به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ کشورمان بزرگترین دارنده منبع غنی گاز در جهان است و این امر مهم سبب شده که ایران در زمره کشورهای صادرکننده گاز مبدل شود. براساس این گزارش صادرات گاز از اولویت های اساسی برنامه ششم توسعه و سند چشم انداز به شمار می آید، در طول چهارسال گذشته با افزایش ظرفیت تولید از میادین مشترک پارس جنوبی، میزان صادرات گاز شتاب بیشتری به خود گرفته است.

دستیابی به سهم 10 درصدی از تجارت جهانی گاز در حالی به طور ویژه از سوی وزارت نفت در جریان است که به تازگی صادرات گاز به شهر بغداد عراق آغاز شده است و صادرات گاز به بصره نیز در آینده اجرایی خواهد شد. از سوی دیگر ایران به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر اثبات شده گاز دنیا، برنامه های بزرگی برای توسعه میادین و افزایش تولید گاز خود ارائه کرده است.

گفتنی است ایران 18.2 درصد کل ذخایر گازی جهان را در خود جای داده و بزرگترین دارنده ذخایر گازی جهان به شمار می رود. روسیه پس از ایران با ذخایر 32.3 تریلیون مترمکعبی در رتبه دوم و قطر با 24.5 تریلیون مترمکعب در رتبه سوم از این نظر قرار گرفته اند.

صادرات ایران به ترکیه، حدود ۹۰ درصد حجم صادرات گاز ایران است. علاوه بر ترکیه که بزرگترین مشتری گاز ایران است. عراق پس از ترکیه، دومین مقصد صادراتی گاز ایران است و هدف از صادرات گاز ایران به این کشور 40 میلیون نفری تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه های این کشور است. همچنین صادرات گاز به بصره نیز با 7 میلیون مترمکعب روزانه به زودی آغاز خواهد شد. لازم به ذکر است که کشورهای ارمنستان و آذربایجان نیز دیگر مشتریان گازی ایران محسوب می شوند.

بر اساس یادداشت تفاهمی که سال ۲۰۱۳ میلادی بین وزیران نفت و انرژی ایران و عمان امضا شده بود، دو طرف توافق کردند که در مدت بسیار کوتاهی عملیات احداث خط لوله گاز ایران به عمان آغاز شود. حجم این قرارداد ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال است.

پاکستان یکی از مصرف کنندگان مهم انرژی در منطقه به حساب می آید؛ واردکننده ای که با وجود همسایگی با ایران به عنوان دومین تولیدکننده گاز در دنیا تا به حال از ایران گاز نخریده، اگرچه سال هاست طبق قراردادی که دارد موظف به ایجاد زیرساخت های لازم برای واردات گاز از ایران شده است. قرارداد گازی میان ایران و پاکستان، باقی مانده از طرحی است که زمانی قرار بود "خط لوله صلح" باشد، قرادادی که توافق نامه اولیه ان با پاکستان در سال ۱۹۹۵ به امضا رسید و سپس در سال ۱۹۹۹ هند نیز به این توافق مشترک گازی پیوست.

صادرات گاز به کشورهای اروپایی هم مهم است اما در اولویت دوم ایران قرار دارد و به دلایلی که ذکر می‌شود انجام آن در شرایط فعلی مقرون به صرفه نیست. بدیهی است که صادرات گاز به اروپا مستلزم کشیدن خط لوله بسیار طولانی تری نسبت به کشورهای حوزه خلیج فارس است.

گفتنی است در حال حاضر بیشترین صادرات گاز ایران به کشورهای ترکیه (روزانه 30 میلیون متر مکعب گاز که سالی 10 میلیاردمترمکعب) و عراق 7 میلیون مترمکعب، که قرار است تا پایان سال با بهره‌برداری از خط ششم سراسری به مرز 30 میلیون مترمکعب در روز برسد. همچنین حدود دو میلیون مترمکعب گاز به ترکمنستان و ارمنستان صادر می‌شود. می‌توان گفت در قبال صادرات گاز به ارمنستان تهاتر برق و از ترکمنستان سوآپ انجام می‌شود. مذاکراتی نیز با کشور کویت و افغانستان نیز در حال انجام است چرا که این کشورها علاقه‌مند به واردات گاز از ایران هستند. لازم به ذکر است که تا پایان برنامه ششم توسعه، حجم صادرات گاز ایران باید به مرز 64 میلیارد مترمکعب برسد.

محمدرضا قدسی زاده، مدیر برنامه ریزی شرکت ملی گاز ایران در گفت و گو با خبرنگار ایسکانیوز، گفت: یکی از رویکردهای مهم اقتصاد مقاومتی، صادرات گاز است. برخلاف آنچه برخی تصور می کنند اقتصاد مقاومتی یک اقتصاد بسته است، باید گفت این اقتصاد باید درون زا و برون نگر باشد. در سند چشم انداز، برنامه پنج ساله ششم توسعه و برنامه های سالانه توجه ویژه به صادرات می شود. براین اساس پروژه های صادراتی نیز مورد توجه قرار گرفته است و به طور مشخص صادرات گاز به عراق در دستور کار ویژه شرکت ملی گاز ایران قرار دارد.

