به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، توسعه از مفاهیم مهم دنیای امروز است که کشورهای دنیا و اجتماعات بشری را بر اساس آن، طبقه‌بندی می کنند. کشورها باتوجه به مفهوم توسعه به توسعه‌یافته، در حال توسعه، و توسعه‌نیافته طبقه‌بندی می‌شوند. مفهوم توسعه امروزبه زیر مجموعه هایی مانند توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تقسیم شده که متوازن بودن آنها یکی از عوامل مهم در پایداری آن است. اما عامل مهم و تاثیرگذار در توسعه جوامع، اقتصاد است. اقتصادی که در جهان حال حاضر پارامترهای زیادی دارد و یکی از چالش های بزرگ کشورهای درحال توسعه و توسعه نیافته محسوب می شود.
اما رشد اقتصادی، زیربنای رشد سایر ابعاد جامعه نیست و باید برای نشان دادن وضعیت جوامع از عواملی مانند میزان نابرابری، وضعیت نیروی انسانی، و وضعیت اجتماعی و سیاسی جامعه نیز نام برد. امروز کشوری توسعه‌یافته تلقی می‌شود که همه ابعاد مختلف جامعه با هماهنگی لازم با هم ارتقا پیدا کند؛ و در عین حال نیز عدالت اجتماعی و اقتصادی و سیاسی در جامعه تحقق بیابد. در واقع، مفهوم توسعه از قوه به فعل رسیدن هماهنگ توانایی‌های مختلف جامعه را نشان می‌دهد و متکی بر رهیافتی نظام‌وار از جامعه است.
از آنجا که فرایند توسعه نیاز به منابع مختلف طبیعی جایگزین‌نشدنی و جایگزین‌شدنی دارد، بدون در نظر گرفتن کم و کیف آنها، نمی‌تواند پایدار باشد، و می‌تواند کُند یا متوقف شود یا سبب نابودی منابع کمیاب و محیط زیست انسان‌ها و موجودات دیگر شود، و آینده نسل‌های بعد و حتی آینده بشریت را تهدید کند. توسعه‌ای را که بتواند در بلندمدت و به طور متوازن ادامه پیدا کند «توسعه پایدار» می‌نامند؛ مفهومی که امروزه نشان‌دهنده نوع برتر توسعه است، و نهادهای بین‌المللی این نوع توسعه را تجویز می‌کنند.
بنابراین بنیاد همه مواردی که منجر به توسعه می شود، نیاز به تخصص و مطالعات دقیق دارد. این مطالعات به وجوه مختلف علم برمی گردد و می توان گفت؛ توسعه علمی المانی است که به توسعه همه زمینه های یک جامعه کمک می کند و آن را پایدار نگه می دارد.
نقش دانشگاه ها در تولید علم و توسعه
دانشگاه ها اولین نهاد تولید علم در هر جامعه ای محسوب می شوند. دانشگاه محل تجمع استادان و نیروی جوانی است که می تواند با خلاقیت در توسعه تاثیرگذار باشد. موضوع تولید علم بعد از انقلاب صنعتی دوم با استقبال از تحصیل در دنیا مطرح شد، اوایل قرن بیست بود که کشورهایی نظری امریکا، انگلیس و فرانسه به تولید علم و سنجش آن توجه نشان دادند. در حال حاضر نیز دانشگاه های بزرگ و به نام دنیا در این کشورها با تولیدات علمی خود بسیاری از معضلات را حل کرده و درجهت توسعه پایدار گام برمی دارند. دانشگاه ها با راه اندازی پارک های علم و فناوری، ایجاد اشتغال و تولید علمی امروز به بزرگترین عامل پیشرفت در کشورهای توسعه یافته نظیر امریکا تبدیل شده اند.
