به گزارش ایسکانیوز آغاز ماه‌گرفتگی ۱۶ مرداد از ساعت ۱۷ و ۲۲ دقیقه و ۵۵ ثانیه به وقت جهانی، اعلام شده بود که با اضافه‌کردن ۴ ساعت و ۳۰ دقیقه به این زمان، وقت محلی آغاز این پدیده در ایران مشخص شد.

زمان آغاز خسوف در ایران، ساعت ۲۱ و ۵۲ دقیقه و ۵۵ ثانیه بود و در ساعت ۲۲ و ۵۰ دقیقه به حداکثر خود رسید و ماه در ساعت یک‌ و ۲۱ دقیقه بامداد سه‌شنبه ۱۷ امرداد، به کلی از نیمسایه زمین در فضا خارج خواهد شد و این خسوف به پایان خواهد رسید.

در زمان ماه گرفتگی یا خسوف چه اتفاقی در فضا می‌افتد؟

ماه گرفتگی یا خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که ماه در فاز کامل(بدر) و در حال عبور از بخشی از سایه ی زمین باشد. سایه زمین در واقع از دو قسمت مخروطی شکل درست شده است که یکی در داخل دیگری قرار دارد. بخش خارجی یا نیم سایه ای منطقه ای است که زمین فقط قسمتی از پرتوهای خورشید را مسدود می‌کند و مانع از رسیدن آنها به ماه می‌شود. در مقابل بخش درونی یا قسمت سایه، ناحیه ای است که زمین مانع از رسیدن تمام پرتوهایی می‌شود که از خورشید به ماه می‌رسد قاعده‌ این مخروط مقطع زمین و طول متوسط آن یک میلیون و ۳۸۰ هزار کیلومتر است، طول این سایه بر اثر تغییر فاصله‌ زمین از خورشید و تغییر فاصله ماه تا زمین تا حدود ۴۰ هزار کیلومتر تغییر می‌کند. با توجه به جابجایی ماه در مدار، همواره ۲ هفته قبل یا بعد از خورشید گرفتگی امکان گرفتگی ماه هم وجود دارد.

با توجه به موقیت‌های مختلف زمین، ماه و خورشید سه نوع متفاوت از ماه گرفتگی قابل تشخیص است:

۱) خسوف نیم سایه‌ای

ماه از قسمت نیم سایه زمین عبور می کند. در این حالت تغییر نور سطح ماه بسیار کم بوده و مشاهده آن دشوار است.

۲)خسوف جزیی

در خسوف جزیی بخشی از ماه از سایه زمین عبور می کند و قسمت هایی از آن در تاریکی فرو می رود.

رصد این رویداد حتی بدون استفاده از ابزار اپتیکی نیز ساده است.

۳)خسوف کلی

تمام ماه از داخل سایه زمین عبور می کند وبطور کامل در تاریکی فرو می رود.

این رویداد به خاطر رنگ های گوناگون و متغییری که ماه در لحظه گرفت کامل در سطح خود دارد بسیار برجسته و مورد توجه است.

چرا هر ماه خسوف و کسوف نداریم؟ چه شرایطی برای رخ دادن این پدیده ها لازم است؟

با توجه به آنچه گفته شد شرط وقوع خسوف را در دو مورد می توان خلاصه کرد:

۱) ماه و خورشید و زمین در یک راستا یا خط مستقیم قرار گیرند به طوری که زمین بین ماه و خورشید قرار داشته باشد. به عبارت دیگر ماه در حالت بدر از زمین دیده شود.

۲) ماه در حرکت مداری خود به دور زمین در یکی از گره ها ویا در نزدیکی آن قرار داشته باشد.

در هر سال ماه از بخشی از سایه یا نیم سایه زمین عبور می کند و یکی از سه نوع خسوف ذکر شده روی می دهد . در هنگام خسوف هر کسی که در قسمت تاریک کره زمین قرار داشته باشد می تواند آن را ببیند. حدود ۳۵% از خسوف ها از نوع نیم سایه ای است که تشخیص آن حتی به کمک تلسکوپ بسیار دشوار است. در حدود ۳۰% خسوف ها نیز جزیی هستند که با چشم مسلح به راحتی قابل رویت است و درنهایت ۳۵% خسوف ها نیز کلی است که رویدادی بسیار برجسته برای رصد است.تعداد ممکن خورشید گرفتگی در هر سال بیشتر از ماه گرفتگی است اما به دلیل اینکه در ماه گرفتگی قسمتهایی بزرگی(مثلا نیمی) از زمین می توانند آن را ببینند به نظر می‌رسد که تعداد گرفتگی‌های ماه بیشتر از خورشید گرفتگی باشد. هنگامی که ماه به طور کامل درون سایه‌ زمین قرار می‌گیرد باز هم شعاع های نوری غیر مستقیمی از خورشید به آن می رسند و ماه را قابل مشاهده می کنند.
دلیل اینکه قرص ماه در زمان گرفتگی کامل قابل مشاهده است چیست؟

