خبر دار شدم که البته دکتر ابراهیمی هم برای غنای هر چه بیشتر سفر با کارشناسان و متخصصان منطقه در داخل و خارج از سازمان گفتگو کردند که بعدها در جریان سفر بسیار توانست در مباحث، تسلط ایشان به موضوعات بر غنای هرچه بیشتر سفر و دستیابی به اهداف مفید واقع شود.

آشنایی با برخی موضوعات مرتبط با ایرانیان در این منطقه و علی الخصوص همراهی ایشان با توجه به نحوه تعامل و سلوک اخلاقی و تسلط علمی به ویژه در حوزه ادبیات و تاریخ فرصت ارزشمند و مغتنمی بود تا بتوان ابعاد جدید تری از موضوعات فرهنگی را دریافت کرد که این موضوع را میزبانان و همراهان در طول سفر هم تایید و تصدیق می کردند.

بامداد روز نهم شهریورماه و از فرودگاه امام دکتر ابراهیمی ریاست محترم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در برنامه ای طراحی شده و به دعوت مقامات رسمی، به سوی قاره آفریقا سفر کرد تا از کشور نیمه مستقل و خودمختار زنگبار، دارالسلام در تانزانیا و همچنین آفریقای جنوبی در زیر خط صحرا بازدید و در جهت توسعه روابط فرهنگی، علمی و آموزشی مذاکره نماید.

اضافه می کنم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مجموعه ای است که مسئولیت پیگیری موضوعات مرتبط با فعالیت های فرهنگی نظام در خارج از کشور را برعهده دارد و این سفر نیر توانست نقش مهمی را در هماهنگی و توسعه هر چه بیشتر همکاری با کشورهایی که آمادگی بیشتری را برای دریافت پیام ارزشمند و صلح طلبانه جمهوری اسلامی ایران را دارند به دنبال داشته باشد و ملاقات ها و بازدیدهای انجام شده در حوزه های فرهنگی همه و همه در همین راستا قلمداد می گردد.

در یک نگاه کلی به کشورهای آفریقایی، شاید اولین مفاهیم متبادر به ذهن ثروت، استعمار و فقر باشد چرا که مجموعه کشورهای این منطقه دارای منابع و ثروت های فراوان خدادادی هستند که همین مهم استعمار و طمع کشورهای منفعت طلب را به دنبال داشته و نهایتا فقر را برای مردم این سرزمین ها به وجود آورده و به همین دلیل وقتی نام کشورهای آفریقایی برده می شود فقر، گرسنگی، کمبود و توسعه نیافتگی را تداعی می نماید.

البته از سوی دیگر هم باید در نظر داشت بسیاری از این کشورها که برای استقلال خود پای در میدان مبارزه نهادند و هویت اصلی خویش را بازیافته اند، آمادگی شنیدن پیام صلح طلبانه و مترقی جمهوری اسلامی ایران را که آرامش، امنیت، استقلال و حق انتخاب سرنوشت را برای همه ملت ها به ویژه آنان که تحت ظلم و ستم بوده و هستند را خواهان است وجود دارد و ضرورت انکارناپذیر توسعه همکاری ها به ویژه در عرصه فرهنگی را یادآوری می نماید که این سفر نیز در راستای ایجاد تعاملات و گسترش تبادلات میان ایران و کشورهای منطقه از جمله تانزانیا و آفریقای جنوبی شکل گرفت .

سفر به آفریقا حدود 11 روز به طول انجامید که البته بخشی از آن در مسیر حدود 6 پروازی که بین شهرها و کشورها انجام شد سپری شد و نهایتا دریافت روشن تری را از ضرورت همکاری ها با این قاره به دست می داد که باید برنامه ریزی جدی تری را برای تحقق آن به کار گرفت.

بخش اول: سفر به کشور خودمختار زنگبار و دارالسلام در تانزانیا

الف : نیم نگاهی به تانزانیا

جمهوری متحده تانزانیا بزرگترین کشور در منطقه شرق آفریقاست که در مساحت 947300 کیلومترمربع جمعیتی حدود 49639138 میلیون نفر با بیش از 80% جمعیت روستایی زندگی می کنند.

اقتصاد این کشور بر پایه تولیدات وصادرات کشاورزی است که 80 درصد نیروی کار را در این کشور در اختیار دارد.

اقوام و قبایل تانزانیا از نژاد سیاه با بیش از120 طایفه نژادی هستند و آسیائی ها ، اروپاییان ، ایرانی تبارها (شیرازی ها و بلوچها ) و عرب ها ازاقلیت های قومی تانزانیا محسوب می گردند. جمعیت بلوچ ها حدود 4 الی 5 هزار نفر تخمین زده شده که بیشتر در امور تجاری و حمل و نقل سنگین اشتغال دارند.

شهرهای بزرگ این کشور عبارتنداز: دارالسلام، دودوما، آروشا؛ کیگوما و شهرهای اونگوجا و پمبا در جزیره زنگبار .

پایتخت سیاسی تانزانیا با 3 میلیون نفر جمعیت -شهر دودوما- و مرکز سیاسی تانزانیاست. شهر بندری دارالسلام پایتخت تجاری محسوب می گردد و زبان های رسمی تانزانیا هم انگلیسی و سواحیلی است و البته در زنگبار به زبان عربی نیز تکلم می شود . سواحیلی آمیخته ای از لغات فارسی ، عربی و دستور زبان محلی بانتو ، انگلیسی و هندی است.

نوع حکومت تانزانیا جمهوری متحده است و در رأس آن رئیس جمهور قرار دارد و البته در صورت انتخاب رئیس جمهور از سرزمین اصلی، معاون اول وی باید از جزیره زنگبار انتخاب شود.

نمایندگان مجلس ملی به سه شکل درصدی در انتخابات عمومی، درصدی از سوی رئیس جمهور و نیز عده ای از میان نمایندگان مجلس زنگبار انتخاب و تشکیل می گردد.

پیروان مذاهب بومی 3/11% ، مسیحیان 7/33 درصد و مسلمانان 55 درصد کل جمعیت را شامل می شوند که بیشتر آنان شافعی هستند، هر چند که فرقه های دیگر اهل سنت مانند اباضیه، شاذلیه، احمدیه، وهابیت و طریقت های صوفیانه نیز فعال می باشند.

از جمله تشکیلات مهم مسلمانان عبارت است از: شورای عالی مسلمانان تانزانیا باکواتا (دستگاه رسمی مسئول امور دینی تانزانیا تأسیس سال 1972 )، بالوکتا (شورای قرآن تانزانیا)، بارازاکو(شورای اسلامی سازمانهای اسلامی )، شورای مساجد تانزانیا ، فدراسیون جهانی مسلمان شیعه خوجه اثناعشری (مرکز تبلیغی بلال مسلم میشن و سازمان ویپاز) و شورای شیعیان بومی معروف به TIC.

در تانزانیا تعداد بی شماری ازسازمان های مردم نهاد و یا غیردولتی داخلی در پیشبرد فرهنگ عمومی، اجتماعی و آموزشی فعالیت دارند.

دانشگاه دارالسلام یکی از قدیمی ترین دانشگاه ها در شرق آفریقا ست و در کلیه رشته های تحصیلی فعالیت آموزشی دارد. سایر دانشگاه های مهم هم دانشگاه اسلامی موروگورو، دانشگاه آزاد، دانشگاه دولتی زنگبار ، دانشگاه خصوصی وابسته به کشور عربستان سعودی در زنگبار و سایر مدارس عالی و... است.

جامعه این کشور مذهبی و سنتی است و می توان گفت در تانزانیا فرهنگ به دو نوع فرهنگ بومی - قبیلگی و فرهنگ ملی تقسیم می شود.

تانزانیا بر خلاف سایر کشورهای آفریقایی زیر خط صحراء و یا حتی منطقه شرق و جنوب آفریقا هیچگاه دچار فاجعه جنگ های قبیله ای و قتل عام های قومی نشده است.

در تانزانیا و زنگبار برای فعالیت های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ممانعتی وجود ندارد و برنامه های فرهنگی مطابق باظرفیت جامع مندرج در موافقتنامه فرهنگی بین دو کشور قابل اجراست که در این سفر نیز در این زمینه مذاکرات مطلوبی به انجام رسید.

در سال 1363 سفارت ج. ا. ایران در دارالسلام تأسیس گردید و در سال1364 روابط و همکاری های دو کشور با سفر مقام معظم رهبری(رئیس جمهور وقت) به تانزانیا و برگزاری اولین کمیسیون مشترک اقتصادی و تأسیس دفتر جهاد سازندگی در دارالسلام و زنگبار وارد مرحله جدید خود شد و روابط فرهنگی نیز همزمان با فعالیت سفارت ج. ا. ایران آغاز و رایزن فرهنگی اعزام گردید.

جمعیت جزیره خودمختار زنگبار نیز بر طبق آمار سال 2012 برابر با 1,303,569 نفر می باشد که 99 % آنان مسلمان هستند. این جزیره از چند جزیره بزرگ و کوچک تشکیل شده و شهر سنگی به عنوان مرکز این جزیره از مراکز میراث فرهنگی جهان است. این جزیره از مراکز مهم جهانگردی و مرکز زبان و فرهنگ سواحیلی در شرق آفریقا و قرارگاه و میدان گاز و نفت تانزانیا ست. این جزیره به صورت خودمختار اداره می شود و دارای انتخابات ریاست جمهوری مستقل است .

