فیاض زاهد در گفت وگو با خبرنگار ایسکانیوز پیرامون کودتای نظامی در ترکیه و فرضیه قابل پیش بینی بودن آن از ماههای قبل،گفت: چندان موافق این نیستم که پیش بینی هایی از قبل می توانست در مورد این کودتا در ترکیه صورت گیرد البته بسیاری از منابع اعلام کرده بودند که سیاست دولت ترکیه تبعاتی در پی خواهد داشت اما لزوما این که بتوان در این مورد اطمینانی برای این اتفاق وجود داشته باشد کمتر شاهد بودیم و خود نیز چنین فرضی نداشتم. کودتای ترکیه تا حدودی همه را غافلگیر کرد، البته ترکیه سابق بر این در دهه 60- 70-80 میلادی در کنار چند کشور دنیا از جمله پاکستان، آرژانتین،عراق و کشورهای امریکای لاتین این مساله اتفاق افتاد که در آن سابقه کودتا داشته است.

با شرایط امروز ترکیه کودتا نمی توانست به موفقیت برسد

این تحلیلگر مسایل سیاسی و بین الملل بیان کرد: با اینکه تغییراتی در سال گذشته در زمینه های اجتماعی و به ویژه اقتصادی در ترکیه رخ داد اما پیش بینی این که بتوانیم شاهد کودتای نظامی باشیم وجود نداشت و در واقع امر بعیدی به نظر میرسیدچرا که با توجه به شرایط امروز ترکیه به نظر می کودتا نمی توانست به موفقیت برسد.

او با بیان اینکه واکنش آقای رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه و اعضای کابینه و فعالان سیاسی و احزاب ترکیه و متحدین حزب اعتدال و توسعه در فراخوان مردم به خیابان ها بسیار مهم بود،گفت: اگر کودتا فرصت این را پیدا می کرد که تا صبح روز شنبه ادامه یابد و کودتا چیان در نهادهای امنیتی نظامی اقتصادی ملی مسلط می شدند ، کار برای مردم بسیار سخت می شد اما واکنش سریع و شرایط مذکور به کودتا اجازه گسترش نداد.

ترکیه علاقه مند بود با یک نسخه جدید از خلافت در خاورمیانه ظهورکند

زاهد در پاسخ به اینکه آیا با شکست کودتا این بحران در ترکیه ادامه می یابد یا خیر،گفت: اساسا دولت ترکیه در چند سال گذشته روش نامناسبی را برای برخورد با مسائل منطقه و داخلی پیش گرفت و علاقه مند بود با یک نسخه جدید از خلافت در خاورمیانه ظهورکند وبسیار تلاش داشت که در شامات قدیم ،سوریه،فلسطین و مصر و شمال افریقا و کشورهای خلیج فارس و قفقاز و آسیای میانه حوزه نفوذ اقتصادی و معنوی خود را گسترش دهند و این جاه طلبی های اردوغان و استبداد فردی و ویژگی های خصلتی او را گرفتار کرد.

او با اشاره به استراتژی برخی در ترکیه در زمینه تحولات سوریه گفت : جناحی در حزب اعتدال و توسعه به رهبری داوود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه قرار داشته اند که تحلیل آنها مبنی بر این بود که شرایط سوریه بی ثبات است و با تغییر دولت در سوریه ترکیه به عنوان همسایه آن می تواند جای ایران را در استراتژی سوریه بگیرد و دولتی وابسته به خود سر کار بیاورد اما دولت ترکیه در این استراتژی از ایران شکست خورد که به تبع باعث شکست خوردن برخی از معادلات دولت ترکیه در داخل کشور شد به این معنا که در پذیرش توریسم و سرمایه گذاری اثر منفی گذاشت ضمن این که ترکیه مجبور شد جبهه جدیدی را هم در کردستان باز کند که به نظر من از خطاهای آشکار بود.

دلایل به وقوع پیوستن کودتا در ترکیه

زاهد بیان کرد: عدول از مذاکرات صلح و توافقاتی که کردها انجام داده بودند و خود را وارد جنگ در جبهه جدید کردند و این خود بر ثبات امنیت و ترکیه اثر گذاشت. به نظر می آید بخشی از نظامیانی که در شرایط موجود یعنی ایجاد جبهه های جدید برای ارتش ترکیه، اسلامی شدن بیشتر قوانین وتجمیع نارضایتی قدرت از اردوغان باعث شد که که با استفاده از چنین نارضایتی هایی تصفیه هایی در بدنه ارتش صورت گیرد اما کسانی که در رهبری ارتش مشغول به کار بودند به اردوغان وفادار بودند؛ به نظر می رسد که بدنه میانه در سطح ستوان تا سرهنگی را شامل می شود که نسبت به این کودتا واکنش نشان دادند. اظهار نظر قطعی در این باره بسیار زوداست و شاید همانطوری که برخی از مخالفین اردوغان با آن مخالف هستند ویژگی های رهبری کاریزما در کنار عوام فریبی پوپولیسم توامان اردوغان باعث این رویداد در ترکیه شد.

