مجتبی اسماعیلی - بیش از دو سال از انتخابات ریاست جمهوری گذشته افغانستان می گذرد. انتخاباتی که بسیاری عبدالله عبدالله را پیروز آن می دانستند و نام اشرف غنی را از رادیو و تلویزیون می شنیدند. وجود طالبان در جنوب افغانستان و هرج و مرجی که سال ها زندگی مردم این کشور را تهدید می کرد، دلیل محکمی برای توقف دعواهای انتخاباتی بود. دعواهایی که با حضور جان کری در افغانستان کم کم فروکش کرد. هرچند که همچون آتشی زیر خاکستر زنده ماند و کماکان هرزگاهی زبانه هایی می کشد. با پیر محمد ملازهی تماس گرفتیم تا تحلیل وی درباره ی تاثیر انتخابات ریاست جمهوری گذشته ی این کشور بر انتخابات آتی آن را جویا شویم.

ریشه منازعات عبدالله عبدالله و اشرف غنی را چه می دانید؟

این دو نفر در زمینه نحوه اداره کشور تفکرات متفاوتی دارند. حتی در انتخابات ریاست جمهوری گذشته نیز دیدیم که تیم عبدالله عبدالله از نیروهای شمالی، مجاهدون و غیر پشتونها تشکیل شده بود و تیم اشرف غنی عمدتا از پشتون ها. در انتخاباتی که برگزار شد، بسیاری از مردم این کشور معتقد بودند عبدالله عبدالله پیروز انتخابات است اما اشرف غنی را به عنوان پیروز انتخابات معرفی کرده اند. این مسئله موجب تشدید منازعات این دو گروه شد. در نهایت جان کری به ماجرا ورود کرد و سازشی میان این دو جریان پدید آمد. پس از وساطت آمریکایی ها، اشرف غنی به عنوان رئیس جمهور و عبدالله عبدالله به عنوان رئیس اجرایی دولت تعیین شد. همچنین قرار بر این شد که با تغییر قانون اساسی این کشور و اضافه شدن پست نخست وزیری، تمرکز قدرت در افغانستان کاهش یافته و در طی مدت دو سال، عبدالله عبدالله به عنوان نخست وزیر تعیین شود. اشرف غنی در نهایت زیر بار تغییر قانون اساسی و کاهش اختیارات ریاست جمهوری نرفت. از طرفی به علت عدم تعریف سمت "رئیس اجرایی" در قانون اساسی این کشور، اشرف غنی سمت رقیب خود را چیزی شبیه به مشاور و معاون خود تعریف کرد و او را در قدرت شریک ندانست.

برخورد عبدالله عبدالله با این مسائل چگونه بود؟

عبدالله عبدالله اخیرا اعلام کرده که به هیچ وجه حاضر به ادامه شرایط موجود نیست و باید با اصلاح قانون اساسی، پست نخست وزیری به قانون اساسی این کشور اضافه شود. لذا دو نگاه روبروی هم قرار گرفته اند. از طرفی اشرف غنی حاضر به واگذاری قدرت و تغییر قانون اساسی نیست و از طرفی عبدالله عبدالله هم بر خواسته های خود پافشاری می کند.

نگاه مردم افغانستان به انتخابات ریاست جمهوری آتی این کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

مردم این کشور به دنبال حل مشکلات خود از راه حل های دموکراتیک و سیاسی هستند. آن ها در زمانی که طالبان انگشت رای دهندگان را می برید، پای صندوق های رای حاضر شدند و در انتخابات شرکت کردند. اما واقعیت این است که تجربه انتخابات گذشته، یک تجربه منفی برای این مردم بود. عدم پذیرش عبدالله عبدالله از سوی پشتون ها و تشکیل دولت ائتلافی با وساطت قدرت های خارجی که عملا به معنی دور زدن انتخابات بود، از اعتبار انتخابات نزد مردم این کشور کاست. در نتیجه این تصور به وجود آمد که امکان تغییر سرنوشت کشور از طریق انتخابات امری بعید است. از طرف دیگر مردم این کشور شرکت در انتخاباتی که ممکن است چندان هم آزاد نباشد را به جنگ و هرج و مرج ترجیح می دهند. پیشبینی می کنم، به این دلیل که مردم این کشور راهی بجز انتخابات ندارند، با مشارکتی کمتر از دور گذشته در انتخابات ریاست جمهوری آتی افغانستان شرکت نمایند.

چه اهرم قدرت هایی می تواند بر نتیجه انتخابات آتی افغانستان اثرگذار باشند؟

قطعا یکی از این اهرم ها خواست مردم است. اما اهرم اثرگذار دیگر، حمایت دولت ایالات متحده آمریکا است. بهترین حالت ممکن وجود همسویی میان خواست مردم این کشور و قدرت های خارجی اثرگذار بر سرنوشت افغانستان است. در غیر این صورت و با وجود اختلافات درونی و جنگ با طالبان، نمی توان امید چندانی نسبت به سرنوشت این کشور در آینده ی نزدیک داشت.

اهمیت دو منطقه هلمند و قندوز را در چه می دانید و به نظر شما احتمال سقوط مجدد این دو منطقه توسط طالبان وجود دارد؟

اهمیت قندوز بخاطر جایگاه ژئوپولتیک آن است. این منطقه مسیر رسیدن به شمال افغانستان و آسیایی مرکزی است. طالبان در مناطق شمالی این کشور که عمدتا غیر پشتون هستند، نفوذ چندانی ندارد و دسترسی به آن منطقه از این منظر برای آن ها حائز اهمیت است. احتمال سقوط مجدد این منطقه وجود دارد اما این را باید در نظر داشت که بعید است آمریکایی ها اجازه دهند این منطقه در دست طالبان بماند. لذا هدف اصلی آن ها استفاده از شکاف میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله به هدف تضعیف نیروهای دولت است. آن ها می دانند در شرایطی که اختلافات در کابل تا این حد بالا رفته، نباید در انتظار حرکت موثری از سوی دولت مرکزی افغانستان بود. در مقابل منطقه ی هلمند محل اصلی تولید و کشت خشخاش و تریاک و از نظر اقتصادی برای این کشور بسیار حائز اهمیت است. هدف طالبان دسترسی به این منطقه و کسب درآمد بیشتر از راه فروش تریاک است.

300300