و اما در این کشور و در دو بخش زنگبار و تانزانیا برنامه های مختلفی به اجرا در امد که به برخی از انان به شرح ذیل اشاره می گردد:

1. حرکت از تهران و ورود به کشوری با رد پای پر رنگ برجای مانده از ایرانیان

حرکت از ایران بامداد روز سه شنبه نهم شهریور ماه 1395 در مسیر قطر آغاز شد تا با تنها پرواز هفتگی و مستقیم این کشور بتوان به آسمان کشوری نیمه مستقل و خودمختار در تانزانیا یعنی زنگبار وارد شد و رد پای ماندگار و بر جای مانده از فرهنگ و تمدن غنی اسلامی - ایرانی را با نام پرآوازه شیرازی ها و بلوچ ها مشاهده کرد و در شهرهای مختلف آن شاهد مساجد و اماکنی از 700 تا 900 سال قبل بود که در برخی از آنان کتیبه ها، نوشته ها و اشعاری به فارسی قرار گرفته است.

در زنگبار تعلق به عنوان شیرازی ها به عنوان یک افتخار محسوب می گردد و حتی آنان که ارتباطی با ایرانی ها در سلسله آباء و اجدادی خویش ندارند باز علاقه مندند خود را شیرازی بنامند .

در بدو ورود به فرودگاه زنگبار با استقبال گرم و صمیمانه وزیر فرهنگ، وزیر آموزش، معاون وزیر آموزش، شمس الحسن زیدی امام جماعت مسجد حجت الاسلام، رهبر انجمن شیعیان ، معاون اجرایی وزارت انرژی و محیط زیست، معاون موسسه بلال مسلم میشن، دیگر مقامات محلی و جناب آقای آقا جعفری سفیر و جناب آقای باقری رایزن فرهنگی کشورمان که از دارالسلام برای استقبال به زنگبار آمده بودند و خانم منتظر لطف کارشناس میز تانزانیا که از چند روز قبل در تانزانیا حضور یافت تا در حاشیه دیدار ها و برنامه های ریاست سازمان بتواند دریافت های بهتر و دقیق تری را از روابط دریافت نماید مواجه شدیم.

2. دیدار با دبیر اجرایی جشنواره بین المللی فیلم زنگبار

پس از پایان مراسم استقبال و جدا شدن هیئت از مقامات محلی و پس از استقرار در محل اقامت، ریاست سازمان در مکانی در کنار اقیانوس هند با نام "فرزانی" که نام یک ایرانی را بر خود داشت به منظور دیدار با پروفسور مارتین ماندو دبیر اجرایی جشنواره بین المللی فیلم زنگبار (ZIF) حضور یافت و در مورد جشنواره و حضور جمهوری اسلامی ایران به بحث و تبادل نظر پرداخت.

محصولات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به ویژه در حوزه سینما می تواند استقبال مناسبی را در این کشور به دنبال داشته باشد و مسئولان برگزاری این جشنواره هم تلاش فراوانی را برای حضور جدی کشورمان دنبال می کردند.

دکتر ابراهیمی پس از آن با سفیر و رایزن فرهنگی در ارتباط با برنامه های پیش بینی به بحث و تبادل نظر پرداخت .

اشراف ریاست سازمان در خصوص موضوعات مرتبط با روابط دو طرف و تاریخ همکاری ها در کنار استفاده از اشعار و ادبیات زیبا و بی نظیر، و نقل برخی از موارد تاریخی جلسه را با شور و علاقه بیشتری به پیش می برد و سفیر و رایزن نیز با ارائه گزارش های لازم در هر چه پربارتر شدن مباحث همراهی می کردند.

جناب آقای آقا جعفری هم که روز های پایانی سفارت خود را در تانزانیا سپری می کرد و بعد از آن نیز جناب آقای باقری ر ایزن محترم فرهنگی در حوزه فرهنگی گزارش های تفصیلی و تکمیلی ارائه نمودند.

جناب آقای باقری از حدود یک و سال و نیم قبل به عنوان رایزن فرهنگی در تانزانیا حضور دارد و سال های طولانی را در فعالیت های فرهنگی به ویژه در عرصه های فرهنگی – بین المللی در مناطق مختلف و بعضا آشوب زده آفریقا از جمله موزامبیک، کنیا، غنا و ... به عنوان مبلغ و یا رایزن فرهنگی سپری نموده و امروز هم دلسوزانه به فعالیت در این کشور مشغول است.

3. بازدید از بازار برده فروشان

از آن جا که بازار شهر نمادی از فرهنگ عمومی و فضای حاکم بر شهر محسوب می شود و امکان دریافت برخی دیدگاه ها را می تواند ارائه کند بعد از جلسه ای کوتاه ، دکتر ابراهیمی و اعضاء هیئت برای آشنایی هر چه بیشتر با فضای عمومی مردم در مجموعه تاریخی نزدیک به محل اقامت با نام Slave Market( بازار برده فروشان)، شامل مسجدی باقیمانده از ایرانیان در کنار کلیسایی بسیار قدیمی و همچنین بازار دست فروشان که برخی از آنان تنها چند عدد میوه را در معرض فروش قرار داده بودند قدم زدند و البته مانند بازار برخی از دیگر کشورها اقلام چینی و بی کیفیت نیز در میان آنان خودنمایی می کرد.

آنچه در این بازدید بسیار تامل برانگیز بود همانا گودالی از مجسمه های بردگان بود که ظاهرا در درون آبی برای چند روز نگهداری می شدند و اگر زنده می ماندند به مکان سخت تر دیگری منتقل و نهایتا آنان که استقامت بیشتری داشتند با قیمت گزاف تری به فروش می رسیدند و چه تاسف انگیز که در مسیر خودخواهی انسان ها ، بسیاری هم جان خود را از دست می دادند و البته برای برده داران متمول هم اهمیتی نداشتند.

داربست های چوبی که با کلاف و طناب به هم دوخته شده بودند هم جلب توجه می کرد که برای تعمیرات در ساختمان ها به کار گرفته می شد.

4. عزم جزم برای گسترش روابط در مذاکرات جداگانه با وزرای فرهنگ و آموزش زنگبار

دکتر ابراهیمی روز چهارشنبه 10 شهریور ماه 1395 به صورت جداگانه در وزارت خانه های فرهنگ و آموزش زنگبار حضور یافته و با مسئولان عالی در خصوص همکاری های علمی، فرهنگی و آموزشی به بحث و تبادل نظر پرداخت و البته در اثنای مذاکره نیز با ارائه ابیات و اشعاری زیبا از فارسی و ترجمه انان و همچنین جایگاه فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی، علاقه مندی طرف های مذاکره را به این فرهنگ غنی که خود را وابسته به آن می دانستند افزایش می داد و فضایی بسیار صمیمی را ایجاد می کرد.

در گذشته وزارت آموزش زنگبار بورسیه هایی را از دانشگاه های ایران دریافت کرده بود و اتفاقا مترجم جلسه فارغ التحصیل دانشگاه تهران بود که فارسی را به زیبایی صحبت می کرد و ریاست محترم سازمان نیز به گرمی و بسیار صمیمانه با وی برخورد کرد.

برگزاری هفته فرهنگی زنگبار در شیراز و بالعکس، تبادل استاد و دانشجو، ارائه بورس های تحصیلی ، فهرست نویسی آثار ایرانیان و ... از جمله توافقات این نشست ها بود.

خانم ریزکی پمبه جوما وزیر آموزش و جناب آقای راشید علی جمعه وزیر فرهنگ ، ضیافت شام را به افتخار حضور ریاست محترم سازمان که جناب آقای چیمبنی خیر چیمبنی دستیار رئیس جمهور زنگبار نیز حضور داشت تدارک دیدند و ادامه گفتگو ها در فضایی بسیار صمیمانه ادامه پیدا کرد.

5. بازدید از منطقه کاظم قاضی و مسجد 900 ساله ایرانیان

در نزدیکی زنگبار و با فاصله ای حدود نیم ساعته منطقه ای با نام گزیم قاضی وجود داشت که مسجدی از حدود 900 سال قبل توسط ایرانیان در این منطقه ساخته شده بود و آثاری از اشعار فارسی و کتیبه های عربی در آن به چشم می خورد و چاهی که در بیرون مسجد قرار داشت و در عمق چند متری آب زلالی را در اختیار مراجعه کنندگان قرار می داد .

چند مقبره از ایرانیان که کماکان در بیرون مسجد از گذشتگان بر جای مانده بود هم وجود داشت و البته سنگ نوشته های ان هم قابل خواندن نبود. دقایقی با متولی این مسجد صحبت شد و چون در همان روز کسوف رخ داده بود، نماز آیات نیز در مسجد بر پا گردید و بعد از ان به زنگبار بازگشتیم.

6. ملاقات با امام جماعت و اقامه نماز در مسجد حجت الاسلام

شب هنگام چهارشنبه 10 شهریورماه و برای اقامه نماز در مسجد حجت الاسلام متعلق به شیعیان زنگبار رفتیم که دکتر ایراهیمی با گرمی و بسیار صمیمانه از سوی حجت الاسلام شمس الحسن زیدی امام جماعت مسجد مورد استقبال قرار گرفتند و در جلسه ای که در صحن مسجد برپا شد گزارشی از فعالیت های مختلف و مناسبتی مسجد ارائه کرد.