آغاز پروژه صادرات گاز به عراق تا میزان 14 میلیون مترمکعب در روز تا پایان سال 96 از جمله سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغ شده از سوی معاون اول رییس جمهور و وزیر نفت به شمار می آید، با بازگشایی ال سی و پایان فرآیندهای قانونی، از ۳۱ خردادماه با ارسال روزانه 7 میلیون مترمکعب اجرایی شد. از سوی دیگر با توجه به پروژه های در دست اجرا و تکالیف اقتصاد مقاومتی، این آمادگی وجود دارد که ارسال گاز از مرز نفتشهر به بغداد تا پایان سال به روزانه 14 میلیون مترمکعب افزایش یابد.

او در مورد صادرات گاز به بصره افزود: بر پایه برنامه کوتاه مدت و با بهره گیری از شبکه موجود (خط انتقال گاز اهواز _ خرمشهر) و اجرای خط لوله از خرمشهر تا مرز، هم اکنون زیرساخت های لازم برای آغاز صادرات گاز به منطقه بصره ایجاد شده و تا یک ماه آینده آماده ارسال روزانه پنج میلیون مترمکعب گاز به این منطقه هستیم.

مدیر برنامه ریزی شرکت ملی گاز ایران در پاسخ به این سوال که آیا مذاکره برای صادرات گاز به پاکستان به نتیجه رسیده است؟ اظهار کرد: بر اساس قرارداد، پاکستان باید از ابتدای سال 2015 دریافت گاز را آغاز می کرد، ولی به دلیل تحریم امکان احداث خط لوله از مرز پاکستان تا نقاط مصرف داخل این کشور که حدود 700 کیلومتر است، مهیا نشد. طرف پاکستانی با توجه به مشکلاتی که در تامین مالی این پروژه داشت، می خواست منابع اعتباری را به وسیله سیستم های مالی بین المللی تامین کند که در ایام تحریم، این کار اجرایی نشد. هم اکنون 900 کیلومتر از خط انتقال را از عسلویه تا ایرانشهر و در ادامه تا زاهدان را برای گازرسانی به این منطقه اجرا کرده ایم.

او ادامه داد: با توجه به اینکه پاکستان هنوز عملیات اجرایی احداث خط لوله را در خاک خود آغاز نکرده است، لازم نمی دانیم 160 کیلومتر خط انتقال باقیمانده را تا مرز اجرا کنیم. از سوی دیگر، عملیات اجرایی احداث خط لوله انتقال گاز از ایرانشهر تا چابهار به دلیل نیازهای خودمان از جمله تامین گاز نیروگاه های موجود، طرح های پتروشیمی و فولاد که در آینده در چابهار ساخته می شود نیز در حال اجراست. انشعابی نیز از این خط به سمت مرز می رود و زمانی که مطمئن شویم پاکستان کار خود را آغاز می کند ما نیز این پروژه را تکمیل خواهیم کرد.

اجرای ادامه خط هفتم سراسری و صادرات گاز به پاکستان از جمله تکالیف اقتصاد مقاومتی به شمار می رود که در ادامه از خط انتقال گاز ایرانشهر_ چابهار، انشعابی برای صادرات گاز به پاکستان گرفته می شود. هم اکنون فعالیت های اجرایی خط لوله انتقال گاز ایرانشهر به چابهار آغاز و تعاملات اولیه با سرمایه گذار نیز انجام شده است.

قدسی‌زاده همچنین در رابطه با این سوال که برای توسعه بازار، دستیابی به اهداف و سبد 10 درصدی صادرات گاز و محصولات جانبی چه برنامه هایی در دستور کار دارید؟ گفت: صادرات گاز در سند چشم انداز، برنامه ششم توسعه و سیاست های اقتصاد مقاومتی تاکید شده است. یکی از رویکردها و اهداف اقتصاد مقاومتی متنوع کردن سبد صادرات و تامین منابع مالی مورد نیاز برای توسعه کشور است.

مدیر برنامه ریزی شرکت ملی گاز ایران افزود: در ارتباط با صادرات گاز دو نگاه کلی وجود دارد که صادرات گاز به کشورهای پیرامونی و منطقه از جمله ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، افغانستان، عمان و... در اولویت نخست قرار دارد.

او تاکید کرد: با توجه به اینکه شرایط گازرسانی از طریق خط لوله فراهم است، این امکان را داریم و علاقه مندیم که صادرات گاز را به کشورهای منطقه توسعه دهیم. میزان صادرات سالانه گاز براساس برنامه پنج ساله ششم توسعه باید از 10 میلیارد مترمکعب کنونی به 68 میلیارد مترمکعب برسد. خوشبختانه ظرفیت این کار را داریم و کشورهای همسایه نیز به این گاز نیاز دارند.

قدسی‌زاده تصریح کرد: آغاز صادرات گاز به عراق نخستین گام بود و در خصوص عمان نیز مذاکرات نهایی انجام شده است. کویت و افغانستان نیز علاقه مندی خود را برای دریافت گاز از ایران اعلام کرده اند. در کنار این موارد، صادرات از طریق ال ان جی نیز مطرح بوده و این موضوع از سوی شرکت ملی نفت ایران در حال پیگیری است.

او در زمینه صادرات گاز به افغانستان خاطرنشان کرد: صادرات گاز از طریق خط لوله به شهر هرات امکان پذیر بوده و زیرساخت های آن نیز فراهم است. در مرحله بعدی، با توجه به وجود شبکه گاز، امکان ساخت نیروگاه در منطقه زابل وجود دارد تا کشورمان بتواند در حوزه صادرات برق به افغانستان نیز ورود کند. یکی از بازارهای خوب ما افغانستان است و در خصوص گاز طبیعی نیز تا 10 میلیون مترمکعب ظرفیت صادرات داریم.

402