به گزارش ایسکانیوز به نقل از فارس، ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی رویکردی از ارزشیابی تحصیلی است که در آن جمع‌آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات مربوط به پیشرفت تحصیلی با بهره‌گیری از ابزارهای متنوع سنجش انجام می‌شود و با بررسی وضعیت دانش‌آموز و نقاط ضعف احتمالی، سعی در بهبود و تعمیق یادگیری و ایجاد زمینه رشد همه جانبه او فراهم می‌شود.
طرح ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی در سال تحصیلی 82ـ81 به صورت پیش‌آزمایشی در 25 کلاس در 5 استان سیستان و بلوچستان، اصفهان، زنجان، شهر تهران و آذربایجان شرقی اجرا شد و بعد از نقد و بررسی تجربه پیش‌آزمایشی و اصلاح و اعمال تغییرات، این طرح برای اجرای آزمایشی در سال تحصیلی 83ـ 82 آماده شد.
شهریورماه سال 82 کمیسیون معین شورای عالی آموزش و پرورش دستورالعمل ارزشیابی توصیفی دانش‌آموزان را تصویب کرد و آن را برای اجرای آزمایشی در 100 مدرسه و 200 کلاس پایه اول ابتدایی ابلاغ کرد؛ شورای عالی آموزش و پرورش به پیشنهاد دفتر ارزشیابی تحصیلی و تأیید پژوهشکده تعلیم و تربیت در مصوبه 710 خود مجوز اجرای سه ساله این طرح را صادر کرد و سرانجام از سال تحصیلی 89ـ88 برای تمام کلاس اولی‌ها در سراسر کشور اجرا شد و سپس برای سایر پایه‌های مقطع دبستان به اجرا درآمد.
بهمن قره‌داغی پژوهشگر، مؤلف و مدرس کشوری برنامه ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی، با بیان اینکه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی یکی از عناصر مهم و اساسی برنامه‌های درسی در نظام‌های آموزشی است، اظهار داشت: این برنامه بخشی از مسیر رسیدن به مدرسه خواستنی و حیات طیبه را در نظام تعلیم و تربیت فراهم می‌کند ولی تاکنون به دلایل مختلف در کشور ما خوب اجرا نشده است.
وی افزود: یکی از دلایل عدم اجرای خوب این برنامه، به این برمی‌گردد که آموزش و پرورش در تغییر نگرش و فرهنگ‌سازی بین معلمان و خانواده‌ها درست عمل نکرده است که تغییرات مداوم مدیران ابتدایی وزارتخانه یکی از دلایل آن است.
وقتی مجری ارشد در خصوص اجرای برنامه توجیه نیست!
قره‌داغی به دوره یکی از معاونان آموزش ابتدایی که درک درستی از ارزشیابی توصیفی نداشت اشاره کرد و گفت: ماه‌ها طول کشید تا به او آموختیم که عدد در این نوع ارزشیابی حذف نشده است، عدد در نقش «بازخورد» حذف شده است و آخرش این شد که فردی با عنوان و نقش معاون وزیر، به‌جای آستین همت بالا زدن و راه نمایاندن و تلاش در جهت استقرار درست و کاربست کلاسی این برنامه، نظرش این بود که ارزشیابی توصیفی بی‌سوادی پنهان ایجاد می‌کند.
پژوهشگر برنامه ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی عنوان کرد: یکی دیگر از دلایل درست اجرا نشدن این برنامه به نیروی انسانی برمی‌گردد؛ اوایل دهه نود، می‌گفتیم چرا معلم غیرمرتبط با دوره ابتدایی مثلاً با رشته‌های چون هوشبری، مامایی، ریخته‌گری، کشاورزی، برق، علوم سیاسی، ساخت و تولید، عمران و اصلاح نباتات استخدام کرده‌اند و صدایمان به جایی نمی‌رسید و این مسئله در کنار سیاست‌های نادرستی مثل حذف معلم راهنما، مثل تحمیل پایه ششم به ابتدایی و مثل تغییر عجولانه محتوای برنامه درسی به نام برنامه ارزشیابی کیفی ـ توصیفی رقم زده شد.