دکتر ابراهیمی هم در ادامه برخی پیشنهادات فرهنگی و توصیه های دینی و مذهبی برای توجه ویژه به فعالیت های فرهنگی مطرح نمود و البته بحث ها به قدری گرم شد که شیخ زیدی مسیر بازگشت تا محل اقامت را با ریاست سازمان همراهی کرد و از فرصت در اختیار برای تبادل نظر در موضوعات مختلف استفاده شد.

در بخش های مختلفی از مسجد هم تصاویری از برخی از آیات عظام ، علماء و روحانیون و کتیبه هایی به زبان عربی به چشم می خورد.

7. بازدید از مرکز آموزشی و فرهنگی بلال مسلم میشن

روز پنجشنبه یازدهم شهریور به تعبیر دکتر ابراهیمی یکی از بهترین برنامه های سفر به زنگبار و آن هم حضور در جمع حدود 500 نفر از دانش آموزان و طلاب پسر و دختر زنگبار به اجرا درآمد که با حضور ریاست سازمان ، ندای لبیک یا خامنه ای را سر می دادند و همین موضوع برای بار دوم در مسجد الغدیر و مدرسه امام صادق(ع) تکرار شد که نشان از جایگاه رهبری و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در میان علاقه مندان ، مسلمانان و بسیاری اط حق طلبان داشته و دارد.

داشن آموزان و طلاب مدرسه با کمترین امکانات در حال تحصیل بودند و مسئولین موسسه که برخی از انان فارغ التحصیل مراکز علمی ایران هم هستند تمام تلاش خود را برای تجهیز و بهتر شدن وضعیت این مجموعه به کار گرفته بودند.

دکتر ابراهیمی پس از خیر مقدم مسئولان موسسه و اجرای تواشیح در وصف حضرت زهرا(س) توسط تعدادی از دانش آموزان در سخنان کوتاهی به اهمیت و جایگاه علم اموزی در کنار معنویت و توجه به خودسازی اشاره کردند و اشتراکات فرهنگی ایران و تانزانیا را زمینه ساز همکاری های بیشتر در حوزه های علمی ،آموزشی و فرهنگی دانشتد.

موسسه بلال در حال حاضر حدود 2400 هزار دانش اموز در مقاطع مختلف دارد که در زمینه علوم دینی و دروس روز با هماهنگی مراجع رسمی اموزشی این کشور فعالیت می کند.

آقای شهاب معاون موسسه هم که فردی بسیار همراه و صمیمی به نظر می رسید در طول مدت حضور هیئت فرهنگی در زنگبار همکار و مساعد رایزن فرهنگی بود و در امورات مختلف و هماهنگی ها کمک می کرد و در موسسه نیز از مقبولیت خوبی برخوردار بود .

کمبود منابع و امکانات آموزشی در موسسه بسیار مشهود بود و به ویژه در زمینه تجهیز کتابخانه برای بهره برداری مناسب تر دانش اموزان هم باید چاره اندیشی می شد.

8. بدرقه از سوی وزرای فرهنگ و آموزش و حرکت بر اقیانوس هند به سوی دارالسلام

بعد از ظهر پنجشنبه یازدهم شهریورماه پایان سفر به زنگبار بود و به پیشنهاد وزیر فرهنگ قرار شد که با کشتی مسیر حدود یک و نیم ساعته زنگبار به دارالسلام را سپری نماییم و البته خوب شد که زودتر از زمان به مقصد رسیدیم چرا که اگر زمان بیشتری به طول می انجامید حتما امواجی که بر تنه کشتی هجوم می اوردند و بر تلاطم آن می افزودند می توانست وضعیت جسمی نا خوشایندی را به دنبال داشته باشد. در راه کمی از پذیرش این پیشنهاد پشیمان شدیم اما در وسط دریا تنها باید به ساحل فکر می کردیم و زودتر رسیدن.

ظاهرا مسیر دارالسلام به زنگبار به دلیل همراهی امواج با جهت حرکت کشتی بهتر و روان تر است و از زنگبار به دلیل حرکت در جهت مخالف امواج تلاطم کشتی افزایش می یابد.

به هر شکل در بندر دارالسلام دوستانی از سفارت، رایزنی، حوزه علمیه امام صادق(ع) و تعدادی از طلاب فارغ التحصیل جامعه المصطفی(ص) به استقبال امده بودند.

9. دیدار و ملاقات با خانواده مرحوم رضوی

در بدو ورود و با تاکید ریاست سازمان به سمت منزل خانواده مرحوم رضوی حرکت کردیم .خاندان رضوی هندی الاصل و از خوجه ها و عاشقان اهل بیت (علیهم السلام ) هستند که هر کدام از آنان در مسیر تبلیغ، خدمات شایانی را به انجام رساندند و منشاء برکات فراوانی بوده اند.

مرحوم اختر رضوی با حدود 50 سال سن، اواخر سال 1394 در اثر حادثه رانندگی در تهران به کما رفت و با کمال تاسف بعد از مدتی جان به جان افرین تسلیم کرد و دکتر ابراهیمی برای آن که تسلایی به همسر و فرزندان آن مرحوم داده باشند در بدو ورود، دقایقی را در منزل ایشان حضور یافتند و با قرائت فاتحه یاد و نام ایشان را گرامی داشتند .

10. ملاقات با وزیر جوان و فهیم فرهنگ تانزانیا

صبح جمعه 12 شهریورماه هماهنگی های لازم برای ملاقات با وزیر فرهنگ تانزانیا در محل وزارت خانه ای که در نزدیکی موسسه فرهنگی – رسانه ای IBN نیز قرار داشت به انجام رسید و ریاست سازمان با همراهی سفیر و رایزن فرهنگی با آقای ناپه موزس نویه دیدار گفتگو کرد.

با ارائه توضیحاتی از سوی دکتر ابراهیمی در خصوص ضرورت های امروز در تعامل هر چه بیشتر میان کشورهای با داشته های غنی فرهنگی و قرائت برخی اشعار ، فضایی بسیار صمیمی در مذاکره ایجاد شد و وزیر فرهنگ با استقبال از مطالب مطرح شده از سوی ریاست سازمان پیشنهاد مطرح شده برای تشکیل کمیسیون فرهنگی دو کشور را بسیار مهم تلقی کرد و مقرر شد همکاری های طرفین به صورت برنامه ریزی شده و منسجم پیگیری و ادامه یابد .

وزیر فرهنگ تانزانیا در عین جوان بودن، آشنایی خوبی با حوزه های تاریخی، ادبی و فرهنگی دارد و در عین حال شخصیتی فهیم و مطلع بود که در مذاکره با دقت نظر موضوعات همکاری ها را دنبال می کرد.

دکتر ابراهیمی در پایان یکی از صنایع بدیع و زیبای دستان هنرمندان اصفهانی را به وزیر فرهنگ اهداء و از وی برای سفر به تهران و آشنایی هر چه بیشتر با فرهنگ و تمدن غنی ایرانی – اسلامی دعوت کرد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت.

وزیر تا راهروی انتهایی دفتر خود و درب بالابر طبقه یازدهم ساختمان ریاست سازمان را مشایعت کرد.

در مسیر که حرکت می کردیم فضای مطلوب مذاکرات کماکان محور صحبت ها بود و تشکیل کمیسیون مشترک همکاری و اجرای پروژه های فرهنگی و پیگیری مجدانه از سوی رایزن فرهنگی بارها مورد تاکید قرار گرفت که باید برای اجرایی شدن آن به سرعت اقدام نمود.

11. فعالیتی رسانه ای و فراگیر با دیدگاه اصیل اسلامی (IBN)

بازدید از موسسه فرهنگی العتره و مجموعه رسانه ای IBN متعلق به جمعیت شیعیان که جناب آقای محبوب ج سومجی ان را مدیریت می کند برنامه دیگری بود که روز جمعه 12 شهریورماه به انجام رسید و مجموعه ای را که با خلوص نیت و عزتمندی برپا شده بود مورد بازدید قرار گرفت که با کمترین امکانات ، تاثیر گذاری فراوانی را در تانزانیا و حسب اطلاع در برخی دیگر از کشورهای سواحیلی زبان به دنبال داشته است .

این مجموعه در واقع چهار فعالیت مستقل و در کنار یکدیگر شامل موسسه فرهنگی العطره، رادیو معرفه، شبکه ماهواره ای و کابلی IBN و dar press media را در بر می گیرد که از همه امکانات حتی بخشی از پارکینگ برای تولید برنامه و معرفی معارف غنی و اصیل اسلامی که همان اسلام صلح طلب، مترقی و روحانی است بهره برداری نمودند.

ریاست مجموعه در مورد فراگیری شبکه ها ، مخاطبان، تنوع فعالیت ها توضیحاتی را ارائه و در پایان هم بخش های مختلف این مجموعه مورد بازدید قرار گرفت.