این کارشناس مسائل سیاسی و بین الملل با اشاره به فرضیه آگاه بودن اردوغان از وقوع کودتای ترکیه گفت: چه بسا اگر اردوغان از کودتا و انجام آن آگاه بود تا به تصویب موقعیت او و کنار زدن مخالفانش و سرکوب منتقدان که تعداد آنها روز به روز بیشتر می شد منجرمی شود اما داوری کار آسانی نیست ضمن اینکه در ابتدای کودتا این گمانه زنی وجود داشت که معامله ای در سطح بالاتر میان روسیه و آمریکا در جریان بوده است که در واقع با کنار رفتن اردوغان از قدرت دومینوی دیگری را در منطقه رقم بزند و روسیه هم بپذیرد که بشاراسد از قدرت کنار برود اما ظاهرا اینها تمام فرضیه هایی است که در واقع نمی توان در مورد آن داوری کرد.

او تاکید کرد:مساله مهم که درسیاست ترکیه پذیرفته شده این است که اقتصاد ترکیه،درطبقه متوسط و شهرنشین و مشارکت مردم در حوزه های مدنی و سازمان های مردم نهاد و احزاب آنقدر قدرتمند شده اند که دیگر با کودتای نظامی مانند دهه های 60 و 70 نمی توان ترکیه را توسط ژنرال ها اداره کرد و این روند حکومت بسیار دشوار خواهد بود.

دست داشتن گولن ها در کودتای ترکیه بعید است

زاهد در پاسخ به اینکه تا چه میزان این فرضیه که کودتایی در ترکیه از سوی جنبش گولن ها تغذیه می شود محتمل می دانید گفت: بسیار بعید می دانم چرا که کودتاگران بیش از این که ویژگی های اسلامی و سلفی داشته باشند،گرایشات ناسیونالیستی و سکولاریته دارند و آقای گولن بلافاصله کودتا را محکوم کرد.از اول معتقد بودم که گولن ها نقشی در این کودتا نداشته است.

کودتای ترکیه می توانست به رشد دموکراسی در منطقه لطمه زند

او در پاسخ به این که ثبات در ترکیه تا چه میزان پایدار خواهد بود و تبعات آن برای ایران چیست گفت: سقوط دولت اردوغان می توانست، آغاز بی ثباتی نظامی و سیاسی در مرزهای شمال غربی و غرب کشورمان ایجاد کندو همچنین موجبات تنش در منطقه را افزایش دهد و به ویژه مواجهه ایران با مناطق کردنشین را دچار چالش می کرد. از سویی می توانست الگویی برای کشورهایی که نظامیان آن سودای سیاست در سر دارند بشود و این الگو به رشد دموکراسی در منطقه لطمه می زند.

زاهد ادامه داد: در شرایط فعلی به نظر می رسد کار کودتا تمام شده است و با توجه به ویژگی های فردی اردوغان او به شدت مخالفان خود را سرکوب خواهد کرد و اردوغان جدیدی را آنکارا شاهد خواهیم بود و دولت ترکیه ضمن این که تلاش دارد به اسرائیل نزدیک شود همچنین در تلاش است که روابطش را با ایران نیز گسترش دهد.

انتظار می رود اردوغان انعطاف بیشترینسبت به بشاراسد و سوریه نشان دهد

او تاکید کرد: همچنین انتظار می رود که اردوغان بعد ز این کودتا در مورد بشاراسد و وضعیت سوریه انعطاف بیشتری از خود نشان دهد و مسوولیت پذیری بیشتری در عرصه بین الملل داشته باشد.

دولت ترکیه قدردان واکنش به موقع دولت ایران خواهد بود

این کارشناس مسائل سیاسی و بین المللی در رابطه با واکنش ظریف نسبت به کودتای ترکیه گفت: یکی از شانس های ایران در این شرایط این است که وزیر خارجه ای مثل محمدجواد ظریف بر سر کار است و واکنش او به موقع زودهنگام و موثر بود و قطعا دولت ترکیه قدردان این واکنش به موقع دولت ایران خواهد بود و تحکیم مناسبات میان ایران و ترکیه و حل برخی از سوء تفاهمات و دور کردن ترکیه از عربستان و معقول رفتار کردن این کشور در قبال مسایل مربوط به سوریه موثر خواهد بود.

203/201