قره‌داغی اضافه کرد: وقتی در استخدام از رشته‌های ریخته‌گری، عمران، مرغ‌داری، علوم سیاسی، اصلاح نباتات به عنوان آموزگار انتخاب می‌کنیم نباید انتظار رشد تحصیلی دانش‌آموزان را داشته باشیم و بعد عواقب این بی‌تدبیری به اسم دیوار کوتاه ارزشیابی توصیفی تمام کنیم.
وی بیان کرد: وقتی رئیس گروه ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی شخصی با تحصیلات مطالعات زنان و با سابقه کاری پایین می‌شود؛ فردی که نه آموزگاری کرده و نه این برنامه را می‌شناسد آیا باید انتظار اجرای درست این برنامه را داشت؟ بماند داستان نهضتی‌ها و تبدیل وضعیتی‌ها و بکارگیری معلمان سایر دوره‌ها در حساس‌ترین دوره تحصیلی.
به جای «طرح کارآمد» اجرای «شورای راهبری» را دریابید
قره‌داغی که تاکنون 17 جلد کتاب در بخش‌های مختلف ارزشیابی توصیفی نوشته است، ادامه داد: برنامه علمی و امروزین ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی به دانش علمی روزآمد نیاز دارد؛ نباید توان بدنه کارشناسی ستاد به دانش‌بخشی به معاونان و مدیران و تبیین تصمیمات غلط و ناآگاهانه ختم شود.
وی با بیان اینکه باید همه عوامل تأثیرگذاری که حول یک موضوع وجود دارند برای نتیجه‌گیری عملکرد ارزیابی شوند، اظهار کرد: اما ما در نتیجه‌گیری از عوامل مطرح شده مثل تغییرات و بی‌اطلاعی مدیران و ضعف نیروی انسانی، کمبود تجهیزات و تراکم کلاسی 45 نفر را چشم‌پوشی می‌کنیم و افت تحصیلی را به گردن ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی می‌اندازیم.
قره‌داغی با بیان اینکه معاونت ابتدایی ستاد باید برای همه عوامل تأثیرگذار برنامه‌های راهبردی معین و با نظارت کافی تدوین کند، اظهار کرد: به‌جای مشغول شدن با عناوین ژورنالیستی مثل «طرح کارآمد» باید به زنده‌سازی و اجرای دستورالعمل ابلاغی «شورای راهبری» به استان‌ها پرداخت.
پژوهشگر برنامه ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی عنوان کرد: من از دوستان می‌پرسم آیا با حذف توجه آمایشی به استقرار ارزشیابی توصیفی و تغییر نگرش خانواده‌ها در تفاهم‌نامه با استان‌ها برای سال تحصیلی فرا رو، می‌توان ادعا کرد که چنین برنامه‌ای با این همه شمول عام و خاص، در سطح وزارت مدیریت می‌شود؟
وی با بیان اینکه بیش از 110 پژوهش در حد فوق‌لیسانس و دکترا با نتیجه مثبت پشتوانه این برنامه بوده است، خاطر نشان کرد: پیشنهاد می‌کنم دوستان معاونت ابتدایی فراتحلیل انجام شده بر این پژوهش‌ها را مطالعه کنند و بعد در مطبوعات در خصوص کم و کیف آنچه هست، توصیف ارائه کنند.
قره‌داغی با اشاره به موضوع «پایش عملکرد» که به تازگی از زبان برخی بدون توجه به آنچه هست، مطرح شده است، ادامه داد: هنگام اصلاح آیین‌نامه ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی در صحن شورای عالی به توصیه یکی از اعضا (غلامعلی حدادعادل) قرار شد معاونت ابتدایی وقت، پایش عملکرد را در خصوص پیشرفت تحصیلی برخی پایه‌ها انجام دهد؛ طرح آن با صرف وقت و هزینه روانی بسیار انجام شد اما به دلیل تغییرات مدیریتی، اجرا ناکام ماند.
پژوهشگر برنامه ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی در تشریح شورای راهبری ابلاغی ناکام به استان‌ها گفت: در آذر 93 از هر استان 3 نفر از مدرسان برتر انتخاب شدند و جمعاً 96 نفر، 3 روز در تهران آموزش دیدند؛ قرار شد آنها هم به 3500 نفر دیگر یعنی میانگین هر منطقه 5 نفر به عنوان مدرسان میانی آموزش‌دیده شده، منتقل کنند.
