به گزارش ایسکانیوز به نقل از اعتماد، پس از نزدیک به هشت ماه تلاش‌های رنگارنگ عربستان علیه ایران، اینک به نظر می‌رسد که سیاست صبر استراتژیک ایران در حال نتیجه دادن است و نزدیک‌ترین کشورها به ریاض در حال فاصله گرفتن از آن سیاست‌های تنش‌آمیز و تلاش برای کاستن از فاصله‌ها هستند. «ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شریک یکدیگرند»؛ این سخنی است که مرزوق علی الغانم، رییس مجلس کویت بیان کرده و طی آن خواستار فراهم شدن زمینه‌های لازم برای تقویت روابط کویت و دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس با ایران شد. این اظهارات در ادامه، با پاسخ مثبت بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم روبه‌رو شد: «بدون تردید اولویت سیاست خارجی ایران داشتن بهترین روابط با همسایگان و کشورهای منطقه است. » حالا باید انتظار داشت که ایران و اعراب پس از پشت سر گذاشتن تنش، آرام‌آرام به سمت نزدیک شدن به یکدیگر حرکت کنند. درباره اظهارات اخیر رییس مجلس کویت و تاثیر این مساله بر مناسبات میان ایران و کشورهای عربی گفت‌وگویی با علیرضا میریوسفی، رییس مرکز مطالعات خاورمیانه دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه داشته‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
رییس مجلس کویت از تقویت روابط و داشتن روابط و مناسبات دوستانه با ایران استقبال کرده است. در شرایطی که شورای همکاری به رهبری عربستان سیاست تشدید تنش علیه ایران را دنبال می‌کند، آیا می‌توان به بهبود مناسبات امیدوار بود؟
این امیدواری وجود دارد و همه طرف‌ها علاوه بر امیدواری باید در این جهت تلاش کنند. نکته نخستی که در تحلیل مناسبات منطقه خاورمیانه و همچنین زیرمنطقه خلیج فارس باید مدنظر قرار داد، این است که منطقه در طول پنج سال گذشته در مرحله گذار و پوست‌اندازی بوده است و یکی از ویژگی‌های این دوره ناپایداری یا متغیر بودن سیاست‌ها، مواضع و همکاری‌هاست. البته این نوسانات در برخی کشورها کمتر و در برخی بیشتر است. به‌طور مشخص، در خصوص زیرمنطقه خلیج فارس هم از سوی کشورهای عضو شورای همکاری رویکرد یکسانی درباره روابط با ایران مشاهده نمی‌کنیم. به عبارت دیگر، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درباره ایران با یکدیگر هم‌نظر نیستند و اختلافاتی دارند. در یکسوی شورای همکاری خلیج فارس، عربستان قرار دارد که طیف تندروی شورای همکاری را حول خود تشکیل می‌دهد که سیاست تشدید تنش با تهران را دنبال می‌کنند و از سوی دیگر، برخی کشورها نظیر عمان قرار دارند که همراهی زیادی با سیاست‌های عربستان درباره ایران نشان نمی‌دهند و روابط حسن همجواری با تهران را دنبال می‌کنند. در چنین فضایی، کشور کویت از یک روابط سنتی و دیرینه با ایران برخوردار است ولی به دلیل پیوندهایی که با عربستان دارد، درباره ایران تحت فشار کشورهای ثالث قرار می‌گیرد و این طرف‌های ثالث سعی می‌کنند روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار دهند. نکته دوم اینکه ایران همواره سعی داشته است روابطش را با همسایگان جنوبی‌اش گسترش داده و بهبود بخشد و به ویژه این امر جزو اولویت‌های دولت آقای روحانی اعلام شده بود. در همین راستا مناسب است به پیشنهاد آقای ظریف در خصوص تشکیل مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای میان ایران و اعضای شورای همکاری خلیح فارس به همراه چند کشور کلیدی منطقه خاورمیانه اشاره کرد. این پیشنهاد، نخستین‌بار از سوی وزیر امور خارجه طی مقاله‌ای در روزنامه نیویورک تایمز در فروردین ٩٤ مطرح شد و سپس در یادداشت مشترک ایشان برای چهار روزنامه عمده عربی شامل الرأی کویت، الشرق قطر، الشروق مصر و السفیر لبنان در مردادماه ٩٤ تکرار شد. حتی در زمان اوج تنش‌ها با عربستان، آقای ظریف در انتهای آخرین مقاله‌اش در روزنامه واشنگتن‌پست در اردیبهشت امسال تاکید کرده است که این پیشنهاد همچنان روی میز است و می‌توان روی آن کار کرد اما در برابر این پیشنهاد، عربستان و برخی کشورهای همسویش رویکرد غیرسازنده‌ای را در برابر آن در پیش گرفتند. پیشنهاداتی هم از سوی برخی کشورهای منطقه برای میزبانی این مجمع یا کمک برای تشکیل آن ارایه شد، ولی با پاسخ مثبت عربستان همراه نشد که بخش اعظمی از این مخالفت، به مشکلات داخلی و ناپایداری سیاست‌های عربستان باز می‌گردد. به علاوه با وجودی که در میان این کشورها و حتی در میان گروه‌های داخلی آنها، مواضع واحدی در سیاست خارجی مشاهده نمی‌شود و شاهد مواضع متعدد و متناقضی هستیم، جمهوری اسلامی ایران از هر موضعی که مبتنی بر همکاری و تعامل مثبت باشد، استقبال کرده و به آن خوشامد می‌گوید.
