به گزارش ایسکانیوز، آزاداندیشی از دیرباز دغدغه ذهنی بسیاری از دلسوزان و علمای دینی و بسیاری از صاحبنظران در جهت بهبود پیشبرد اهداف اسلام و مسایل دینی در میان جوانان بوده است . که از جمله آن میتوان عنوان طرح کرسی های آزاداندیشی دینی از سوی مقام معظم رهبری و عزم سازمان تبلیغات اسلامی قم و همچنین چند نهاد منتسب در چند دانشگاه، برای ترویج آن اشاره کرد.
مفهوم «آزاداندیشی» از نگاه رهبری
کرسی‌های آزاداندیشی یکی از جدی‌ترین مطالباتی است که رهبر فرزانه انقلاب همواره در دیدارهایشان با دانشجویان و مجموعه‌های دانشگاهی مطرح فرموده‌اند. با وجود این و به رغم مطالبه‌ی صریح و جدی مقام معظم رهبری، هنوز آن چنان که باید و شاید در دانشگاه‌ها به بحث کرسی‌های آزاداندیشی پرداخته نشده است؛ به گونه‌ای که نارضایتی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از روند برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را به روشنی میتوان در کلام ایشان مشاهده کرد.
بررسی اهمیت و لزوم برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی می‌تواند دلایل این مطالبه‌ی مهم رهبر فرزانه‌ی انقلاب را آشکارتر سازد و در ذیل همین بررسی است که میتوان نقاط ضعف و کم‌کارهای دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط با این موضوع را شناسایی کرد.
تأکید و انتقادی صریح
«فکر کنید، بگویید، بنویسید، در مجامعِ خودتان منعکس کنید، آن کرسى‌هاى آزاداندیشى را که من 100 بار ـ‌با کم و زیادش‌ـ تأکید کرده‌ام راه بیندازید و این‌ها را هى آنجا بگویید. این می‌شود یک فضا. وقتى یک فضاى گفتمانى به وجود آمد، همه در آن فضا فکر می‌کنند، همه در آن فضا جهت‌گیرى پیدا می‌کنند، همه در آن فضا کار می‌کنند.»
این بخشی از فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار با جمعى از نخبگان و برگزیدگان علمى کشور است که در آن به صورت کاملاً صریح و روشن روند برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را مورد انتقاد قرار داده‌اند. اما برای دریافتن اهمیت کرسی‌های آزاداندیشی ابتدا باید به چرایی لزوم برگزاری این کرسی‌ها توجه کرد.
اما در این میان آیت الله هاشمی رفسنجانی با ارائه راهکارهای عملی برای تعمیق آزاداندیشی،اصلی ترین و عملی ترین گام را در جهت پیشبرد اهداف سخنان رهبری برداشته است .
ارائه 2 واحد درسی آزاداندیشی در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شهریورماه امسال، در اولین دوره تربیت استاد با موضوع آزاد اندیشی در مشهد مقدس، طرحی را ارائه کرد که به موجب آن آزاداندیشی به عنوان 2 واحد درسی در مقطع کارشناسی ارشد و در مقطع دکتری ارائه شود. این طرح می‌تواند در زمینه گسترش کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها بسیار موثر باشد.
موضوعی که رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بحث‌های آزاداندیشی را مربوط به ادیان دانسته و دراین باره گفت است : طرح مباحث علمی، عادی است و آنچه برای بعضی ها مشکل درست میکند، بیان تفکرات مذهبی است که برخی از متولیان و دیگران با آن برخورد می‌کنند که البته این گونه برخوردها ریشه در دگم اندیشی‌های قرون وسطی دارد.
آیت الله هاشمی رفسنجانی با مهم دانستن بحث آزاداندیشی در دانشگاه ها می گوید : «چقدر خوب است که چنین فضایی باشد تا کسانی که حرف تازه‌ای دارند آن را ارائه دهند. این مساله یکی از راه‌های گسترش آزاداندیشی است. هدف نهایی که ما دنبال می‌کنیم این است که فضایی در دانشگاه‌ها به وجود بیاوریم که خروجی آن بحث‌ها به جامعه منتقل شود و هرکس مطلبی اساسی در هر موضوعی دارد این را تبدیل به مقاله کند و در فضایی که دانشگاه آزاد اسلامی باز میکند بتواند به عنوان بحث در کلاس به صورت آزاد، نه اجباری، مطرح کند.»