وی افزود: آن سال با محدودیت‌های مالی آموزش و پرورش، کارهایی انجام شد اما ادامه این برنامه یعنی اینکه هر نفر از آن 3500 نفر باید به معلمان 17 واحد آموزشی را آموزش دهد و نظارت بالینی داشته باشند، معطل و خاموش ماند.
قره‌داغی بیان داشت: برنامه ارزشیابی توصیفی یک برنامه علمی است و اصل علم بر ابطال پذیری استوار است لذا باید متناسب با زمان اصلاحاتی در این برنامه اعمال شود و با کنار گذاشتن نیروهای متخصص به نام متعصب گامی به پیش برداشته نخواهد شد.
خانواده‌ها از آموزش و پرورش در پذیرش طرح ارزشیابی توصیفی جلوتر هستند
پژوهشگر برنامه ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی با بیان اینکه خانواده‌ها از آموزش و پرورش در پذیرش این برنامه جلوتر هستند، اظهار داشت: زمانی وارد یک جلسه در یکی از مناطق تهران شدم و با سنجش آغازین دیدم همه خانواده‌ها از عملکرد مدارس در خصوص این برنامه نگرانی‌هایی دارند و سپس به اصل ارزشیابی توصیفی و اینکه چرا باید اعمال شود پرداختم و در آخر نظرسنجی کردم، حتی یک نفر ناراضی نبود؛ این یعنی تغییر نگرش خانواده‌ها نیاز به برنامه دارد.
وی به نارضایتی برخی معلمان از طرح ارزشیابی توصیفی اشاره کرد و گفت: معلمی که دانش حرفه‌ای روز را با خود همراه ندارد، معلوم است پشت دیوار ارزشیابی سنتی موروثی نمره‌ای سنگر می‌گیرد.
قره‌داغی ادامه داد: معلم با رشته مامایی، معلم رانده شده از متوسطه به ابتدایی، معلم تبدیل وضعیت، معلم نهضتی مشخص است ناراضی است چون از او کار حرفه‌ای می‌خواهیم؛ معلوم است نمی‌تواند بازخورد توصیفی بنویسد تخصص این کار را ندارد.
وی گفت: دانش‌آموز دوره ابتدایی با دوره متوسطه متفاوت است، این دانش‌آموز درک درستی از مهارت‌های فراشناختی و مفاهیم انتزاعی ندارد پس مقیاس‌های فاصله‌ای صفر تا 20 و حتی مقیاس‌های رتبه‌ای خیلی خوب، خوب و نیاز به تلاش بیشتر به دردش نمی‌خورد؛ او صرفا‌ً برای یادگیری به مدرسه آمده است.
ارزشیابی توصیفی گامی در جهت ایجاد مدرسه دوست داشتنی
پژوهشگر برنامه ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی گفت: وقتی می‌بینیم یادگیری در دانش‌آموزی اتفاق نیفتاده است، ارزشیابی توصیفی به معلم می‌گوید به زبانی ساده و با ایجاد انگیزه به او بگو چه قوت‌هایی داشتی و این کار یک راهکار برای اصلاح، بهبود و توسعه یادگیری معلم هم می‌تواند باشد.
وی بیان داشت: وقتی دانش‌آموز در درس دیکته کلمه‌ای را غلط می‌نویسد معلم غیرحرفه‌ای به او می‌گوید از روی آن چند بار بنویس اما معلم حرفه‌ای و کاربلد ضعف دانش‌آموز را تحلیل می‌کند و بر اساس تفسیر و تحلیل خود، راهکار متناسب با تفاوت‌های فردی دانش‌آموز را ارائه می‌کند.
قره‌داغی تصریح کرد: یکی از راه‌های رسیدن به مدرسه دوست داشتنی، ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی است و ما همچنان عابر این شاهراه هستیم اما تلاش می‌کنیم با این روش بهترین و خاطره‌انگیزترین، راه رسیدن برای مسافران کوچک، یادگیری باشد.
703
