به گزارش ایسکانیوز از گمرک جمهوری اسلامی ایران، با کمک دانش پژوهان بومی 20 دستاورد با استفاده از سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی به ثمر نشسته است.
این دستاوردها به شرح ذیر است:

** راه اندازی بزرگ ترین بانک اطلاعات تجارت خارجی کشور در دولت یازدهم
بانک اطلاعات تجارت خارجی کشور یکی از ارزشمندترین دستاوردهای گمرک الکترونیک به شمار می رود. این بانک اطلاعاتی همه اطلاعات مربوط به سامانه جامع گمرکی را به طور اتوماتیک دریافت و در مرکز داده خود تجمیع و پردازش می کند.
این اطلاعات شامل اظهارنامه ها، پروانه های واردات، صادرات و ترانزیت، بیجک ها و اطلاعات پروانه های عبوری است.
بررسی سوابق عملکرد واردکنندگان، صادرکنندگان و همچنین شرکت های حمل ونقل به صورت هوشمند به تفکیک وزن، ارزش، نوع کالا و تخلفات احتمالی از مهم ترین قابلیت های این بانک اطلاعاتی به شمار می رود.
این بانک اطلاعاتی که با هدف شفاف سازی فعالیت ها در زمینه تجارت خارجی راه اندازی شده است، این امکان را به گمرک می دهد که به صورت لحظه ای فعالیت واردکنندگان به تفکیک کالای وارداتی، نوع ارز، دفعات واردات، نوع معامله و محل انجام معامله را به سال، ماه، هفته، روز و به ساعت رصد کند و همچنین چگونگی انتقال مالکیت کالا، نوع وکالت و شمار افرادی را که اشخاص حقیقی و حقوقی وکالت داده اند، گزارش کند.
یکی از مهم ترین قابلیت های این بانک اطلاعاتی، گزارش لحظه ای و هوشمند از بزرگ ترین واردکنندگان کشور است به گونه ای که مشخص می شود افراد و شرکت های فعال در امر تجارت خارجی در فواصل زمانی مشخص و به لحظه چه میزان فعالیت و چه نوع کالاهایی را به کشور وارد کرده اند.
از دیگر امکانات این بانک اطلاعاتی گزارش دقیق از میزان واردات کالاهای اساسی به کشور است و به صورت منظم و لحظه ای اعلام می کند حجم واردات کالاهای اساسی به کشور در فواصل زمانی مشخص چقدر بوده و آیا نیازی به واردات بیشتر است یا خیر؟
پیش از این اطلاعات و عملکرد واردکنندگان و صادرکنندگان به صورت گمرک به گمرک جمع آوری و در ستاد مرکزی گمرک ایران گرد می آمد و در صورت نیاز پرونده واردکنندگان به صورت دسته جمعی برای بررسی به ستاد مرکزی گمرک ایران ارسال می شد و امکان رصد لحظه ای و هوشمند فعالیت های واردکنندگان و صادرکنندگان وجود نداشت.

** صدور پروانه (برگ سبز) الکترونیکی
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، پروانه (برگ سبز) به صورت الکترونیکی صادر و براساس میزان واقعی خروح کالا تنظیم می شود.
همچنین این قابلیت در این سامانه لحاظ شده که با حذف کاغذ، صدور پروانه که منشا بسیاری از مشکلات و تخلفات است، نسبت به تبادل الکترونیکی اسناد بین سازمان ها و مراکز مورد نیاز مانند نیروی انتظامی اقدام کند. استعلام الکترونیکی کالاهای خروجی از دیگر قابلیت های این سامانه است.

** کیف پول الکترونیک در گمرک
این اقدام به دنبال اجرای پنجره واحد تجارت فرامرزی و سامانه جامع گمرکی و برای سرعت بخشیدن به عملیات گمرکی صورت گرفته است و از آنجا که در ازای خدماتی مانند توزیع، انبارداری، تخلیه و بارگیری براساس قوانین و دستورالعمل های مربوطه باید مبلغی پرداخت شود، سامانه جامع امور گمرکی با راه اندازی کیف پول الکترونیک متصل به کارت های هوشمند موجب شده است صادرکننده به پرداخت مبالغ مالی خدمات نیازی نداشته باشد و سامانه به صورت هوشمند از کیف پول الکترونیک آن برداشت می کند.
این موضوع افزون بر ایجاد کنترل های دقیق و جلوگیری از تخلف، موجب افزایش سرعت شده و بی نیازی به حسابداری های پیچیده را میسر می کند.