در این جلسه دکتر ابراهیمی بر ضرورت توجه هر چه بیشتر به فعالیت های رسانه ای و استفاده از فضای مجازی تاکید کرد و این مهم را خصوصا در ارتباط با رسانه های دینی و مذهبی برای معرفی فرهنگ و تمدن اصیل اسلامی و توجه دادن به آموزه ها و ارزش های والای دینی که در مخالفت با افراط گرایی ، تروریسم و دیدگاه های تکفیری است مورد توجه قرار داد و اظهار امیدواری کرد با توجه به نیت پاک و همت عالی دست اندرکاران و همکاران این مجموعه شاهد رشد و گسترش هر چه بیشتر فعالیت ها خواهیم بود.

12. دیدار با مفتی مسلمانان تانزانیا

ظهر روز جمعه 12 شهریورماه حضور در دفتر مفتی مسلمانان تانزانیا شیخ زبیر هماهنگ شده بود که با همراهی جناب آقای باقری رایزن فرهنگی جناب آقای رضی مبلغ اعزامی به انجام رسید و البته دراین جلسه مفتی مسلمانان دارالسلام هم حضور یافت و مباحث خوبی در ضرورت وحدت میان مسلمانان، همکاری های فرهنگی و دینی دو کشور و ... مطرح شد.

13. علی حسن مووینی رئیس جمهور اسبق و شخصیت محترم و تاثیر گذار

بعد از دیدار با مفتی مسلمانان تانزانیا فرصت مغتنم و مناسبی بود تا با آقای علی حسن مووینی یکی از شخصیت های تاثیرگذار تانزانیا که ریاست جمهوری این کشور را در دوره هایی که ایران و عراق در حال جنگ بوده اند بر عهده داشت دیدار و گفتگو صورت پذیرد.

وی متولد ماه مه سال 1925 میلادی برابر با 1304 شمسی درمنطقه کیووله مِکورانگا درناحیه کاست زنگبار است و در بین سال های 1954 تا 1956 درجه دیپلم خود را ازدانشکده تربیتی وآموزشی بزرگسالان در دوبلین انگلستان اخذ و پس از آن در مدارس ابتدایی زنگبار به تدریس مشغول شد. مدرک زبان انگلیسی را در 1960 از موسسه ریجنت انگلستان دریافت نمود.

آقای علی حسن مووینی در سال 1964 به عضویت حزب آفرو شیرازی در آمد و در سال 1970 وزیرکشور و بعد از آن به عنوان سفیر تانزانیا به مصر عزیمت کرد. وی مجددا در سال 1982 وزیرکشور و در سال 1984 رئیس جمهور این کشور شد و تا سال 1995 دومین دوره ریاست جمهوری خود را سپری کرد.

پیرمردی حدود 91 ساله که به نظر در شرایط مناسب جسمی هم قرار داشت با رویی گشاده و صمیمی هیئت ایرانی را مورد استقبال قرار داد و در فضایی باز و بسیار صمیمی که برای این ملاقات پیش بینی شده بود مباحث و موضوعات مورد علاقه دو کشور و ضرورت های امروز جهان برای ارتباط و تعامل حداکثری جهان اسلام مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

بخش بسیار جذاب این ملاقات اشاره ظریف دکتر ابراهیمی به برخی از مواضع انقلابی آقای علی حسن مووینی در دوره ریاست جمهوری خود از انقلاب مردم بزرگ ایران و همچنین حمایت از کشورمان در جنگ با عراق بود که بسیار مورد توجه رئیس جمهور اسبق تانزانیا قرار گرفت.

14. رایزنی فرهنگی تلاشی برای توسعه همکاری های فرهنگی

رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از آغازین روزهای شروع روابط سیاسی ، همکاری های فرهنگی خود را آغاز نموده و تلاش و همت عالی خود را برای تحکیم این روابط به کار گرفته و در این مسیر البته دست اندرکاران سازمان نیز در دوره های مختلف همراهی نمودند تا بتوان ظرفیت های مناسب و مطلوبی را در این کشور از جمله ساختمان ملکی و در اختیار جمهوری اسلامی ایران را تدارک ببینند که در بهترین نقطه و مهمترین خیابان شهر و به اصطلاح مرسوم فعالان حوزه مسکن دوبر قرار گرفته است .

دکتر ابراهیمی به منظور آشنایی با فعالیت ها و وضعیت فعلی ساختمان که نیازمند تعمیرات اساسی بعد از گذشت سال های طولانی و برخی تغییرات در داخل مجموعه است در محل رایزنی فرهنگی حضور یافت.

جناب آقای باقری که البته از زنگبار تا دارالسلام و در طول این مدت توانست فعالیت های انجام شده، در حال انجام و پیش بینی شده را به نوعی در کنار مشکلات و برخی معضلات به ریاست سازمان گزارش دهد از این فرصت نیز استفاده کرد و در مورد ساختمان و کارمندان محلی و برخی نیازمندی ها برای توسعه فعالیت ها مطالبی را بیان نمود و ریاست سازمان هم در بخش های مختلف و در حین بازدید از مجموعه نیز توصیه های لازم را اعلام و موافقت ها ، نکات اصلاحی و احیانا برخی مخالفت ها را با طرح های پیش بینی شده ارائه می کرد و نهایتا هم در قالب برخی پاراف ها و حاشیه ها دستورات لازم را به صورت مکتوب به رایزن فرهنگی و مسئولان داخل سازمان ابلاغ نمود.

15. مدرسه امام صادق(ع) و مسجد الغدیر

همرمان با اذان مغرب روز جمعه 12 شهریورماه دکتر ابراهیمی و هیئت همراه به دعوت مسئولان و طلاب مدرسه امام صادق (ع) و مسجد الغدیر در این مرکز حضور یافته و دقایقی را با شیخ جلال از طلاب تانزانیایی فارغ التحصیل سوریه که عربی را به خوبی صحبت می کرد و ریاست مدرسه امام صادق(ع) را در تانزانیا بر عهده داشت و دیگر مسئولان و دست اندرکاران مجموعه، در مورد مسایل دینی و ضرورت های فرهنگی به بحث و تبادل نظر پرداخت و از نزدیک با فعالیت های آنان آشنا شد.

دکتر ابراهیمی با قرائت برخی از روایات و احادیث ائمه اطهار (علیهم السلام) بر ضرورت توجه به تهذیب نفش و خودسازی در کنار تحصیل علم اشاره کرد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت.

ریاست سازمان در ادامه و پس از بازدید از مدرسه، در جمع طلاب در مسجد الغدیر حضور یافت که با ندای لبیک یا خامنه ای مورد استقبال قرار گرفت و پس از اجرای برنامه تواشیح به سخنرانی پرداخت.

16. جامعه المصطفی(ص) همتی برای آموزش اسلام ناب

دکتر ابراهیمی به عنوان عضو حقوقی هیئت امنای جامعه المصطفی(ص) العالمیه در تمام سفرها با حضور در مدارس و مجموعه های متعلق به این موسسه مهم و تاثیرگذار در جریان فعالیت ها و اقدامات آنان قرار گرفته و احیانا در جهت رفع برخی مشکلات و انتقال دقیق تر موضوعات به مسئولان مربوطه در مرکز اقدام می نماید.

عصر روز شنبه 13 شهریورماه نیز در دارالسلام با حضور در مرکز جامعه المصطفی(ص) العالمیه تانزانیا از نزدیک در جریان فعالیت ها قرار گرفت و با مسئولان این مرکز ملاقات کرد.

17. ملاقات با آقای راشد از علاقه مندان به ایران

شب هنگام جمعه 12 شهریورماه و در پایان یک روز فشرده کاری، دعوت یکی از خوجه ها و علاقه مندان جمهوری اسلامی ایران را در برنامه ها داشتیم که بنا بر توضیح سفیر محترم در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تا زمانی که سفارت کشورمان در تانزانیا تاسیس شود، برای ارائه خدمات به برخی از ایرانیان و پیگیری منافع و مصالح کشورمان در تانزانیا تلاش می کرد و به عنوان یکی از علاقه مندان ایران همواره میزبان شخصیت های مختلف کشورمان در سفر به تانزانیاست.

آقای راشد از خوجه های هند است که حدود 40 سال قبل به تانزانیا امده بود و به همراه پسرش از ریاست سازمان به گرمی استقبال کرد و ساعاتی را در منزل ایشان، موضوعات مختلف فرهنگی ، پیشینه حضور ایرانیان و ... مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و نهایتا با پذیرائی محبت آمیز آقای راشد و خانواده ایشان، برنامه به پایان رسید.

18. باگامایو نماد بی نظیر حضور ایرانیان

با فاصله ای حدود یک ساعت و نیم از دارالسلام شهر مهم و تاریخی با عنوان باگامایو قرار دارد که نماد حضور ایرانیان در طول حدود 900 سال قبل است و آثار بی نظیری از ساختمان ها و امارت های ساخته شده توسط انان در کنار موزه ای از آثار باقیمانده قرار گرفته که بسیار مبهوت کننده است.

روز شنبه 13 شهریورماه برای بازدید از این منطقه حرکت کردیم.

تعدادی از دانش آموزان تانزانیایی هم برای آشنایی با سابقه تمدنی ایرانیان در این کشور به منظقه امده بودند و با توضیحات راهنما در جریان فعالیت ها و اقدامات انان قرار می گرفتند.