یکی از این دانشگاه ها، موسسه فناوری ماساچوست است مشهور به ام آی تی است که پنج دانشکده اصلی، یک کالج و ۳۲۲ گروه آموزشی دارد. این دانشگاه یکی از مهم‌ترین مراکز علمی تحقیقاتی در آمریکا و جهان به‌شمار می‌رود. دانشگاه ام‌آی‌تی همه ساله به‌عنوان بهترین دانشگاه مهندسی جهان انتخاب می‌شود. ام‌آی‌تی در سال ۲۰۱۲ طی الگوی تحقیقاتی انجام شده توسط مؤسسهٔ QS برای رتبه‌بندی کلی دانشگاه‌ها، در رتبهٔ اول بهترین دانشگاه‌های جهان قرار گرفت و در سال 2014 نیز رتبهٔ این دانشگاه در نظام رتبه‌بندی دانشگاه شانگهای، در زمینهٔ مهندسی و علوم کامپیوتر، نخست و در رتبه‌بندی کلی، در جایگاه سوم دانشگاه‌های جهان قرار داشت. ام آی تی از جمله موسساتی است که در توسعه اقتصادی و صنعتی در امریکا نقش به سزایی داشته و تاکنون 80 بار موفق به دریافت جایزه نوبل شده است
دانشگاه های مشهور دیگری مانند هاروارد، کمبریج، استنفورد، برکلی و آکسفورد از جمله دانشگاه هایی هستند که عامل مهم توسعه در کشورهای غربی محسوب می شود. این دانشگاه ها علاوه بر تولید علمی، افراد زیادی تربیت کردند که جزو تاثیرگذارترین افراد در عرصه اقتصاد، سیاست، فرهنگ و هنر دنیا محسوب می شوند.
جایگاه دانشگاه آزاد اسلامی در تولید علم
تولید علم در دانشگاه های ایران نیز بیشتر از دو دهه است که مورد توجه دولت ها قرار گرفته است. دانشگاه تهران به عنوان اولین دانشگاه در ایران برای تولیدات علمی اعضای هیات علمی و دانشجویان جایزه تعیین کرد تا برای این موضوع در جامعه علمی کشور فرهنگی سازی کند. اما تولید علم به معنای غربی آن و با المان های دانشگاه های بزرگ دنیا در دولت یازدهم مطرح شد. احداث پارک های علم و فناوری، علم سنجی و رتبه بندی دانشگاه ها که همگی از دولت اصلاحات پایه ریزی شده و در دولت های نهم ودهم فراموش شده بود دوباره در دستور کار وزارت علوم و دانشگاه ها قرار گرفت. دانشگاه آزاد اسلامی نیز از سال 92 در این زمینه فعالیت خود را آغاز کرد.
در حال حاضر ۲۰ درصد تولید علمی ایران متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی است و بر اساس اطلاعات پایگاه ESI رتبه این دانشگاه در تولید علمی جهان ۱٥٥ است. این دانشگاه جزو 200 دانشگاه برتر دنیا از نظر تولید علم است. همچنین امروز تعداد مقالات آن از مرز 8 هزار و 400 مقاله در پایگاه web of science عبور کرده است.
واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی برای توسعه علمی و از طرفی اقتصاد دانش‌بنیان، طرح‌هایی از جمله ایجاد مراکز رشد، راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان، طرح شهرک‌های فناوری آزاد و طرح ساها را اجرا و یا در دست اجرا دارد که این بسترها می‌توانند به تولیدات دانش‌بنیان سرعت بخشند.
دانشگاه آزاد اسلامی در حال حاضر بیش از 113 مرکز رشد دارد که بالغ بر هزار و 131 شرکت، واحد و هسته فناور در آنها مستقر هستند و همچنین تاکنون 18 شهرک فناوری آزاد نیز در استان ها راه اندازی کرده است. تاکنون در این دانشگاه هزار و 109 محصول دانش‌بنیان تولید شده که عرضه این محصولات برای رفع معضلات و مشکلات کشور در دستور کار واحدهای دانشگاهی در سال جاری قرار گرفته است.
ایران شانزدهمین کشور دنیا از نظر تولید علم شناخته شده است، که این رتبه با تلاش دانشگاه هایی مانند دانشگاه آزاد اسلامی به دست آمده است. تولیداتی که در توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور تاثیرگذار است و می تواند چشم انداز آینده باشد.
خبرنگار: مهرنوش زارعی هنزکی/انتشار:آخوندی
204