** دوراظهاری واردات
در گذشته اظهارنامه های گمرکی در گمرک های اجرایی توسط اپراتورها تایپ و تحویل متقاضی می شد.
این موضوع افزون بر مشکلات ناشی از حضور این افراد در گمرک، موجب کندی سرعت کار گمرکات در ترخیص کالا می شد. زیرا هر گمرک برمبنای شمار اظهارنامه ای که می توانست در روز تایپ کند خدمات ارایه می کرد.
انجام تشریفات ترخیص کالاهای وارداتی و همچنین صدور کالا از کشور براساس قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن به تنظیم اظهارنامه گمرکی و تسلیم آن به گمرک منوط می شود. اظهارکننده موظف است اسناد لازم از قبیل سیاهه خرید، گواهی مبدا، اسناد بانکی و سایر مجوزهای مورد نیاز را که مقررات و قوانین مربوطه تعیین کرده به اظهارنامه منضم کند.
با راه اندازی سامانه اظهار از راه دور، این موضوع برطرف شده و هر صاحب کالا می تواند در هر زمان از شبانه روز نسبت به پر کردن فرم اظهارنامه و تحویل الکترونیکی اسناد به گمرک اقدام کند.

** دوراظهاری صادرات
با راه اندازی سامانه اظهار از راه دور، هر صادرکننده می تواند در هر زمان از شبانه روز نسبت به پر کردن فرم اظهارنامه و تحویل الکترونیکی اسناد به گمرک اقدام کند.
همچنین بی نیازی از مراجعه حضوری صاحبان کالا و انجام تشریفات گمرکی به صورت غیرحضوری از جمله این موارد است. از دیگر قابلیت های سامانه در بخش صادرات انجام الکترونیکی بخشی از امور ارزیابی در محل و توزین و کنترل وسایل نقلیه حامل بار است.

** دوراظهاری ترانزیت
در گذشته اظهارنامه های گمرکی در گمرک های اجرایی توسط اپراتورها تایپ و تحویل متقاضی می شد.
این موضوع علاوه بر مشکلات حضور این افراد در گمرک، کندی سرعت گمرکات در ترانزیت کالا را به دنبال داشت. زیرا هر گمرک برمبنای تعداد اظهارنامه ای که می توانست در روز تایپ کند خدمات ارائه می کرد.
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی در قسمت ترانزیت، اظهار از طریق اینترنت صورت می گیرد و این سامانه به طور هوشمند کنترل های لازم را در اظهارنامه ها و تعیین مسیر آنها اعمال می کند. این کنترل ها برمبنای اظهارنامه، گمرکات مبدا و مقصد، مجوزهای موردنیاز و یا امکان ترانزیت و یا عدم امکان آن به گمرکات مربوطه اعمال می شود.

** طرح کارشناسی مجازی
یکی از اقدام های گمرک در ارتباط با این بحث، موضوع کارشناسی متمرکز یا Expert Pool است.
در گذشته بین کارشناس و مدیر ارتباط مستقیم وجود داشت که این امر فساد را در سیستم اداری افزایش می داد اما با راه اندازی کارشناسی متمرکز در گمرک ایران، بعد از اینکه اشخاص اظهارنامه ارایه کردند، کار کارشناسی بدون ارتباط مستقیم میان کارشناس و ارباب رجوع در اسرع وقت صورت می گیرد.
همچنین در این سیستم هیچ فرقی بین یک کارشناس با یک اظهار کننده عادی وجود ندارد. به عبارتی با اجرای چنین سامانه ای همه گمرک های کشور در قالب یک گمرک دیده می شود و بخش عظیمی از کارها به صورت الکترونیکی صورت می گیرد و از بسیاری خطاها، تخلف ها و مراجعه های بی مورد جلوگیری می شود.
با این طرح، توزیع اظهارنامه ها در گمرکات برای کارشناسی مجازی براساس تخصصی بودن گمرکات کشور صورت می پذیرد و بر این اساس اظهارنامه های گمرکات تخصصی فقط به کارشناسان مجازی مستقر در سایر گمرکات تخصصی ذی صلاح ارجاع خواهد شد.
در صورت نیاز کارشناس به رویت نمونه کالا، مراتب توسط کارشناس مجازی به رییس سرویس ارزیابی گمرک محل اظهار گزارش می شود تا موارد درخواستی انجام و نتیجه به کارشناس مجازی اولیه (مستقر در دیگر گمرک ها) گزارش شود.
دریافت اصل اسناد و احراز اصالت اسناد اسکن شده در سامانه توسط مسئول سرویس ارزیابی گمرک محل اظهار صورت می پذیرد و مسئولیت کارشناسان مجازی فقط در حیطه استنتاج از اسناد الکترونیکی است.
در صورت بروز اختلاف و نیز مواردی که کارشناس مجازی نسبت به ارایه گزارش اقدام می کند، گزارش کارشناس مجازی بطور مستقیم به کارتابل مدیریت یا معاون گمرک محل اظهار ارسال می شود. تصمیم گیری نهایی در مورد اختلاف در گمرک محل اظهار بطور مستقیم توسط مدیر آن گمرک صورت می پذیرد که این تصمیم گیری می تواند با اخذ مشورت معاون، رییس سرویس ارزیابی و شخص معتمد مدیر باشد. براین اساس، از زمان ابلاغ این بخشنامه به تشکیل کمیته فنی نیازی نیست و نظر نهایی مدیر در اظهارنامه الکترونیکی درج و کارشناس مجازی بر آن اساس اقدام می کند.
در صورت باقی ماندن اختلاف اظهارنامه با دستور مدیر گمرک محل اظهار، توسط آن گمرک به دفتر ستادی ذی ربط ارسال می شود. این ارسال به صورت الکترونیکی است و متضمن شرح کامل موضوع اختلاف به همراه مستندات و اعلام صریح دلایل آن گمرک خواهد بود.