دکتر ابراهیمی در این مکان و در بسیاری از ملاقات ها در تانزانیا و آفریقای جنوبی بارها بر این نکته تاکید می کرد که در روزگاری بسیار دور گذشتگان ما توانستند بدون کمترین امکانات و تجهیزات روابطی تاریخی و ماندگار را ثبت و ضبط نمایند و ما امروز با تمامی امکانات و فناوری ها باید در جهت حفظ این یادگاران ماندگار و تعامل هر چه بیشتر تلاش نماییم

19. مصاحبه با مقاله نویس دیلی نیوز و گاردین از باید و شاید روابط

عصر روز شنبه 13 شهریورماه هم بخش پایانی سفر به تانزانیا با جمع بندی اقدامات و فعالیت های انجام شده در کنار مباحث و مذاکرات در مصاحبه با مقاله نویس مشهور تانزانیایی که مطالب خود را در دیلی نیوز و گاردین به چاپ می رساند به پایان رسید.

در این مصاحبه دکتر ابراهیمی مباحث و توافقات مورد نظر دو طرف را بیان و ضرورت های امروز جهان را برای توسعه همکاری ها به ویژه میان کشورهای اسلامی و با دیدگاه های مشترک برشمرد.

سفر به کشور خودمختار و نیمه مستقل زنگبار و دارالسلام پایتخت تانزانیا حدود 4 روز به طول (از 10 شهریورماه تا پایان روز شنبه 13 شهریورماه) انجامید و نهایتا ، بامداد روز یکشنبه 14 شهریورماه حرکت 5 ساعته از تانزانیا به سوی آفریقای جنوبی آغاز شد تا در کشوری کاملا متفاوت به لحاظ توسعه شهری با ظاهری آراسته در مقایسه با برخی دیگر از کشورهای قاره سیاه و به ویژه تانزانیا و البته با کمترین امنیت داخلی، برنامه های پیش بینی شده را را پیگیری نماییم.

در یک نگاه کلی باید گفت که ظرفیت های ارزشمندی به ویژه به لحاظ تاریخی و تمدنی میان ایران و تانزانیا وجود دارد که باید در جهت اجرای فعالیت های فرهنگی و شناخت هر چه بیشتر میان دو کشور و ملت برنامه ریزی دقیق تری را به اجرا درآورد و این مهم با عزم جدی مسئولان و دست اندرکاران قابل انجام خواهد بود .

شاید جمله ابتدایی که در این نوشتار مطرح نمودم در جمع میان ثروت، استعمار و فقر در تانزانیا بیش از هر جای دیگر بروز و ظهور داشته باشد که کشوری با سابقه تمدنی و فرهنگ غنی در کنار دارا بودن منابع ارزشمند طبیعی و ثروت های خدادای ، دچار کمبودهای فراوان و عدم توسعه یافتگی گردیده و باید عزم جزم را برای غلبه بر مشکلات و دستیابی به توسعه و رونق هر چه بیشتر در این کشور را به کار گیرند.

بخش دوم: سفر به آفریقای جنوبی

الف: نیم نگاهی به آفریقای جنوبی

آ‏فریقای جنوبی، مهمترین کشور قاره آفریقا ودارای موقعیت خاص در سطح منطقه است. این کشور با گذشت بیش از دو دهه از فرآیند استقلال و رفع آپارتاید، زمینه‌های همکاری مناسبی بین کشورهای آفریقایی به دست آورده است.

موقعیت جدید آفریقای جنوبی موجب شده تا این کشور در حل مناقشات منطقه‌ای و تصمیم‌گیری‌های مهم از نقش فزاینده ای برخوردار شود. همگام با شاخصه های سیاسی واقتصادی از لحاظ فرهنگی نیز دارای برنامه های توسعه ای است از این رو تقویت مناسبات فرهنگی با آن کشور می تواند موجبات حضور همه جانبه ایران را درسطح منطقه آفریقا به دنبال داشته باشد.

آفریقای جنوبی پیشرو در علوم روز و تکنولوژی، دارای زیرساخت های لازم برای رشد، دارای نقش الگوسازی در منطقه، حضور مسلمانان فعال وتاثیر گذار درسطوح دانشگاهی و موقعیت های مناسب اقتصادی و ... است.

کشور آفریقای جنوبی پس از رهایی از سلطه آپارتاید در سال 1994 درصدد اصلاح ساختار های اساسی کشور برآمده وبرای دستیابی به همبستگی فرهنگی و اتفاق ملی، سیاست های فرهنگی خود را بر حفظ میراث فرهنگی ، هنری و زبان های آفریقایی استوار ساخته است .

انتقال بودجه از سایر بخش ها به بخش های فرهنگی در دهه اخیر نشان از عزم جدی برای توسعه فرهنگی – هنری کشور دارد ، افزایش سالانه 33% به بودجه فرهنگ ، هنر ومیراث ملی، اختصاص کمک های دولتی به موسسات خصوصی ، حمایت از پروژ های اجتماعی شورای هنر های ملی (NAC) و برنامه های دپارتمان هنر و فرهنگ به عنوان مهمترین رویکرد فرهنگی دولت آفریقای جنوبی قلمداد می شود.

ویژگی های فرهنگی این کشور را می توان نقش موثر دین درمناسبات فرهنگی واجتماعی جامعه، وجود باورهای سنتی قبیله ای در رفتارهای اجتماعی ، وجود پیچیدگی فرهنگی درجامعه ناهمگون کشور به دلیل وجود نژادهای آسیایی، اروپایی وآفریقایی، اهمیت فرهنگی حضور زنان درجامعه آفریقای جنوبی، بالابودن نرخ سواد درکشور (86% افراد بالای15 سال باسوادهستند) ، اهمیت صنعت توریسم به لحاظ وجود موزه ها،گالری ها وتئاترهای مدرن و حرفه ای به عنوان عوامل جذب توریسم فرهنگی، فعالیت گسترده مطبوعات ورسانه ها، تاثیر فرهنگ غرب بر رفتارهای فردی واجتماعی ، توسعه علمی ودانشگاهی و بهره مندی از فنآوری روز ، توجه ویژه به هنر و ... برشمرد.

در ادامه سفرهای هیئت های بلند پایه دو کشور در یک سال اخیر نظیر حضور معاون اول رئیس جمهوری این کشور (آقای راما فوزا) و نیز امضاء بیش از 8 سند اقتصادی، سیاسی، بانکی ، فرهنگی و... با حضور رئیس جمهور این کشور آقای جاکوب زوما در سعدآباد بر تصمیم رهبران دو کشور بر ارتقاء هر چه بیشتر سطح روابط دوجانبه تاکید گردیده است.

این کشور در جنوبی ترین نقطه قاره آفریقا قرار گرفته که تقریبآ کم آب است و در طول ساحل شرقی گرم استوائی، دارای روزهای گرم و شب های سرد می باشد.

پایتخت آفریقای جنوبی شهر پرتوریا است که مقر دولت و مرکز سیاسی کشور می باشد ، پارلمان در شهر کیپ تاون ، مرکز قوه قضاییه شهر بلوم فونتن و ژوهانسبورگ بزرگترین شهر و مرکز اصلی فعالیت های اقتصادی کشور است.

مساحت این کشور 1.221040 کیلومتر مربع بوده و جمعیت 50 میلیونی آن را به ترتیب سیاهپوستان، سفید پوستان، رنگین پوستان و آسیایی ها تشکیل می دهند.

اقتصاد افریقای جنوبی در زمره 10 اقتصاد بزرگ جهان قرار دارد. یک بازار نو ظهور با درآمد متوسط است که متکی بر عرضه فراوان منابع طبیعی می باشد. دارای بخش های اقتصادی، مالی پیشرفته (انرژی، ارتباطات، حمل و نقل، امور مالی و حقوقی و بازار بورس) و زیـــر بنــــای لجستیکی مدرن برای توزیع موثر کالا می باشد. عضویت در گروه اقتصادهای نوظهور موسوم به BRICS ونیز G20 به این کشور اجازه داده تا در سال های اخیر به افزایش حجم تبادلات تجاری با سایر کشورها در قالب الگوهای تعریف شده در گروه های اقتصادی فوق بپردازد.

مشکلات اساسی اقتصاد آفریقای جنوبی نرخ بالای بیکاری (حدود 40 درصد) ، میزان جرم و جنایت و نا امنی و همچنین درصد بالای ابتلاء به بیماری ایدز می باشد.

آفریقای جنوبی دارای نظام آموزشی ملی و واحدی است که توسط دپارتمان ملی آموزش و نه دپارتمان استانی سازماندهی ومدیریت می شود. دارای سیستم آموزشى توسعه یافته‏اى است که تا زمان فروپاشى رژیم آپارتاید به طور نژادى تفکیک شده بود. پس از به قدرت رسیدن سیاه پوستان و رفع تبعیض نژادى، رشد با سوادای سیاهان رو به افزایش نهاد. نظر به توجه دولت آفریقای جنوبی به امر آموزش و پرورش در مدارس و دانشگاه‏ها ، روند توسعه این بخش در مقایسه با دیگر بخش ها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. دانشگاه‏هاى زیادى در این کشور وجود دارد که از نظر سطح علمى نیز در رتبه اول قاره آفریقا قرار دارند. بر اساس گزارش‏هاى اعلام شده، تولید علم در سطح بسیار مطلوبى در دانشگاه‏هاى این کشور به چشم می خورد.

