود. همین موجب شد وقتی مطالعات ادبی می کردم به سراغ این بروم که عید نوروز چیست و درمورد داستان های اساطیری این ایام تحقیقاتی انجام دادم.

زمان آغاز سال نو در فرهنگ فارسی مصادف با آغاز بهار است که یکی از بهترین آغازهای سال در تقویم دنیاست.

از آن زمان سال نو هم از روز اول فروردین قرار گرفته بود و این یکی از عاقلانه ترین آغازهای سال در جهان است و قابل مقایسه با تقویم های دیگر نیست. اعراب هم همین شروع سال جدید را همراه با آمدن بهار جشن می گیرند و به آن نی روز می گویند. این جشن همراه با آمدن بهار به این منطقه از جهان است. یعنی ما در کشورهای عربی, تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، بخشی از هندوستان و ... این آمدن بهار و نوروز را داریم. شما در نظر بگیرید این نوروز با ژانویه که به عنوان عادت برای آغاز سال جدید مطرح شده چقدر متفاوت است, معنایی ندارد. سال نوی مسیحی ریشه در مذهب دارد اما چون در حال حاضر از مذهب فاصله گرفته اند این جشن ها بی معنا است. سال جدید ما به هیچ وجه به مذهب ارتباط ندارد. لحظه شروع سال نو در کلیه مناطقی که از نظر اقلیمی با ما مشترک هستند، مشترک است.

شما مدت زیادی هم در خارج از ایران به عنوان سفیر زنگی کردید، از حال و هوای آن روزها در نوروز بگویید.

ذوق و شوق نوروز هنوز هم در این سن و سال در من است. 30 سال در اروپا و امریکا بوده ام در تمام آن مدت هم در آنجا جشن های نوروز را برپا می کنم. تمام مراسم نوروز را در آنجا جشن می گرفتیم، اعم از خرید شیرینی و دید و بازدید. از ویژگی های دیگر نوروز این بود که با آمدن آن کسانی که قهر بودند و کدورتی داشتند از آن می گذشتند و با هم آشتی می کردند. این چیزی بود که من در کمتر روزی در سال می دیدم. همه می گفتند حالا که نوروز آمده یک سلامی هم با هم داشته باشیم.

شما سال ها با شعرایی چون شاملو، اخوان و... نشست و برخاست داشتین، از ایم نوروز آن زمان خاطره ای دارید؟

خاطرم هست که یکی از شب های عید بود، استاد حسین سمندری را به نزد اخوان بردم، زمانی که او در حال ساز زدن بود، ناگهان متوجه شدم که انگشتانش خونی شدند، خواهرم گفت, مرتضی از دست های استاد حسین خون می آید, من نگاه کردم و بعد که داستان را به اخوان گفتم, آن شعر معروف خون پاش و نغمه ریز را سرود. خود اخوان هم این را روایت کرده است، 7 روز بعد از عید بود که اخوان را دیدم گفت: مرتضی این عیدی نبود دنیا را به من دادی، در این 7 روز هیچ کس را حاضر نشدم که ببینم، فقط ساز زدن این مرد را گوش می دهم او چه می کند و بعد هم آن شعر معروف را سرود. متاسفانه قدر استان حسین را ندانستیم ما از این موارد زیاد داشته ایم، اما بسیاری از آنها در شهرستان ها گمنام هستند. استاد حسین همه جا ساز نمی زد و پول هم نمی گرفت، پدرم هر وقت استاد حسین می آمد هر بار هدایایی به او می داد, یک بار سایه در مشهد مهمان ما بود. مرحوم مشکاتیان و آقای شجریان هم بودند, استاد حسین شروع به نواختن کرد و مشکاتیان هم با او ضرب گرفت، شجریان هم مبهوت ساز زدن او شده بود, به هر حال این مرد رفت و قدرش دانسته نشد.

نوروز از مفاهیمی است که در شعر فارسی بسامد زیادی داشته است شما نمونه ای در ذهن دارید؟

بله مثلا ملک الشعرای بهار از شعرایی است که به این مضمون علاقه زیادی داشت. نام خود را نیز به همین علاقه بهار گذاشت. مطلع بعضی غزل های او درمورد نوروز عبارتند از: «هنگام فرودین که رساند ز ما درود بر مرغزار دیلم و طرف سپیدرود»، « نوروز اورمزد مه فرودین رسید»، « رسید گاه بهار و گه سماء و مدام» ، « باز به پا کرد نوبهار سرادق...»، «خمش مباش کنون کامد ای بهار، بهار»،« فروردین آمد، سپس بهمن و اسفند/ای ماه بدین مژده بر آذر فکن اسپند»، «خوشا بهارا خوشا میا خوشا چمنا...»

حرف آخر آقای دکتر؟

ببینید همین که ما هفت سین را داریم هنوز خیلی خوب است. سبزینگی بهار را بر سر سفره می گذاریم. زبان پارسی داریم و عید نوروز داریم و همین اندازه زبان پارسی برای ما خوب است. همین اندازه که پارسی برای ما زنده است نوروز زنده است، دیدین که چقدر شعر از ملک الشعرای بهار برایتان خواندم. خیلی شاعران هستند و همیشه هم از اوایل شعر پارسی یاد نوروز را می کردند. این زبان مشترک بین کشورهایی و ملت های زیادی است. بیدل دهلوی هم تعدادی از بهترین شعرهای فارسی را گفته است.

502502

کد خبر: 608103

وب گردی

وب گردی