** دریافت الکترونیک مانیفست
در سامانه جامع امور گمرکی برخلاف گذشته که اطلاعات مانیفست کالا به صورت دستی و غیرقابل صحت سنجی به گمرک ارایه می شد، اطلاعات مانیفست کالا پیش از ورود به گمرک به صورت الکترونیکی از شرکت های حمل ونقل دریافت می شود.
این اطلاعات پردازش شده و مبنای طی تشریفات گمرکی قرار می گیرد. صدور قبض انبار به صورت الکترونیکی و طی مراحل آن با کمترین وقفه از قابلیت های سامانه در این حوزه است.

** سامانه آنلاین ارزش
گمرک ایران از مهم ترین پروژه گمرکی در تعیین ارزش کالاها رونمایی کرد و با اجرایی شدن این پروژه با عنوان تعیین شناسه ارزش واحد کالا (TSC)، ارزش کالاها با استفاده از سامانه جامع گمرکی به صورت برخط (آنلاین) تعیین می شود.
این اقدام در اجرای دستور رییس کل گمرک ایران و تاکید وی مبنی بر یکسان سازی ارزش کالاهای وارداتی به منظور رعایت عدالت مالیاتی در اخذ حقوق ورودی و جلوگیری از اعمال سلیقه در ارزشگذاری کالاها و ایجاد فضای رقابتی سالم برای همه واردکنندگان، تجار و صاحبان کالا، با عنایت به مواد 14 و 15 قانون امور گمرکی و آیین نامه های اجرایی مربوط در بررسی و تعیین ارزش کالاهای وارداتی صورت می گیرد.
بنابراین گزارش، دفتر بررسی و تعیین ارزش گمرک نیز در بخشنامه ای 10 بندی این موضوع را به گمرکات سراسر کشور اعلام کرد.

** پنجره واحد مجازی
با استفاده از سامانه جامع گمرکی، ارتباط الکترونیکی گمرک با 21 سازمان همکار برقرار شده و تبادل اطلاعات اقتصادی با برخی سازمان ها از طریق سامانه بیتا (بستر یکپارچه تبادل اطلاعات) که توسط گمرک نوشته و در وزارت امور اقتصادی و دارایی مستقر شده است، صورت می گیرد و صدور مجوزهای ترخیص کالا نیز از طریق پنجره واحد تجارت فرامرزی توسط سازمان های همکار گمرک به صورت الکترونیکی انجام می شود.
بانک مرکزی، سازمان امور مالیاتی، سازمان ملی استاندارد، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، سازمان غذا و دارو، سازمان توسعه تجارت، نیروی انتظامی، سازمان حفظ نباتات و سازمان دامپزشکی کشور از جمله 21 سازمانی هستند که تبادل اطلاعات و صدور مجوزها با استفاده از سامانه جامع گمرکی به صورت الکترونیکی صورت می پذیرد.

** صندوق الکترونیکی
سامانه جامع امور گمرکی، با اتصال مستقیم به بانک و پرداخت الکترونیکی مزایای بسیاری را در چرخه تجارت خارجی کشور پدید می آورد.