دولت آفریقای جنوبی با تخصیص 6% از در آمد ناخالص ملی به سرمایه گذاری در بخش آموزش و پرورش به عنوان یکی از دولت های موفق دنیا در این زمینه است .

اولین مشخصه فرهنگی آفریقای جنوبی تنوع نژادی آن است . اقامت دائمی سفید پوستان اروپایی و ورود رنگین پوستان از آسیای جنوب شرقی منجر به شکل گیری یک جامعه چند نژادی، زبانی و مذهبی شده که مسلماً تحولات خاص خود را به دنبال داشته است

درآفریقای جنوبی تمامی ادیان دارای پیروانی هستند از جمله مسیحیت که اکثریت دین مردم را تشکیل می دهد ومسلمانان با بیش از دو میلیون نفر دومین گروه دینی هستند که به نسبت جمعیت ، دارای موقعیت های مناسبی در مناصب سیاسی ، علمی و اقتصادی نیز می باشند و یهودیت نیز پیروانی دراین کشور دارد.

در قانون اساسی آفریقای جنوبی یازده زبان به رسمیت شناخته شده اما زبان های انگلیسی ، آفریکن و زولو متکلمین بیشتری دارد.

آفریقای جنوبی جزء یکی از نا امن ترین کشورهای دنیا محسوب می گردد و البته درجه نا امنی در شهرهای مختلف آفریقای جنوبی متفاوت می باشد. ژوهانسبورگ به عنوان یکی از شهرهای درصدر جرم و جنایت در سطح جهانی قرار دارد. امنیت در شهر پرتوریا تا حدی بهتر از ژوهانسبورگ بوده و شهر کیپ تاون دارای وضعیت امنیتی بهتری نسبت به دو شهر دیگر است.

پیشینه روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با آفریقای جنوبی:

جمهوری اسلامی ایران پس از لغو رژیم آپارتاید در سال 1994رابطه سیاسی خود را با این کشور مجددا برقرارنمود. موافقتنامه فرهنگی بین دو کشور، نخست در تیرماه 1381 طی سفر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت به آفریقای جنوبی به امضاء رسید . پس ازتصویب آن ازسوی مجلس شورای اسلامی ، برنامه مبادلات فرهنگی درسال1382 تهیه و پس از یک دوره دو ساله در سال 1384 اعتبار آن پایان یافت.

درسال 1385 طی نهمین اجلاس مشترک دو کشور در پرتوریا طرفین آمادگی خود را برای امضاء سند اجرایی جدید اعلام نموده و در اجلاس های کمیسیون مشترک دو کشور بر امضاء مجدد آن تاکید شد.

نهایتاً پس از حضور دولت یازدهم و در دوره مدیریت جناب آقای دکتر ابراهیمی ترکمان مقدمات بررسی مجدد سند برنامه مبادلات دوجانبه با دعوت رسمی و حضور خانم مابودا فاسی معاون وزیر فرهنگ و هنر آفریقای جنوبی که از اعضاء موثر حزب حاکم است فراهم و نهایتاً در جریان سفر آقای جاکوب زوما به ایران در اردیبهشت ماه سال 95 برای مدت 3 سال به امضاء طرفین رسید.

در این کشور هم برنامه های مختلفی به شرح ذیل به اجرا در آمد:

1. ورود به ژوهانسبورگ

دکتر ابراهیمی که به دعوت وزارت فرهنگ تانزانیا به آفریقای جنوبی سفر کرده بود، ظهر روز یکشنبه 14 شهریورماه در فرودگاه ژوهانسبورگ مورد استقبال مقامات این وزارت خانه، آقایان موحدی سفیر ، فلاحت پیشه رایزن فرهنگی و مهر نیا رئیس اداره جنوب و شرق آفریقا که از چند روز قبل برای همراهی در سفر ریاست سازمان به این کشور رفته بود قرار گرفت و سپس از این شهر به سمت پایتخت یعنی پروتوریا عزیمت نمود و بلافاصله پس از استقرار به منظور بازدید از رایزنی حرکت کردیم.

آقای موحدی سفیر جمهوری اسلامی ایران به تازگی در آفریقای جنوبی مستقر گردیده اند و البته تمام دوره فعالیت های حدود 20 ساله خود را در این منطقه و در سمت های مختلف سپری نمود و جزء کارشناسان و متخصصان برجسته قاره آفریقا محسوب می گردد و در آخرین ماموریت هم سفیر کشورمان در تانزانیا بوده اند.

آقای فلاحت پیشه رایزن جوان و پراستعداد هم پیش از این در آلبانی به عنوان وابسته فرهنگی حضور داشت و در سازمان نیز در مسئولیت های مختلف از جمله مدیر کل سازمان های بین المللی فعالیت کرده و حدود 5 ماه از دوره ماموریت خود را دراین کشور سپری می کند.

در این سفر فرصت مغتنمی بود تا ریاست سازمان یادآوری ها و ضرورت های جدی فعالیت فرهنگی را در آفریقای جنوبی و تانزانیا به هر دو رایزن مورد تاکید قرار دهند .

2. بازدید از رایزنی

محل رایزنی فرهنگی مکانی ملکی و نسبتا بزرگ و زیباست که از بخش های مختلف آن بازدید انجام شد وریاست سازمان هم با ارائه گزارش رایزن فرهنگی در جریان برخی از مهمترین فعالیت ها و اقدامات قرار گرفت.

البته ساختمان نمایندگی فرهنگی نیازمند برخی تغییرات و اصلاحات ساختمانی است که مقرر شد با توصیه های ریاست سازمان به انجام رسد تا بتوان از فضاهای در اختیار استفاده مطلوب تری را برای توسعه فعالیت ها به عمل آورد.

3. بازدید از مرکز آموزشی جامعه المصطفی(ص) العالمیه

عصر روز یکشنبه 14 شهریور ماه با بازگشت و حرکت مجدد هیئت فرهنگی به سوی ژوهانسبورگ، ریاست سازمان همچون تانزانیا به عنوان عضو هیئت امناء جامعه المصطفی(ص) العالمیه در مرکز آموزشی وابسته به آن در منطقه ریس پارک حضور یافته و با حجت الاسلام و المسلمین عرب خراسانی رئیس مرکز دیدار و گفتگو کرد.

جامعه المصطفی(ص) برای این مجموعه تلاش فراوان و قابل تقدیری را به انجام رسانده تا بتواند زمینه مناسبی را برای آموزش دیدگاه ها و ارزش های اصیل اسلامی برای علاقه مندان فراهم نماید.

4. دیدار با مسئولان وزارت فرهنگ

صبح روز دوشنبه 15 شهریور ماه و بر اساس برنامه ریزی انجام شده ، دکتر ابراهیمی در محل وزارت فرهنگ آفریقای جنوبی حضور یافت و با قائم مقام وزیر، معاونین و مدیران ارشد وزارت خانه ملاقات و در خصوص همکاری های مختلف فرهنگی به بحث و تبادل نظر پرداخت.

البته پیش از این مقرر بود تا ریاست سازمان با خانم فاسی معاون وزیر فرهنگ که پیش از این به دعوت سازمان به ایران سفر کرده بود ملاقات صورت گیرد اما متاسفانه روز قبل از حضور هیئت در آفریقای جنوبی یکی از بستگان نزدیک ایشان فوت کرده بودند و لذا با ابلاغ عذرخواهی در این زمینه عازم استان دیگری شده بودند و بنابراین قائم مقام وزیر فرهنگ مسئولیت پیگیری مذاکرات و گفتگو با هیئت ایرانی را بر عهده گرفت.

نکته قابل توجه طرف آفریقایی علاقه مندی برای ورود به جزئیات و روشن شدن ابعاد مختلف همکاری ها بود که با استقبال ریاست سازمان مواجه شد و البته یادآوری نقاط مشترک فرهنگی دو طرف به ویژه در ارتباط با سابقه مبارزاتی و انقلابی فضای همکاری بهتری را در مذاکرات ایجاد نمود و در ادامه هم دو طرف موضوعات مورد علاقه همچون برگزاری هفته فرهنگی، هفته فیلم، همکاری های رسانه ای و ... را بررسی و به طور خاص در ارتباط با راهکارهای اجرایی، برنامه مبادلات فرهنگی و اجرای آن از سوی دو طرف به توافق رسیدند.

عکس یادگاری با حضور مسئولان فرهنگی دو طرف نیز پایان بخش برنامه بود .

5. دانشگاه معتبر پروتوریا و اهداء اقلام فرهنگی

دوشنبه 15 شهریورماه برنامه دیگری هم پیش بینی شده بود تا با حضور در دانشگاه معتبر پروتوریا با حدود 50 هزار دانشجو در رشته های مختلف ، همکاری های علمی و اموزشی مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

و اما نکته بسیار جذاب و دیدنی در این دانشگاه، ایجاد موزه ای بسیار ارزشمند از محصولات فرهنگی و سابقه تاریخی و تمدنی آفریقای جنوبی به همراه بخش های ویژه ای برای کشورهای مختلف بود که با پیشنهاد رایزن فرهنگی مقرر شد ریاست محترم سازمان به همراه خودشان مجموعه ای از صنایع دستی و اقلام فرهنگی را به این کشور منتقل و نهایتا در حاشیه این دیدار به موزه دانشگاه اهداء گردد که به واقع اتفاق مناسب و تاثیر گذاری در جهت معرفی فرهنگ و تمدن اسلامی – ایرانی محسوب می گردید که البته با خوش سلیقگی مسئولان سازمان در انتخاب این مجموعه ، آثار فاخر، ارزشمند و زیبایی در اختیار دانشگاه قرار گرفت.

