به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ نفت شیل نفت نامتعارفی است که از گرماکافت، هیدروژنه‌کردن، و انحلال گرمایی خرده‌های سنگ نفت‌زا (شیل نفتی) حاصل می‌شود. این فرایندها مواد آلی درون سنگ (کروژن) را به نفت و گاز مصنوعی تبدیل می‌کنند. بنابراین از نفت حاصله می‌توان بلافاصله به عنوان سوخت استفاده کرد.

منابع نفت شیل (سنگ نفت یا سنگ نفت‌زا) در پهنه وسیعی از طبیعت از آب‌های شیرین تا دریاچه‌های نمکی و باتلاق‌های رسوبی یافت می‌شود.

بیشتر منابع نفت شیل در ایالت کلرادو ایالات متحده آمریکا واقع شده، که دارای منابعی بالغ بر ۳٫۳ تریلیون تن است.

نحوه استخراج نفت شن به دو صورت است:

۱-حفاری سطحی

در روش حفاری سطحی مانند روش‌های قدیمی سنگ را تا دمای ۵۰۰ درجه گرم می‌کنند ولی در روش‌های جدید از کریستال قیر استفاده می‌کنند تا روند پالایش بهینه‌تر باشد و از کریستال قیر برای فرایند کاتالیستی استفاده می‌شود.

۲- حفاری درجا

برای روش حفاری درجا، حرارت‌دهنده الکتریکی را درون زمین قرار می‌دهند و سنگ نفت را به مدت ۲ الی ۳ سال تا ۷۰۰ درجه فارنهایت حرارت می‌دهند و با حفر چاه در کنار آن نفت‌های دوب شده را استخراج می‌کنند. روش حفاری درجا آلودگی محیط زیستی کمتری نسبت به روش‌های دیگر دارد.

شرکت شل برای جلوگیری از ترکیب نفت با سفره‌های آب زیرزمینی روشی را ابداع کرده‌است که سردسازهایی را به عنوان سد یخی درون زمین قرار می‌دهند تا مانع از ترکیب این نفت با آب زیر زمین شود.

نکته بسیار مهم در استخراج نفت شیل نسبت انرژی بدست آمده از نفت شیل به انرژی صرف شده برای تولید آن است. به این نسبت "انرژی بدست آمده تقسیم بر انرژی سرمایه گذاری شده" (EROEI) گفته می شود. در سال 1984 طی مطالعاتی که بر روی ذخائر نفت شیل انجام شد این نسبت بین 7/0 تا 3/13 تعیین گردید. طبق مطالعاتی که در سال های اخیر انجام شده بسته به اینکه انرژی صرف شده هزینه بحساب آید یا اینکه ارزش انرژی موجود در داخل کشوربحساب نیاید و فقط انرژی خریداری شده در محاسبات منظور شود این نسبت بین یک تا دو تقسیم بر یک ویا دو تا شانزده تقسیم بر یک تعیین شده است.

مقدار نفت شیل استخراج شده به فن آوری بکار رفته نیز بستگی دارد. مثلا" در منطقه گرین ریور نسبت تولید نفت شیل بسیار بالا و برابر با 25 به 100 گالن امریکائی است.

مواد آلی تشکیل دهنده شیل های نفتی

بیشتر مواد آلی در شیل های نفتی ، بقایای جلبک و اسپورهای جلبکی فراوانند. بنابراین ، فرض بر این است که بیشتر مواد آلی دارای منشا جلبکی باشند. خرده‌های دانه ریز گیاهان کاملتر و مگااسپورها نیز ممکن است یک جز تشکیل دهنده مهم باشند. شکل تیپیک رسوبی در بسیاری از شیل های نفتی وجود لامیناسیون مشخص ، در مقیاس میلیمتر ، تناوبی از لامینه‌های آواری و آلی است.

شکوفایی فصلی یا سالیانه جلبک‌های پلانکتونیک ، غالبا به عنوان بوجود آورنده لامیناسیون ریتمیک در نظر گرفته‌ می‌شود. همانند تشکیل زغال ، شرایط هوازی برای ممانعت از اکسیداسیون مواد آلی و احیا تجزیه باکتریائی مورد نیاز است. بنابراین بیشتر شیل های نفتی در توده‌های آبی لایه‌لایه در جایی که آبهای سطحی اکسیژن‌دار اجازه رشد پلانکتونها و آبهای احیایی کف اجازه حفظ شدن مواد آلی را می‌دهد، تشکیل می‌شوند.

محیط‌ های رسوبی شیل‌های نفتی

شیل‌های نفتی، در محیط‌ های دریاچه‌ای و دریایی رسوب کرده‌اند. شیل‌های نفتی در سازند گرین ریور ائوسن حاوی دولومیت و کلسیت بیشتری بوده و به صورت لامینه‌ها یا واروهای ریتمیک هستند. اگر چه قبلا به منشا آبهای نسبتا عمیق نسبت داده می‌شد، ولیکن در حال حاضر ، تصور بر این است که رسوب‌گذاری در دریاچه‌های موقتی ، نسبتا کم عمق که اغلب در معرض خشک شدگی قرار گرفته‌اند، صورت گرفته باشد. سیکلهای کوچک مقیاس شیل‌های نفتی که به طرف بالا به تبخیری‌ها تبدیل می‌شود منعکس کننده گسترش مداوم یک دریاچه لایه‌لایه غیرشور ، به یک دریاچه شور است.

شیل نفتی تشکیل شده از یک گونه منفرد جلبکی در چندین افق در کربونیفر تحتانی دره میدلند در اسکاتلند دریافت می‌شود. این افق‌ها ، در دریاچه‌های آب شیرین در یک کمپلکس دلتایی که زغال‌های هومیکی نیز گسترش دارند، یافت می‌شود. چون جلبک‌های پلانکتونیک ، منشا اصلی مواد آلی هستند و اینها دارای یک تاریخچه زمین شناسی طولانی هستند، لذا شیلهای نفتی در کامبرین یافت می‌شوند. برای مثال ، شیل ناساج در میشیگان و وسیکانسین سنی در حدود 1100 میلیون سال دارد.

اهمیت شیل‌های نفتی از نظر اقتصادی

در حال حاضر، توجه نسبتا زیادی به شیل‌های نفتی می‌شود چون آنها یک منشا سوخت فسیلی هستند و ممکن است به جایگزینی ذخایر نفتی که انتظار اتمام آن می‌رود، کمک کند. رسوبات گسترده‌ای از شیل‌های نفتی در روسیه ، چین و رزیل یافت می‌شود و رسوبات با عیار پایین که ممکن است از نظر اقتصادی باارزش شود در تعداد زیادی از کشورهای دیگر جهان یافت می‌شود. شیل‌های نفتی همچنین پتانسیل سنگ‌های مولد نفت هستند.

زمانی استفاده از نفت شل مقرون به صرفه خواهد بود که قیمت نفت بالاتر از حدود 45 دلار باشد و فناوری لازم برای استخراج آن ممکن باشد.

402