** کنترل الکترونیکی بدهی ها
بدهی های گمرکی که برمبنای ماده 7 قانون امور گمرکی مشخص می شوند، پیش از این به صورت نیمه مکانیزه و با دخالت انسان کنترل می شد. بدین صورت امکان جعل و یا تخلف بسیار زیاد بود.
با راه اندازی سامانه جامع امور گمرکی، این بدهی ها به صورت سیستمی اعمال شده و به افرادی که بدهی دارند به صورت اتوماتیک اجازه اظهار و خروج کالا داده نخواهد شد. بدین صورت فرد باید بدهی خود را پرداخت کرده تا از گمرک خدمات دریافت کند و این موضوع تاثیر بسیار زیادی بر کاهش بدهی های گمرکی خواهد داشت.
افزون بر این بررسی های سیستمی و مشخص کردن میزان بدهی نیز به طور اتوماتیک در سامانه لحاظ شده و در زمان مشخص شدن بدهی، سامانه به طور اتوماتیک از انجام عملیات فرد بدهکار در کل کشور، به طور یکسان جلوگیری به عمل می آورد.

** سامانه جامع بازبینی
این سامانه از قسمت دریافت اسناد در جمع آوری اظهارنامه های سرویس واردات آغاز شده و با طی مراحل مختلف تا بایگانی راکد را تحت پوشش خود قرار می دهد.
بر این اساس، اسناد پس از تحویل به بازبینی به صورت سیستمی بین کارشناسان بازبینی توزیع می شود و شخص در توزیع اظهارنامه ها دخیل نیست.

** توزین هوشمند
از آنجا که وزن در مراحل ورود کالا به کشور نقش تعیین کننده دارد، سامانه جامع امور گمرکی با اتصال مستقیم به باسکول ها و دریافت الکترونیکی مقدار توزین شده برای هر کالا، این اطلاعات را پردازش و با ضابطه های مورد نظر اعمال مدیریت ریسک می کند.
بر این اساس، دیگر به صدور و تحویل قبض باسکول نیازی نیست و سامانه به طور اتوماتیک این اطلاعات را به درب خروج و سایر قسمت های مربوطه ارسال می کند.

** سامانه بایگانی دیجیتال اسناد
سامانه بایگانی دیجیتال در گمرکات اجرایی راه اندازی شده است. این سامانه ها با دریافت اسکن اسناد، آنها را به اطلاعات اظهارنامه لینک می کند و کارشناس می تواند اطلاعات اسکن اسناد را مشاهده کند.
جلوگیری از تغییر و مفقودی اسناد از قابلیت های این سامانه است.

** اعمال بخشنامه ها و مقررات به صورت الکترونیکی
یکی از معایب صدور بخشنامه های اداری، زمان بر بودن ارسال و دریافت آنها و توجیه مدیران زیرمجموعه در زمینه این بخشنامه ها بود. به طوری که گاهی اوقات برداشت های متفاوت از بخشنامه ها باعث مشکلات عدیده ای شده است.
همچنین بررسی بازخورد بخشنامه ها به طور معمول با پیچیدگی و زمان بسیار همراه است. با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، این بخشنامه ها توسط مرکز و به صورت یکجا در سامانه اعمال می شود و از اعمال سلیقه و بخشنامه های متفاوت جلوگیری به عمل خواهد آورد.

** سامانه هوشمند بیمه
با راه اندازی این سامانه، بیمه ها به شبکه الکترونیکی سامانه جامع گمرکی پیوستند تا فعالیت بیمه های همکار در گمرک به صورت الکترونیکی کنترل شود تا افزون بر صرفه جویی در وقت و هزینه، از بروز تخلف های احتمالی هم جلوگیری شود.

