ساختار منحصر به فرد هدایت آب‌های جاری در غار دژاسپهبد خورشید

ساختار هدایت آب‌های جاری در غار دژ اسپهبد خورشید ،ساختار معماری دفاعی بی نظیر ساسانی از کوههای مشرف به دژ از طریق مجراهای پنهانی و ذخیره آن در آب انبارها منحصر به فرد بوده است.

به گزارش ایسکانیوز به نقل ازایلنا، سامان توفیق سرپرست هیأت مطالعات باستان شناسی «غار-دژ اسپهبد خورشید شهرستان سوادکوه مازندران» گفت : این اوج نبوغ و هنر معماران ایرانی بوده که یک طاق طبیعی را تبدیل به یک دژ تمام عیار کرده است.

توفیق افزود : این دژ طاق ،خاص ترین دژ از لحاط فرم ، ابعاد ،قدمت تاریخی ، پر اهمیت ترین سنگر نظامی در تمام تاریخ ایران ، آخرین پناهگاه و مظهر خفته مقاومت ایرانیان به فرماندهی سپاهبدان طبرستان در برابر اعراب و واپسین نقطه ای در ایران بود که پس از دو قرن سقوط نهاوند و حکومت مرکزی با نیرنگ سقوط کرد.

وی با بیان اینکه بیشتر ساختار دژ بر بدنه کوه و با شیب قائم در ارتفاعی هولناک بنا شده و برخی در اعماق زمین و با تونلهای ممتد با هم مرتبط اندتصریح کرد: ساختار هدایت آب های جاری از کوههای مشرف به دژ از طریق مجراهای پنهانی و ذخیره آن در آب انبارها شگفت انگیز است.

به گفته این باستان شناس ،موقعیت استراتژیک مکانی دژ، استحکام و ساختار معماری خاص دژ، موجب شده که پناهگاهی دست نیافتنی برای اسپهبدان طبرستان باشد.

این باستان شناس ، غار- دژ عظیم اسپهبد خورشید را دارای ساختار طبقات پلکانی، قوسهای مستحکم ، راهروهای منتهی به انبارها و اتاق نگهبانی دانست و افزود :سازندگان بنا با استفاده از شکاف بین لبه بیرونی طاق و سطح درونی آن که به شکل یک تو رفتگی است و سازه های معماری را در آن اجرا و ساختارهای زیر سقف،جبهه شرقی و جبهه غربی را ایجاد کردند.

توفیق در توصیف ساختار غار به ساختار بیرونی ، شاه نشین ، میانی و ارگ اشاره کرد و گفت :در این اثر بیش از هر بنای دیگری، هر آنچه طبیعت به سازندگان اثر بخشیده بود بکار گرفته یا به مقتضای کاربرد در آن دستکاری و الحاقاتی داشته اند و از کوچکترین فضاهای موجود، بهره تمام برده اند.

او افزود : جنس سنگ غار از نوع آهکی ، ساختار بر جای مانده از ارگ در درون غار و گچبری ها و تزئینات،حکایت از سبک معماری درباری دارد که مشابه آن در کاخهای بجا مانده از پیش از اسلام مانند مجموعه تخت سلیمان و... دیده می‌شود.

این باستان شناس با اشاره به بررسی و مستند سازی غار-دژ اسپهبد خورشید در 3 مرحله تصریح کرد : ابتدا با مطالعه و شناسایی مکان های مورد نظر بر روی نقشه ، حوزه فرهنگی و راهبردی اثر ، معین شده و سپس با در نظر گرفتن عظمت و ابعاد این دژ ، طرح نخستین عرصه و حرایم پیشنهادی ، شرایط ویژه و منحصربفرد محوطه های فرهنگی مرتبط با اثر، معلوم شد.

توفیق گفت:در مرحله آخر نیز، بررسی،مستندسازی و شناسایی محوطه های داخل پیرامون غار-دژ اسپهبد خورشید، نحوه ارتباط و تاثیر متقابل آنها بر روی نقشه انجام شد.

به گفته وی ، به دلیل شناسایی آثار مربوط به دوره های مختلف اعم از سفال های دوره تاریخی،صدر اسلام و کشف گورستان های صدر اسلام، سده های گذشته و چند گور امروزی، شناسایی دوره دقیق آن مشخص نیست.

توفیق در پایان گفت: اما در حال حاضر با نگاهی به شرایط فیزیکی و مناظر غار- دژ اسپهبد خورشید، مشخص می‌شود که بزرگترین طاق طبیعی دنیا مکانی شگرف است که حوادث بسیاری از سرگذرانده اما متاسفانه قربانی نبود تشخیص و دست اندازی های سود جویان از جمله معدنکاران شده است.

گفتنی است ، غار دژاسپهبد خورشید بر سر راه تهران- شمال، محور فیروزکوه، در منطقه دوآب شهرستان سواد کوه استان مازندران قرار دارد، این غار بر سینه کوه لاپ کمر قرار داشته و بزرگترین طاق سنگی طبیعی- باستانی بشمار می رود.

این اثر تاریخی که در سال 1381 با شماره 7839 در فهرست آثار ملی ثبت شده است در سالهای اخیر و به دلیل ایجاد معادن متعدد در اطراف و حریم آن مورد تهدیدجدی قرار گرفته است.

بازدید خبرنگاران در خرداد ماه امسال از این اثر تاریخی و تهیه اخبار و گزارشهای متعدد وهشدار آنان در باره نابودی این اثر تاریخی توقف معادن حریم آن و برنامه ریزی برای انتقال آنها به مکان دیگری را به همراه داشت.

700/703

کد خبر: 715660

وب گردی

وب گردی