به گزارش ایسکانیوز روزنامه آمریکایی در آغاز سرمقاله خود نوشت: برازنده ترین تعریفی که می توان در مورد همه پرسی قانون اساسی ترکیه بر زبان جاری ساخت، این است که 48.7 درصد از مردم ترکیه با حرکت 'رجب طیب اردوغان' رئیس جمهوری کشورشان که به ظالمانه ترین وجه ممکن می خواهد حکومت استبدادی مطلقه دیکتاتوری خود را متبلور کند، مخالفت کرده اند.
نیویورک تایمز در ادامه سرمقاله خود افزود: اردوغان خود انتظار داشت 60 درصد از مردم به این همه پرسی که در یکشنبه برگزار شد، رای مثبت خواهند داد. اما جالب اینجاست که شهرهای بزرگ نظیر آنکارا واستانبول رای منفی داده اند.
وانگهی گزارش ناظران بین المللی در مورد تقلب در قانونمندی این رای گیری و نیز شمارش آرا، به سهم خود مشروعیت اردوغان را در این همه پرسی زیر سوال می برد.
اردوغان اگر هم در شمارش نهایی آرا برنده همه پرسی باشد، ترکیه از این پس در دستان یک مرد کینه توز، انتقام جو و غیر قابل پیش بینی خواهد افتاد که حتی تکلیفش را با خودش هم نمی داند. جهان هم متحیر خواهد ماند از اینکه کشوری که دهه های متمادی است پل مهم و حیاتی میان اروپا و جهان اسلام بوده، حال در دستان مردی افتاده که کمترین احترام را به اصول و ارزشها و ساختارهای دمکراتیک قائل است.
آیا برای چنین ترکیه ای می توان آینده ای نیکبخت و باثبات پیش بینی کرد؟
همه پرسی قانون اساسی، نیت و کوشش چندین ساله اردوغان را برای جایگزین ساختن نظام پارلمانی کشور با یک ریاست جمهوری قدرقدرت به اوج رساند . این تغییرات تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال 2019 محرز نخواهد شد. اما همین نتیجه به دست آمده هم به سهم خود در تثبیت چنگ انداختن قوی اردوغان به قدرت نقش مهمی ایفا کرد و به او اجازه داد تا مهمترین اصلاح دولت در تاریخ معاصر جهان را به تصویب برساند و قانونی سازد.
این رویداد به سهم خود بسیار مهم است اما هرگز پسندیده و موجه نیست.
این همه پرسی با تجدید نظر و اصلاح 76 ماده از قانون اساسی ترکیه که در سال 1982 تصویب شد، پست نخست وزیری را از میان برمی دارد و قدرت اجرایی را به رئیس جمهوری می سپارد. اصلاح قانون اساسی به رئیس جمهوری این امکان را می دهد تا شخصا حکم صادر کند، وضع اضطراری در کشور اعلام کند و خود وزیران کابینه و دیگر مقامات بلندپایه کشور و نیمی از مقامات دستگاه قضایی کشور را انتخاب کند .
از آنجا که حزب حاکم 'عدالت و توسعه' به رهبری اردوغان اکثریت را در پارلمان در اختیار دارد، اردوغان تا به حال هم چنین قدرتهایی را در کف اختیار خود داشته است، اما اکنون با اصلاح قانون اساسی این اختیارات رسما به رئیس جمهوری تفویض می شود و روشهای دیکتاتورمنشانه اردوغان رسمیت پیدا می کند. دیگر از این پس در ترکیه از تفکیک قوا، که بطور سنتی مظهر نظام لیبرال دمکراسی ترکیه بود، خبری نخواهد بود .
اردوغان هنگامی که در سال 2003 به قدرت رسید، از همان لحظه مشخص بود که می خواهد از ترکیه یک کشور مسلمان دمکراتیک بسازد. اردوغان در سالهای اخیر بسختی برای سرکوب همه مخالفان و منتقدانش در سیاست، ارتش، دانشگاهها و مطبوعات قد علم کرد. کودتای شکست خورده پارسال هم حربه ای شد به دست اردوغان تا در کشور وضع اضطراری اعلام کند. دولت از آن هنگام تاکنون 130هزار تن را به ظن همکاری با کودتاچیان برکنار و یا از کار معلق و حدود 45 هزار تن را هم بازداشت کرده است. اردوغان با این کارها فقط ترکیه را دوقطبی کرده است.
این حاکمیت رعب و وحشتی که اردوغان به راه انداخته به مبارزات حول همه پرسی هم سرایت کرده است.
طرفداران اردوغان همه رسانه ها را در سلطه خود درآورده اند و مخالفان بشدت سرکوب و ضرب و شتم شده اند. احزاب اپوزیسیون در مورد رای گیری همه پرسی اعلام کرده اند که بعضی از صندوقهای رای فاقد مهر رسمی بوده اند و حداقل اینکه سه مورد تقلب در اخذ رای گزارش شده است، که فیلم آن هم گرفته شده است.
'تانا دو زوئلاتا' رئیس هیات بین المللی نظارت بر انتخابات هم اعلام کرده است 'همه پرسی در فضایی سیاسی برگزار شد که شرایط فوق العاده (وضع اضطراری) بر کشور حاکم است و آزادیهای بنیادین اساسی برای برگزاری یک روند واقعا دمکراتیک بشدت محدود بوده است و فرصت برابر برای دو طرف این همه پرسی مطلقا مهیا نبود تا رای دهندگان بتوانند با چشم باز و آگاهی کامل تصمیم بگیرند و انتخاب کنند'.
هر چند ترکیه یک عضو مهم 'ناتو' است، اما در حقیقت عضو بریده از این ائتلاف است. ناتو بر اساس اصول و ارزشهای دمکراتیک بنا نهاده شده است.
اردوغان سالهاست که ترجیح داده است راه دعوا را با آمریکا و اروپا در پیش بگیرد و دشمنی با غرب را در میان مردم ترکیه اشاعه می دهد و در عوض به روسیه اظهار دوستی می کند.
کشورهای عضو ناتو بهتر است هر آنچه را که ممکن است برای کاستن از سطح گرایشهایش ظالمانه و دیکتاتورمنشانه اردوغان انجام دهند و مشوق دمکراسی خواهان در ترکیه باشند.
طبق اعلام کاخ سفید، 'دونالد ترامپ' (رئیس جمهوری آمریکا) روز دوشنبه نتیجه همه پرسی ترکیه را به اردوغان تبریک گفت. این حرکت ترامپ بشدت تکان دهنده و غلط بود.
سرانجام اینکه، اگر هدف احیای دمکراسی در کشور ترکیه است، باید این مهم با اهتمامی جدی پیگیری شود. میلیونها شهروند ترک هرگز نظام استبدادی را که اردوغان بر کشور تحمیل کرده است، نمی خواهند. این مردم به سهم خود راههایی را پیدا خواهند کرد تا به آزادی و حقوق حقه خود نائل آیند.

منبع: ایرنا

303/302