** تیر الکترونیکی (E-TIR)
از جمله بخش های سامانه جامع امور گمرکی، بخش کارنه تیر است. این بخش نیز همانند ترانزیت از فرآیند دوراظهاری آغاز شده و براساس رویه کارنه تیر اقدام به طی روند مربوطه می کند.
ارسال اطلاعات به مقصد و اعلام وصول اتوماتیک ازجمله قابلیت های این بخش از سامانه است.
با هماهنگی اتاق بازرگانی و انجمن شرکت های حمل ونقل و با حضور نماینده سازمان IRU در تهران، پژوهشکده سامانه های هوشمند اقدام تولید ماژول اتصال سامانه جامع به سازمان IRU و دریافت مستقیم اطلاعات کارنه تیر از مبدا حمل انجام شده و اکنون تیر الکترونیکی (E-TIR) اجرایی شده است.
قرارداد آیین نامه اجرایی طرح الکترونیکی تیر«E-TIR» با هدف تسهیل روند ترانزیت، تجارت و کاهش خطرپذیری میان رییس کل گمرک ایران و رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران امضا شد.
«مسعود کرباسیان» رییس کل گمرک ایران، در مراسم امضای این آیین نامه با تاکید بر اینکه امروز بیش از 70 کشور دنیا براساس سند تیر رفتار می کنند، گفت: ما به عنوان یک کشور پیشتاز در امر کارنه تیر توانستیم با 70 کشور دنیا ارتباط برقرار کنیم که این کار بدون کمک اتاق بازرگانی میسر نبود.
در بحث ترانزیت یک نوع هماهنگی بین ما و کمیسیون اقتصادی اروپا که زیر نظر سازمان ملل است و همچنین سازمان ایرو، وجود دارد.
وی افزود: از سوی دیگر امروز بیش از 70 کشور دنیا براساس سند تیر رفتار می کنند. سند تیر یا همان دفترچه کارنه تیر دفترچه ای است که پیش از این صادر می شد. برای نمونه وقتی کامیونی از اروپا راه می افتاد به هر مرز گمرکی که می رسید یک برگ از دفترچه مزبور را که وُله نام داشت می کندند و گمرک ها پس از جمع آوری این برگه ها آنها را به مقر اصلی کنوانسیون تیر در ژنو می فرستادند، تا بررسی شود که کامیون مورد نظر در آن زمان از کشورهای مسیر ترانزیت عبور کرده است یا نه که کاری زمان بر و سخت بود، اما امروز با سیستم تیر الکترونیکی می توان وضعیت کامیون ها را به صورت لحظه ای رصد کرد.
رییس کل گمرک با اشاره به اینکه ایران با 15 کشور همسایه است که از این شمار هفت کشور به دریا راه ندارند و دروازه ورود به این کشورها عهده ایران است، گفت: در واقع ما دروازه ورود به جنوب شرقی آسیا هستیم و آسیای مرکزی را هم پوشش می دهیم.

** سامانه ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی های وارداتی (IMEI) در گمرک
گمرک جمهوری اسلامی ایران با هدف اجرای سیاست های کنترل هوشمند ورود کالا به کشور و برای تسریع و شفاف سازی فرآیند واردات تلفن همراه، افزایش دقت در کنترل های گمرکی، نسبت به ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی های وارداتی اقدام کرد.
IMEI مخفف International Mobile Equipment Identity شناسه بین المللی تجهیزات موبایل است و همه دستگاه های موبایل با قابلیت اتصال به شبکه مخابراتی GSM، این کد 15 رقمی مختص به خود را دارند.
در این کد، اطلاعات مربوط به مدل گوشی ، شرکت سازنده، کشور سازنده و... وجود دارد و گوشی های تلفن همراه توسط این کد در شبکه های مخابراتی ثبت می شوند.

** ارزیابی الکترونیکی عملکرد گمرکات سراسر کشور
دسترسی به گزارش ها و اطلاعات مدیریتی از نیازهای مدیریتی امروزی است. در گذشته دسترسی به این اطلاعات در گمرک به زمان زیادی نیاز داشت و بسیار تخصصی بود و باید اطلاعات تک تک گمرکات تجمیع و سپس پردازش اطلاعات انجام و گزارش های مدیریتی دریافت می شد.
همچنین دسترسی به این اطلاعات پیچیده و در اختیار بخش فناوری اطلاعات بود.
ارزیابی عملکرد گمرک های سراسر کشور با روش الکترونیکی پیشنهادی «کونیو میکور» یا دبیرکل سازمان جهانی گمرک با عنوان پی.ام.سی (PMC) در نشست تخصصی مدیران ستادی و اجرایی گمرک های سراسر کشور بررسی و ارزیابی شد.
این اقدام با بهره گیری از سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی صورت گرفت و رییس کل گمرک ایران در این نشست با بهره گیری از گزارش های برخط (آنلاین) این سامانه به ارزیابی عملکرد گمرکات پرداخت و مشکلات و مسایل مرتبط با رویه های گمرگی گمرکات سراسر کشور را با کمک سامانه های هوشمند تبیین و درباره هر یک از موارد مطرح شده راهکارهایی بیان داشت.

401/602