رئیس هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: «بحث‌های آزاداندیشی در ادیان وجود دارد. آن چیزی که مشکل ایجاد کرده است آن دسته از تفکرات مذهبی است که با گم‌اندیشی ترکیب شده و به ایده‌هایی نظیر ایده تکفیری تبدیل شده است.که البته منشا چنین ایده‌هایی در کلیساهای قرون وسطی نیز وجود داشت که در آنها عقاید افراد تفتیش می‌شد. ما قصد داریم نشان دهیم که ادیان در ذات خود اینطور نیستند بلکه بعدها عده‌ای، از ادیان به نفع خود سوء‌استفاده کردند.
آزاداندیشی، مساله مورد تاکید مقام معظم رهبری
همچنین پیرو این امر حجت‌الاسلام امیرعلی لطفی، دبیر گردهمایی طرح آزاداندیشی در دانشگاه آزاد اسلامی، در اجلاس آزاداندیشی مشهد، نیز گفته است: ترویج آزاداندیشی، مساله‌ای است که از دهه 80 به طور مکرر مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است، اما متاسفانه بعد از سال‌ها اقدام و عمل در این زمینه، آن‌طور که باید می‌شد، نبود.
گفتنی است این راه مسیر بلندی دارد که رسیدن به سر منزل مقصود راهکارهای متعددی را میطلبد.
چنانچه لطفی دبیر گردهمایی طرح آزاداندیشی در دانشگاه آزاد اسلامی برای توسعه آزاداندیشی دینی در دانشگاه‌ها از برگزاری نشست‌های تخصصی آزاد و تضارب آرا در مسائل مهم،و برگزاری 25 نشست تخصصی و همچنین دوره‌های دانش‌افزایی ویژه هیات علمی دانشگاه با محوریت آزاداندیشی در 12 واحد دانشگاهی مرکز استان برای 500 عضو هیات‌علمی در دانشگاه آزاد میگوید.
همچنین افزود: تشکیل حلقه‌های علمی آزاداندیشی دینی و تضارب آرا، برگزاری نشست‌های تخصصی آزاداندیشی و تضارب آرا در موضوعات مهم و چالشی، برگزاری دوره دانش افزایی ویژه اعضای هیأت علمی با موضوع آزاداندیشی دینی برای ۵۰۰ عضو هیأت علمی، پیگیری مراحل اجرایی ۴ واحد درسی با عنوان آزاداندیشی دینی، تولید ادبیات علمی آزاداندیشی دینی در قالب ۹ عنوان کتاب، تأسیس پژوهشکده آزاداندیشی و نظریه‌پردازی دینی، حمایت از رساله‌های دکتری و ارشد با موضوع آزاداندیشی دینی، تشکیل حلقه علما، اندیشمندان و صاحب نظران آزاداندیش جهان اسلام از فعالیت این شوراست.
بستر فعالیت های فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه آزاد اسلامی با ویژگی های آزاداندیشی
طه هاشمی معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه محیط دانشگاه باید بانشاط و سرشار از مولفه های فرهنگی باشد، تاکید کرد: تلاش ما این است که جاذبه حضور دانشجویان در دانشگاه آزاد اسلامی را بیشتر کرده و محیط مناسبی برای بالندگی فکر و اندیشه آنها ایجاد کنیم. چرا که معتقدیم بستر فعالیت های فرهنگی و اجتماعی در محیطی با ویژگی های آزاداندیشی شکل می گیرد.
دانشگاه مرکز برقراری رابطه بینعقل و عمل
تسلیمی قائم‌مقام وزیر علوم در افتتاحیه اجلاس آزاداندیشی، بر خروجی مطلوب کرسی‌های آزاداندیشی با تکیه بر برقراری رابطه بین علم، تاکید کرد و گفت: این نتایج باید در انتها بر روی کارکردها و عملکردها تاثیر بگذارد تا فرآیند تکمیل شود. همه صحبت‌ها باید از جایی که آغاز می‌شود به یک سرانجام برسد که پاسخگوی انتظارات اخلاقی، کرداری، تفکری و... جامعه باشد. وقتی در همه این موارد به دانشگاه چشم دوخته می‌شود، دانشگاه هم باید در این زمینه موشکافی داشته باشد.
با اتفاق نظر بسیاری از بزرگان و صاحبنظران علما، استادان، محققان و اندیشمندان دینی دانشگاه و حوزه،چنین بر می آید که دنبال کردن این مسئله امری ضروری ولازم است .
حکمت عقلانی با استناد به قرآن
چنانچه آیت الله هاشمی رفسنجانی با قرائت دو سه آیه قران کریم بر«سمیع و علیم» بودن خداوند نسبت به اندیشه‌ها و نیات قلبی انسانها تاکید میکند و میگوید: هدف از خلقت آفرینش به ویژه در بعد انسانی هدایت آنها براساس عقل بود، وگرنه پیش از انسانها ملائک بودند که عاملی صرف برای دستورات خداوندی بودند و خداوند می‌خواست موجودی خلق کند که عاقل، عالم و عامل باشد.