پرتوهای خورشید در مسیرشان به سمت ماه از جو زمین عبور می کنند.این جو مانند فیلتر اکثر طیف های آبی پرتو های خورشید را پراکنده می کند و مابقی نور که به رنگ قرمز پررنگ و یا نارنجی است و به مراتب تیره تر از نور سفید آفتاب است در درون آن دچار مقداری شکست شده تا اینکه کسر کوچکی از آن به سطح ماه می رسد و آن را پرفروغ می کند.

اگر زمین اتمسفری نداشت ماه در طی یک گرفت کامل، کاملا سیاه به نظر می رسید. در حالی که اکنون ماه می تواند رنگ های زیادی از قهوه ای و قرمز تیره گرفته تا نارنجی و زرد روشن، بر سطح خود داشته باشد.

گرفت های کلی بعد از فوران های عظیم آتشفشانی بسیار تاریک به نظر می رسند چون فوران ها مقادیر عظیمی از خاکسترهای آتش فشانی را وارد اتمسفر زمین می کند. به عنوان مثال در طی یک خسوف کلی در دسامبر ۱۹۹۲ خاکسترهای ناشی از کوه «میناتوبو» باعث شدند که ماه تقریبا غیر قابل رویت شود.

ماه گرفتگی و نماز آیات

نماز آیات به سبب چهار چیز واجب می‌شود که یکی از آنها ماه گرفتگی است. چنانچه انسان نماز آیات را به دلیل خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی از زمان وقوع تا باز شدن ماه یا خورشید به تاخیر اندازد، باید قضای آن را بجا آورد.

از زمانی که ماه شروع به گرفتن می‏ کند، انسان باید نماز آیات را بخواند و بنابر احتیاط واجب باید به قدری تاخیر نیاندازد که شروع به باز شدن کند و اگر انسان خواندن نماز آیات را به قدری تاخیر بیاندازد که آفتاب یا ماه شروع به باز شدن کند، باید نیت ادا و قضا نکند ولی اگر بعد از باز شدن تمام آن، نماز بخواند باید نیت قضا کند.

نماز آیات دو رکعت است که هر رکعت پنج رکوع دارد و نمازگزار بعد از نیت، تکبیر می گوید و یک حمد و یک سوره می خواند و سپس به رکوع می رود و پس از رکوع دوباره یک حمد و یک سوره می خواند تا پنج مرتبه و در رکعت دوم نیز همانند رکعت اول نماز را ادامه می دهد و پس از رکوع آخر قنوت می خواند.

نحوه دیگر اقامه نماز آیات به این ترتیب است که می توان پس از تلاوت سوره حمد، یک سوره را به پنج قسمت تقسیم کرده و بعد از هر بخش به رکوع رفت و رکعت دوم را همانند رکعت اول انجام داد.

خرافات و حواشی ماه گرفتگی

در برخی فرهنگ‌ها پدیده ماه گرفتگی و تاثیر آن بر زن باردار را جدی می‌گیرند و معتقدند ماه گرفتگی سبب ایجاد لکه‌ای بد شکل روی پوست کودک می‌شود در حالی که این موضع هیچ پشتوانه علمی ندارد و با هیچ روشی نمی‌شود اثبات کرد که چنین لکه‌های پوستی یا عارضه لب شکری در اثر گرفت ماه رخ داده و اتفاقا هر یک دلایل کاملا مشخص پزشکی دارند. لکه ها و خال های پوستی به دو عامل ارث و آفتاب وابسته هستند و گاهی نیز با بروز مسائل هورمونی در سن بلوغ و مصرف داروهای هورمونی و بارداری افزایش می‌یابند.

منبع: اقتدار پرس

700