بروشور معرفی هر اثر نیز به زبان انگلیسی تهیه و در کنار آنان قرار گرفت تا مخاطب بتواند اطلاعات دقیق و لازم را از هر کدام به دست آورد.

بازدید از بخش های مختلف این موزه زیبا هم پایان بخش برنامه ریاست سازمان بود.

6. بازدید از کاخ شاه در ژوهانسبورگ

با هماهنگی قبلی از کاخ شاه(رضا خان) که روزهای پایانی عمر خود را در آن سپری کرده بود بازدید کردیم.

دکتر ابراهیمی به زیبایی و دقت کامل و تسلطی که در زمینه های تاریخی داشت، وقایع آن دوران را بر می شمرد و از سفر رضا شاه به سمت هند و عدم اجازه انگلیسی ها برای ورود به کشور و اجبار شاره برای عزیمت به موریس گفت و این که پس از مدتی به ژوهانسبورگ آمد و نهایتا در حمام همین کاخ دچار سکته می شود و سرش هم به وان حمام برخورد می کند و در می گذرد.

شاه ظاهرا از همین کاخ برای پسرش نامه می نگارد و تاکید می کند که نیازمند دلاک است و می خواهد که فردی را اعزام کند و بالکنی هم در کاخ تعبیه شده بود که ظاهرا در امارت اصلی قرار نداشته و شاه خودش خواسته که آن را بسازند تا به سمت ایران باشد و غروب هر روز در بالکن می نشست.

قدم زدن در کاخ حال و هوای عجیبی داشت و یادآور عبرت تاریخ است برای همه تا بدانند تاکنون هیچ ظالمی علیرغم همه تلاش خود باقی نمانده است و روزگاری در عیش و نوش و بالا بلندی و روزگاری تنها نامی به بدنامی.

این ساختمان جزء اموال ملکی کشورمان محسوب می شود و باید تلاش کرد تا به عنوان بخشی از تاریخ کشور نگهداری گردد.

هنگام ترک محل هم با تعدادی از ایرانیان مقیم که به کاخ مراجعه کردند مواجه شدیم که دکتر ابراهیمی به گرمی با آنان برخورد کرد و دقایقی را به گفتگو نشستند و چون برای شعر خوانی جمع شده بودند ، ریاست محترم هم ابیاتی از حافظ را که بسیار زیبا بود قرائت کرد و با استقبال هموطنانمان مواجه شد.

7. دعوت سفیر

به دعوت جناب آقای موحدی سفیر محترم از جناب آقای دکتر ابراهیمی غروب روز دوشنبه 15 شهریورماه در منزل ایشان حضور یافتیم.

جلسه بسیار خوبی برای تصمیم گیری در برخی از حوزه فعالیت های فرهنگی در آفریقای جنوبی بود و دکتر ابراهیمی هم جلسه را با قرائت ابیات و اشعار زیبا، نقل خاطرات بزرگان و ... بسیار صمیمانه به پیش برد و نهایتا با توضیحات سفیر و رایزن نیز قرار شد برخی حمایت های ویژه هم از برنامه های فرهنگی صورت پذیرد.

8. ملاقات با مسئولان و بازدید از کتابخانه ملی

کتابخانه ملی آفریقای جنوبی در پروتوریا در روز سه شنبه 16 شهریورماه میزبان دکتر ابراهیمی بود و رئیس و پروفسور راکی رالبیپی مسئولان عالی کتابخانه از بخش های مختلف در این برنامه حضور یافتند و در قالب پاورپوینت گزارش کاملی از کتابخانه ارائه گردید و البته در اثنای برنامه نیز با سئوالات مربوطه از سوی ریاست سازمان و ارائه توضیحاتی در خصوص فعالیت های حوزه کتاب، کتابخوانی و به طور خاص کتابخانه ملی کشورمان همراه گردید و نهایتا در خصوص همکاری های مشترک بحث و تبادل نظر صورت پذیرفت.

ریاست سازمان البته وقتی متوجه شدند در این مجموعه کتبی به زبان فارسی و یا در مورد ایران وجود ندارد قول دادند که این مجموعه را از ایران برای کتابخانه ملی ارسال نمایند.

بازدید از خزانه، بخش اسناد، مرمت کتب، سالن مطالعه و ... نیز بخش دیگری برنامه بود که البته فاصله فراوانی با آنچه در کتابخانه ملی کشورمان محقق شده داشت.

9. سفر به کیپ تاون

سه شنبه 16 شهریورماه روز پایانی حضور در پروتوریا بود و هیئت فرهنگی کشورمان به منظور ملاقات با معاون وزیر خارجه و همچنین مسئولان میراث فرهنگی به سمت کیپ تاون شهر مهم دیگر آفریقای جنوبی سفر کرد و در ادامه برنامه های خود البته از جزیره ای که در خود سابقه حضور نلسون ماندلا رئیس جمهور این کشور به عنوان نماد مبارزه با نژادپرستی و آپارتاید سال های طولانی را در آن زندانی بود بازدید کرد . در این سفر آقای بروجردی از همکاران سفارت هم به نمایندگی از طرف سفیر ، آقای دکتر ابراهیمی را همراهی نمودند و البته در اثنای سفر هم با روی خوش و مساعدت برخی از زحمات را متقبل شدند.

بر حسب برخی از اطلاعات مطرح شده ظاهرا فضای کلی امنیت در آفریقای جنوبی بسیار نگران کننده است اما ظاهرا دولت توانسته در کیپ تاون به دلیل جنبه گردشگری آن و برخی ملاحظات دیگر، امنیت بهتری را فراهم نماید.

10. بازدید از میراث فرهنگی و ملاقات با مسئولین

ارائه گزارش به صورت پاورپویت از فعالیت ها و اقدامات آفریقای جنوبی در حفظ و حراست از آثار ملموس و ناملموس کشور علیرغم برخی کاستی ها بسیار قابل توجه بود به ویژه تاکیدی که در خصوص حفظ سابقه تاریخی مبارزاتی داشته اند.

این ملاقات با سرکار خانم ولیسوا بادوزا رئیس این مجموعه و تعدادی از مدیران ارشد مجموعه میراث فرهنگی روز چهارشنبه 17 شهریورماه در کیپ تاون انجام شد و به نظر می رسید که با فعالیت های جمهوری اسلامی ایران و تجربیات فراوان در اختیار فاصله جدی داشته باشد .

البته باید به خاطر داشت حدود یک میلیون اثر در کشورمان مورد ثبت و ضبط قرار گرفته و آثار فراوان دیگری هم هست که کماکان اقدامی در مورد آنان نشده است و این آمار با بسیاری از کشورهای حتی تاریخی قابل قیاس نیست و بنابراین آنچه در زمینه رشد و توسعه ملزومات مرتبط با حفظ و حراست از میراث فرهنگی در کشور محقق شده ارزشمند اما نیازمند توجه فراوان و بیشتر است .

در این جلسه هم امکان توسعه همکاری ها و تبادل تجربیات و برخی نمونه ها از اقدامات سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ارائه گردید.

11. بازدید از ROBEN ISLAND نماد مقاومت و استواری دوره مبارزه

آفریقای جنوبی ، آپارتاید و نلسون ماندلا مثلثی است که با یکدیگر عجین شده و ذکر هر کدام یادآور مفهومی از دیگری است که همه و همه نتیجه استعمار و منفعت طلبی برخی قدرت ها برای مبارزه با استقلال طلبان است.

در ارتباط با آپارتاید (جدانژادی) واژه‌ای به زبان آفریکانس - هلندی است به معنای سیاست تبعیضی است که نژادپرستان کشور جمهوری آفریقای جنوبی علیه اکثریت سیاهپوست بومی و هندیان آن اعمال می‌کنند و به تعبیر دیگر جدا نگه داشتن افراد متعلق به نژادهای غیرسفید، مجبور کردن آن‌ها به اقامت در محلات و استان‌های خاص با کمترین امکانات ، محروم کردن آن‌ها از کلیه حقوق سیاسی و امکان تحصیل و پیشرفت است.

کنگره ملی آفریقا با درخواست ایجاد جامعه آزاد چندقومی، جنگی علیه نظام آپارتاید به راه انداخت. طرفداران لغو آپارتاید، تظاهرات آرامی در شپرویل و تسوتو به راه انداختند که با مقاومت مخالفان روبه‌رو شد. راهپیمایان سیاه‌پوست شلاق زده شدند و حتی در مارس ۱۹۷۰، بیش از ۷۰ آفریقایی کشته شدند.