در جایی دیگر به آیه شریفه ادعُ إِلىٰ سَبیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَةِ وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ ۖ وَجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ ۚ اشارهمی کند و می گوید : «حکمت باید عقلانی باشد، باید فلسفه و دلیل روشن داشته باشد، محتوای حکمت نیز باید هم محکم باشد و هم مفید. از طرفی ادبیات مورد استفاده در این بحث باید انسانی، مودبانه و به دور از تحقیر باشد و ارتباطی دو طرفه بین مخاطب و کسی که این اندیشه‌ها را نشر می‌دهد، وجود داشته باشد. حتی اگر فردی آنها را نپذیرفت و جدال ایجاد شد، نباید این جدال تبدیل به خصومت شود.»
وی با یادآوری روند تدریجی تشکیل دانشگاه آزاد اسلامی و تشریح معنای هر یک از واژه های «آزاد» و «اسلامی» در نامگذاری این دانشگاه، تفاوت این دانشگاه با دانشگاههای دولتی،را حضور مردم در همه مراحل تأسیس و بعد آن دانسته است .
او افزود: «ما به اندازه اختلاف‌سلیقه‌ها مساله داریم. دین اسلام نیز همین را به ما گفته است؛ البته عقل و شرع در کنار هم و به اندازه هم مهم هستند. در نتیجه نباید خلاف عقل عمل کنیم. مسائل به آن شکل دگمی که در بعضی از ایده‌های تکفیری وجود دارد، در اسلام نیامده است. ما می‌خواهیم ثابت کنیم باید عقاید و افکارمان را با این روحیه عقلانی و از لحاظ دینی مورد بحث قرار دهیم و نتیجه را به دیگران عرضه کنیم. ما امیدواریم که بتوانیم جامعه را یک گام به سمت تفکر عادلانه و مثبت جلو ببریم.»
رییس هیات موسس دانشگاه آزاد «کرسی‌های آزاداندیشی نباید به مراجعه حضوری محدود شود، بلکه باید به بخش‌های مجازی نیز تسری پیدا کند، زیرا افراد زیادی وجود دارند که در دانشگاه‌ها نیستند اما نظرات و مسائل مختلفی در زمینه‌های گوناگون دارند و می‌خواهند مطالب‌شان به دانشگاه‌ها راه پیدا کند. در نتیجه باید شرایطی را فراهم کرد که افراد بتوانند عقاید خود را مطرح کنند. چنین حرکتی با هدف بالا بردن آگاهی و دانش مردم حرکت بسیار بزرگی است. باید چنان میدان تعلیم و تربیت و گفت‌وگو و گفتمان باز باشد که مردم با عشق و علاقه به دنبال فهم این مساله بروند و ایده‌ها به بحث و تبادل‌نظر گذاشته شود.»
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، با تشریح ویژگی‌های موعظه حسنه و معنای «جدال احسن» در آیه «جادلهم بالتی هی احسن»، گفت: گفتگوها نباید براساس کینه و دشمنی و اجبار انسانها به انجام کارهای نیک باشد که خداوند به پیامبر می‌فرماید: تو غصه نخور که چرا انسانها هدایت نمی‌شوند که تو فقط «مذکّر» هستی، یعنی یادآوری کننده خوبی ها و این انسانها هستند که باید براساس عقل تصمیم بگیرند.
او افزود: توسعه تفکر آزاداندیشی در دستور کار دانشگاه آزاد اسلامی است و برگزاری اولین دوره تربیت استاد دراین دانشگاه در راستای تحقق این امر صورت گرفته است.
کرسی های آزاداندیشی همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است
آیت الله محسن غرویان، عضو شورای راهبردی فرهنگی اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: کرسی های آزاداندیشی همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است وآیت الله هاشمی و دیگر شخصیت های نظام نیز آن را همواره سرلوحه کار خود قرار داده و دنبال کرده اند تا این فضا در دانشگاه ها ایجاد شود و به تعبیر آنچه که امروز در جامعه باب شده است ، دیگر افراد نگویند ما آزادی اندیشه و بیان را داریم اما آزادی پس از آن را نداریم، باید از هر دو طرف فضا در این زمینه محیا شود .منتها اندیشه ای که بر توانمندی استوار است . واقعا نباید اندیشه ها را در نطفه خفه کرد چرا که سرانجام در جایی به مانند یک غده سرطانی ویرانه گر تر و مخربتر بیرون می زند.
101/107
