به گزارش خبرنگار ایسکانیوز؛ دولت یازدهم از ابتدای روی کار آمدنش، حساسیت عجیبی نسبت به بازار خودروهای وارداتی از خود نشان میداد. ابتدا داستان با محدود کردن واردات خودرو تنها برای شرکتهای نماینده آغاز شد. سپس طبق دستورالعملهایی قرار شد که این نمایندگان نامه رسمی از شرکت طرف قرارداد خود ارائه کنند که رابطه فیمابین بهصورت مستقیم و بدون واسطه است. اما در این میان هنوز برخی از ابهامات وجود دارد که ایسکانیوز توسط برخی از منابع به آنها دسترسی پیدا کرده است.
سابقه حضور تویوتا در ایران به اوایل دهه 50 شمسی برمیگردد. اولین همکاری ژاپنیها با طرف ایرانی در قالب شرکتی به اسم «ایرتویا» شکل گرفت. بعد از انقلاب و در جریان جنگ تحمیلی، حضور شاسیبلندها و پیکاپهای تویوتا در ایران بهخوبی مشهود بود. بعد از جنگ نیز ژاپنیها همچنان از بستر مناسبی که برایشان فراهم شده بود، نهایت استفاده را میبردند. شاخصترین خودروی این برند مطرح در ایران، لندکروز بود که در کلاس SUV و وانت خریدوفروش میشد. اعتماد نسبت به خودروهای این شرکت یکی از دلایل محبوبیت آن به حساب میآید. تقریباً کمتر پیش میآمد که یک تویوتا صاحبش را بهدلیل نقص فاحش فنی در خیابان بگذارد.
طبق سیاستهای دولت وقت در ابتدای دهه 80، واردات خودرو ممنوع شد. با روی کار آمدن دولت جدید، این ممنوعیت برطرف و موج جدید خودروهای خارجی به کشور سرازیر شد. کمری بهعنوان یکی از پرفروشترین سدانهای تویوتا، حدوداً از سال 2004 میلادی پا به بازار ایران گذاشت که البته اقبال خیرهکنندهای نیز از آن شد.
نام ایرتویا بهعنوان نماینده تویوتا در ایران در خلال این سالها همیشه سر زبانها بود. شرکتی که کارشناسان آن را دارای یکی از مدرنترین ساختارهای مدیریتی میدانستند. سیستم فروش و خدمات پس از فروش این مجموعه محلی از اعراب را برای انتقاد باقی نمیگذاشت.
سال 2012 بود که هجمهای جهانی علیه برنامه هستهای ایران شکل گرفت. غرب به سرکردگی آمریکا موجی از ایرانهراسی را ایجاد کرد که به موجب آن لیست بلندبالایی از شرکتهای ریز و درست خارجی بنا به همراهی با این تحریمها، مجبور به خداحافظی با بازار ایران شدند. شاید دردناکترین خداحافظی از سوی پژوی فرانسه و در اوج بحران صنعت خودروسازی بود. اتفاقی که همه منتظر بودند تا ببینند دولتهای بعدی چگونه آن را تلافی میکنند.
آغاز شیطنتها
مرداد ماه سال 1390 بود که تویوتا بهصورت رسمی اعلام کرد که صادرات خودرو به ایران را بهدلیل «برخی از مسائل بینالمللی» متوقف کرده است. در پی این اقدام سهام این شرکت در بازار بورس توکیو Nikkei افت کرد. تویوتا در توضیحات مختصری که در اینباره منتشر کرد، توضیح داد که توقف صادرات خودرو بهدلیل رشد بررسیهای دقیق از شرکتهایی بود که با ایران رابطه تجاری داشتند. این شرکت ژاپنی که بازار قابل قبولی را در آمریکای شمالی داشت، ترجیح داد که طبق دستور باراک اوباما عمل کند و پیش از آنکه اسیر تحریمها شود، خودش بار سفر از ایران ببندد.
پیش از این نشریه اقتصادی نیکی ژاپن در گزارشی به توقف صادرات خودروی تویوتا به ایران اشاره کرده بود. «شیوری هاشیموتو» سخنگوی تویوتا در این باره گفت: این موضوع صحت دارد که تویوتا صادرات خودرو به ایران را با توجه به جو بینالمللی فعلی متوقف کرده است.