کویت در شورای همکاری خلیج فارس از چه جایگاهی برخوردار است؟
کویتی‌ها به‌صورت سنتی از روابط خوب و دیرینه با ایران برخوردار هستند. بسیاری از تجار کویتی، ایرانی‌الاصل هستند و هرچند روابط دو کشور، از فراز و نشیب برخوردار بوده اما پیوندهای مستحکمی میان دو کشور وجود داشته است. با این حال، کویت پیوندهای محکمی هم با عربستان یا طیف تندروی شورای همکاری خلیج‌فارس دارد و همین موجب شده است تا آنها در میانه دو طیف موجود در شورای همکاری خلیج‌فارس جای بگیرند و به عبارتی، با وجود تعاملات مثبت‌شان با ایران، برخی گروه‌ها در این کشور سعی دارند ملاحظات کشورهای ثالث را در این تعاملات لحاظ کنند. در داخل کویت مانند هر کشور دیگری گرایش‌های مختلفی درباره سیاست خارجی و نحوه تعاملات با ایران وجود دارد؛ برخی از گروه‌ها به دنبال تعامل مثبت و همکاری با ایران هستند و برخی دیگر هم تحت تاثیر ارتباطات و پیوندها با کشورهای ثالث، رویکرد چندان مثبتی با ایران ندارند.
رییس مجلس کویت، ایران را شریک برابر کشورش و دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس دانسته است. در شرایط کنونی آیا کویت می‌تواند نقش میانجی میان ایران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را ایفا کند؟
در این باره باید دو نکته را مدنظر قرار داد؛ نکته نخست، این است که سیاست پایدار و اصولی ایران یکی از نقاط قوت سیاست خارجی ایران در دهه‌های گذشته بوده و هست. ساختار سیاست خارجی ایران در سال‌های گذشته نسبت به کشورهای دیگر، اخذ تصمیمات هیجانی و شتاب‌زده را کنترل کرده و همین موجب شده است تا ایران سیاست پایداری داشته باشد و تحت تاثیر حوادث، راهبردهایش را تغییر ندهد و دارای صبر و خویشتنداری استراتژیک باشد. این مساله نقطه قوتی است که کشورهای دیگری که این پایداری و سنجیدگی را در سیاست خارجی‌شان ندارند، پس از مدتی که هیجانات فروکش کرد، این امکان را داشته باشند به سیاست‌های منطقی‌تری روی بیاورند و چون واکنش احساسی و مخربی از سوی ایران سر نزده است، هم بحران‌ها با سهولت بیشتری کنترل شود و هم سایر کشورها راحت‌تر سیاست‌شان را در قبال ایران اصلاح کنند. نکته دوم، این است که با توجه به اینکه منطقه در حالت گذار و پوست‌اندازی است، یکی از ویژگی‌های این شرایط، آن است که سیاست خارجی کشورها، ائتلاف‌ها، دوستی‌ها و دشمنی‌ها به سرعت تغییر می‌کند. برخی از کشورهای خلیج فارس، سیاست‌های‌شان در مقاطعی تحت تاثیر هیجانات یا فشارهای خارجی قرار گرفته است، ولی این امید است که بر اثر فروکش کردن این فشارها و هیجانات و در سایه صبر استراتژیک ایران، به مدار سیاست‌ها و روابط گذشته‌شان بازگردند.
رییس مجلس کویت گفته است ایران از ثبات و استقرار در منطقه همواره حمایت کند تا فضای همکاری با تهران بیش از پیش فراهم شود و بتوان در راستای تحقق مصالح مشترک گام برداشت. منظور از ثبات و استقرار در منطقه چیست؟
برای هرگونه روابط و بهبود مناسبات احتیاج به اراده سیاسی در میان طرفین است و هر دو طرف باید خواستار آن باشند. ایران در منطقه تقسیم‌بندی‌های روابط بین‌الملل، یک قدرت منطقه‌ای خواستار ثبات و استقرار محسوب می‌شود، چراکه ایران از همه مولفه‌های قدرت به شکل متوازن برخوردار است و جزو قدرت‌های اصلی منطقه است؛ هم جمعیت قابل توجهی دارد، هم از نظر جغرافیایی، پهناور است و هم در موقعیت ژئوپولتیکی مهمی قرار گرفته است. از سویی، اقتصاد قدرتمندی دارد و از توان نظامی منحصربه‌فردی برخوردار است و تنها کشوری در منطقه است که در راهبرد دفاعی‌اش، به خود متکی بوده و خودکفاست. همه این مسائل موجب شده است تا ایران از نظر ماهیت قدرت، خواهان ثبات، تمامیت ارضی و یکپارچگی کشورها در منطقه باشد و با هرگونه تجزیه‌طلبی و توسعه‌طلبی مخالفت کند. به همین خاطر طبیعتا ایران از هر پیشنهادی برای بهبود روابط استقبال می‌کند.
202/201