دوتن از مخالفان اصلی آپارتاید، استیو بایکو و نلسون ماندلا بودند. استیو بایکو به حکومت سیاهان اعتقاد داشت در حالی که ماندلا به حقوقی مساوی برای تمامی اهالی آفریقای جنوبی معتقد بود. در سال ۱۹۶۲، ماندلا دستگیر و پس از محاکمه به حبس ابد محکوم شد. در سال ۱۹۹۰، ماندلا در سن ۷۲ سالگی آزاد شد و مبارزه برای حقوق انسانی اهالی آفریقای جنوبی را از سر گرفت. سرانجام اف دبلیو دکلرک رییس جمهور آفریقای جنوبی با او وارد مذاکره شد و یک سال بعد، کنگره ملّی آفریقای جنوبی پیروز شد و ماندلا به ریاست جمهوری رسید و رژیم آپارتاید برای همیشه در آفریقای جنوبی و همچنین در دیگر نقاط جهان لغو گردید.

نِلسون رولیهلاهلا ماندِلا در سال 1918 متولد و در سال 2013 درگذشت و نخستین رئیس جمهور آفریقای جنوبی است که در انتخابات دموکراتیک عمومی برگزیده شد.

نلسون ماندلا در زمان دستگیری خود در سال ۱۹۶۲، عضو برجسته کمیته مرکزی حزب کمونیست آفریقای جنوبی بود اما فقط پس از درگذشت او بود که حزب کمونیست همزمان با کنگره ملی آفریقا این حقیقت تاریخی را اعلام کردند.

ماندلا در طول ۲۷ سال زندان، که بیشتر آن را در یک سلول در جزیره روبن سپری کرد، مشهورترین چهره مبارزه علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی شد. ماندلا پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح‌طلبی را در پیش گرفت و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسی‌ای شد که نماینده تمامی اقشار مردم باشد.

ماندلا پس از دریافت جوایزی در طول چهار دهه، یک چهره سرشناس دولتی بود که تا اواخر عمر خود در مورد مسائل مهم عقاید خود را ابراز می‌کرد . وی را در آفریقای جنوبی اغلب تحت عنوان مادیبا می‌شناسند، این عنوان افتخاری را بزرگان خاندان ماندلا به وی داده‌اند. بسیاری از مردم آفریقای جنوبی نیز به نشانه احترام وی را مخولو (پدربزرگ) صدا می‌زنند. وی بنیان‌گذار بنیاد ریش‌سفیدان است

ماندلا در آغاز فعالیت های مبارزاتی خود طرفدار مبارزه عمومی غیر خشونت آمیز بود، پس از قتل‌عام حامیان کنگره پان آفریکانیست، در مارس ۱۹۶۰و تحریم کنگره پان آفریکانیست و کنگره ملی آفریقا، کنگره ملی آفریقا و حزب کمونیست آفریقای جنوبی به تبعیت از جنبش مقاومت آفریقا (شورشیان لیبرال) و کنگره پان آفریکانیست پرداختند. کنگره ملی آفریقا و حزب کمونیست آفریقای جنوبی به کنفرانس فراگیر آفریقا در سال ۱۹۶۱، که تمامی احزاب در آن گرد آمدند تا به راهبرد مشترکی دست یابند متوسل شدند و در این کنفرانس ماندلا با اعلام تشکیل اومخونتو وسیزوه، دعوت به مبارزه نظامی کرد.

ماندلا در سال های 1371 و 1378 به ایران سفر کرد و در سال 1371 در دیدار با مقام معظم رهبری و در بدو ورود خطاب به معظم له می گوید Hello My Leader سلام رهبر من و البته در سال 1387 هم مجددا با رهبر معظم انقلاب دیدار می کند و معظم له در این دیدار خطاب به ماندلا می فرمایند :بخش مهم کار شما در مدت مسئولیت ریاست جمهوری آفریقای جنوبی این بود که در طول این مدت بر اصول اخلاقی خود تأکید کردید و در میدان اخلاق و معنویت نیز به پیش رفتید و پیروز شدید.

در آفریقای جنوبی روز بین‌المللی نلسون ماندلا روز تولد او یعنی 18 ژوئیه هر سال بر گرار می شود و و این روز در نوامبر ۲۰۰۹ رسماً توسط سازمان ملل متحد نامگذاری شد. وی سال ۲۰۱۳ در شهر ژوهانسبورگ و در سن ۹۵ سالگی درگذشت .

فاصله ملاقات در میراث فرهنگی تا ملاقات با معاون وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی فرصتی بود تا با طی کردن مسیری حدود 30 دقیقه ای با قائق به جزیره ای سفر نماییم که به واقع برای اهالی این سرزمین و به ویژه سیاهان مظهر ایستادگی و استقامت در برابر استعمارگران و به تعبیر دقیق تر نژادپرستی است ، مکانی که برای حدود 27 سال نلسون ماندلا رهبر جنبش مبارزه با آپارتاید را در خود به اسیری گرفته بود .

البته یکی از دوستان به شوخی می گفت که در آن زمان ها که احتمالا وضعیت مصیبت بارتری برای غیر اسراء و سیاهان در شهر وجود داشت و نان و قوتی هم برای معاش و خوراک یافت نمی شد شاید زندانی که حداقل امکانات را برای زندانیان فراهم می کرد مکانی چندان نامطلوبی نباشد که دکتر ابراهیمی با قرائت برخی اشعار بر ضرورت آزادی برای انسان ها تصریح کرد و این که اگر در بهترین شرایط و امکانات کسی را محبوس کنند باز شوق به آزاد بودن را دارد.

روز چهارشنبه 17 شهریورماه در مکانی ایستاده بودیم که نماد استقامت و مبارزه بود و نلسون ماندلا رئیس جمهور فقید این کشور هم مظهر این نماد که برای آزادی سیاهان تلاش کرد و امروز گردشگران و سیاحان برای دیدن زندانی که او را محبوس کرده بود و مکانی که آرامش را از آنان گرفته بود حضور می یافتند .

اتاق نلسون ماندلا و محل خواب او را به همان شکل نگهداری می کردند و فرد سیاهپوستی که خود هم از زندانیان آن دوران و همزمان با نلسون ماندلا بود به عنوان راهنما توضیحاتی را برای هیئت ارائه می کرد.

البته ظاهرا در ان زمان علاوه بر زندانیان سیاسی مانند ماندلا برخی از تبهکاران و بزهکاران را هم در همین مکان نگهداری می کردند و ظاهرا همراه و راهنمای ما هم از گروه بزهکاران محبوس در این زندان بود که ربطی به سیاست و مبارزه هم نداشت.

روبین آیلند البته به لحاظ طبیعت و هوا بسیار زیبا و مطبوع بود و ساکنان آن را هم تعداد محدودی از کارکنان همین زندان ها و موزه ها تشکیل می دادند که در خانه های زندانبانان آن دوران زندگی می کردند و چقدر چرخش تاریخ و فراز و فرودهای دوران را در چنین اماکنی می توان به خوبی مشاهده کرد و اگر استعدادی باشد برای آموختن و پند گرفتن.

12. دیدار با معاون وزیر امور خارجه

بعد از ظهر روز چهارشنبه 17 شهریور به سوی وزارت امور خارجه آفریقای جنوبی حرکت کردیم تا با خانم امفکتو معاون محترم وزیر امور خارجه دیدار و در خصوص توسعه روابط فرهنگی و برخی از نیازمندی ها و ضروریات این توسعه به بحث و تبادل نظر بپردازیم.

خانم آمفکتو چند بار به تهران سفر کرده بود و آشنایی خوبی هم با فرهنگ و تمدن اسلامی – ایرانی و به ویژه با وضعیت منحصر به فرد اصفهان داشت و همین مهم باعث شد تا فضای گفتگو بسیار روان تر و درک متقابل و مناسبی در خصوص روند همکاری ها ایجاد شود.

برخی قرار ها به ویژه برای رفت و آمد های فرهنگی و برگزاری هفته فرهنگی تصویب شد و مقرر گردید در ادامه هم مسئولان اجرایی برای عملیاتی کردن آنان گام های جدی تری را بردارند.

پایان این سفر روز پنجشنبه 18 شهریورماه حوالی ساعت دو بعد از ظهر بود که باید مسیری حدود نه ساعته از آفریقای جنوبی (کیپ تاون) تا دوحه و پس از آن تا تهران را سپری می کردیم و این دریافت قطعی را داشتیم که ظرفیت های همکاری در این منطقه و به ویژه آفریقای جنوبی و تانزانیا برای جمهوری اسلامی ایران بسیار فراوان و جدی است و راه استحکام بخشی به توسعه و گسترش همه جانبه همکاری ها هم اقدامات فرهنگی و شناخت دقیق تر و بهتر از مشترکات دو جانبه و حتی چند جانبه فیمابین است.

این سفر تجربیات ارزنده و دریافت های فراوانی را به دنبال داشت خصوصا در حوزه تاریخ و ادبیات غنی و بی همتای کشورمان که ریاست سازمان بارها و بارها بر ضرورت و معرفی هر چه بیشتر آن و ضرورت تسلط حداکثری بر مباحث مرتبط تاکید می کرد با تسلط دقیق تر تاکید می کردند و به واقع تسلط دکتر ابراهیمی به موضوعات علمی ، دینی ، تاریخی، ادبیات و مباحث عمیق فرهنگی زمینه ارزشمندی در جهت تعامل هرچه بیشتر و ایجاد فضای مناسبتر در مذاکرات به وجود می آورد که بسیار قابل استفاده و بهره برداری تلقی می گردد.