او ادامه داد: برای تصمیمگیری در آینده به پیگیری تحرکات در سازمان ملل متحد ادامه میدهیم. خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی تصمیم شرکت تویوتا برای توقف صادرات خودرو به ایران را «داوطلبانه» توصیف کرد و نوشت: دیگر شرکتهای ژاپنی نیز از این اقدام تویوتا پیروی خواهند کرد.
یک منبع آگاه در شرکت تویوتا نیز به نشریه اقتصادی نیکی گفت: تویوتا معتقد است درصورتیکه صادرات خودرو را به ایران ادامه دهد نمیتواند از بروز عواقب تأسفبار آن در آمریکا جلوگیری کند. این منبع به نشریه نیکی گفته بود که آخرین محموله از خودروهای صادراتی تویوتا به ایران در ماه میگذشته (اردیبهشت)، بارگیری شده است. شمار خودروهای صادراتی تویوتا به ایران در سالهای 2008 و 2009 به ترتیب چهار هزار دستگاه و 250 دستگاه بوده است. همچنین از ابتدای سال 2010 میلادی تا ماه میگذشته نیز 220 دستگاه خودروی تویوتا به ایران صادر شده است.
در واکنش به انتشار خبر توقف صادرات خودروهای تویوتا به ایران، محمدرضا شهبازی سرپرست بازاریابی نمایندگی شرکت خودروسازی تویوتا ژاپن در ایران گفت: ما نیز این خبر را در رسانههای ژاپنی دیدهایم اما هنوز بهطور رسمی این موضوع ابلاغ نشده است.
به گفته شهبازی واردات خودروی تویوتا به ایران همچنان ادامه دارد و هنوز بهطور رسمی درباره توقف این روند مطلع نشدهایم. قطعاً این توقف صادرات خودروی تویوتا به ایران، شامل قطعات و خدمات پس از فروش نخواهد شد و ارائه این خدمات در ایران ادامه مییابد.
این مقام نمایندگی تویوتا در ایران همچنین شمار خودروهای وارداتی این شرکت به ایران را در سال 1388، هشت هزار و 900 دستگاه خودرو اعلام کرد و گفت که واردات خودروهای تویوتا به ایران از سال 1384 آغاز شد. همچنین دفتر نمایندگی تویوتا در ایران در اطلاعیهای اعلام کرد: علیرغم معذوریت شرکت تویوتای ژاپن برای صادرات خودرو به ایران، شرکت ایرتویا (نمایندگی تویوتا در ایران) کماکان مسئولیت خدمات پس از فروش، گارانتی و تأمین قطعات با پشتیبانی کامل شرکت تویوتای ژاپن را برعهده خواهد داشت.
تمام این داستانها بعد از دستورالعمل وزارت صنعت، معدن و تجارت مربوط به واردات خودرو شکل دیگری به خود گرفت. بسیاری از شرکتها نتوانستند نامه رسمی از کمپانی مادر برای فعالیتشان در ایران اخذ کنند. اما برخی دیگر از ضعف قانون بهره گرفتند و این نامه را از یک نماینده رسمی غیرمقیم در کشور دیگر (اغلب امارات) گرفتند و آن را به وزارت صنعت ارائه دادند. در تصویر زیر که از سایت رسمی جهانی تویوتا برداشت شده، در بخش خاورمیانه و کشور ایران این جمله بهروشنی خوانده میشود که: "TMC (تویوتا موتور کمپانی) فعالیتش متوقف شده و در حال حاضر هیچگونه معاملات تجاری با «ایرتویا» ندارد."
سوالاتی که پیش میآید این است که آیا دولتیها از این اظهارنظر رسمی باخبر هستند؟ آیا این سند از نامه ارائهشده معتبرتر نیست؟ آیا ایرتویا طبق قانون عمل کرده است؟ آیا فرد یا افرادی در این میان قصور کردهاند؟ آیا این داستان برای بقیه شرکتها نیز صادق است؟
ایسکانیوز در آینده اسناد دیگری را از فعالیت ابهامآمیز برخی از شرکتهای دیگر نیز ارائه خواهد کرد.
400