مصطفی بزرگ‌نیا و احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی سه دانشجویی که با جوهر خون خویش روز دانشجو را در تقویمها ثبت کردند. 24 آبان 1332، یعنی 64 سال پیش، اعلام شد که نیکسون، معاون رئیس جمهور آمریکا از طرف آیزنهاور به ایران می آید. دانشجویان مبارز دانشگاه نیز تصمیم گرفتند که در فضای حکومت نظامی بعد از کودتای سیاه، هنگام ورود نیکسون، نفرت و انزجار خود را به دستگاه کودتا نشان دهند.
در تاریخ 14 آذر، زاهدی تجدید رابطه با انگلستان را رسما اعلام کرد و قرار شد که «دنیس رایت»، کاردار سفارت انگلستان، چند روز بعد به ایران بیاید. از همان روز 14 آذر تظاهراتی در گوشه و کنار به وقوع پیوست که در پی آن، عده ای در بازار و دانشگاه دستگیر شدند. این وضع در روز 15 آذر هم ادامه داشت و بیشتر اعتراض ها از دانشکده پزشکی و داروسازی و حقوق و علوم آغاز شد.
صبح 16 آذر، دانشجویان هنگام ورود به دانشگاه متوجه تجهیزات فوق العاده سربازان و اوضاع غیر عادی اطراف دانشگاه شدند.
فضا به شدت آبستن حوادث و درگیری بود. بعد از گذشت مدتی برای جلوگیری از تنش و درگیری چندین دانشکده تعطیل اعلام شد و در ادامه سراسر دانشگاه به دستور رییس دانشگاه تعطیل گردید.
در این دار و گیر، دانشکده فنی به هم ریخت و در محاصره کامل نظامیان قرار گرفت و به یکباره فرمان آتش صادر شد و دانشجویان در صحن طبقه اول به خون غلطیدند ؛ عده‌ای زخمی و سه دانشجو به نامهای قندچی و بزرگ نیا و شریعت رضوی شهید شدند.
همان روز 16 آذر، پلیس در رادیو اعلام کرد: "عده‌ای از دانشجویان در کلاسهای درس نشسته بودند و به پلیس چهره خشنی نشان می‌دادند و پلیس را مسخره می‌کردند و این باعث شد که پلیس واکنش نشان دهد. پلیس قصد زدن دانشجویان را نداشت ولی دانشجویان به پلیس حمله کردند و می‌خواستند اسلحه‌شان را بگیرند. پلیس در قالب دفاع این کار را کرده و قصدش زدن دانشجویان نبوده است."
دکتر مصطفی چمران که خود از دانشجویان دانشکده فنی بوده و در روز حادثه در کلاس درس حضور داشته است، در خاطرات خود می گوید: «صبح شانزده آذر هنگام ورود به دانشگاه، دانشجویان متوجه تجهیزات فوق‌العاده سربازان و اوضاع غیرعادی اطراف دانشگاه شده وقوع حادثه‌ای را پیش‌بینی می‌کردند.
نقشه پلید هیات حاکمه بر همه واضح بود و دانشجویان حتی‌الامکان سعی می‌کردند که به هیچ وجه بهانه‌ای به دست بهانه‌‌جویان ندهند ؛ از این رو، دانشجویان با کمال خونسردی و احتیاط به کلاس رفتند و سربازان به راهنمایی عده‌ای کارآگاه به راه افتادند.
ساعت اول بدون حادثه مهمی گذشت و چون بهانه‌ای به دست آنان نیامد، به داخل دانشکده‌ها هجوم آوردند.
آن‌ها نقشه کشتن و شقه کردن دانشجویان را کشیده بودند و این دستور از مقامات بالاتری به آن‌ها داده شده بود.
سرکردگان اجرای این دستور و کشتار ناجوانمردانه عده‌ای از گروهبانان و سربازان «دسته جانباز» بودند که اختصاصاً برای اجرای آن مأموریت در آن روز به دانشگاه اعزام شده بودند.
در ساعت ۱۰ صبح، دسته جانباز به همراه سربازان معمولی به دانشکده فنی رفتند.
در این ساعت دانشجویان در سر کلاسهای درس حاضر بودند و به خاطر شرایط ویژه دانشگاه و حضور گسترده نظامیان، از هر اقدامی که بوی اعتراض و تظاهرات دهد، اجتناب می‌کردند.
هنگام حضور سربازان در دانشگاه و مقابل دانشکده فنی، دکتر سیاسی، رئیس دانشگاه، مهندس خلیلی، رئیس دانشکده فنی و دکتر عابدی، معاون وی سعی کردند که با مذاکره نیروهای نظامی را از دانشکده فنی خارج کنند ؛ ولی توفیقی به دست نیاوردند و حتی دکتر سیاسی اظهار داشت که اینجا سربازان جانباز هستند و از مقامات بالا‌تر دستور می‌گیرند و از این جهت من قادر نیستم کاری انجام دهم. سربازان به دانشکده‌ها حمله کردند و بدین ترتیب سه تن از دانشجویان به نامهای (مهدی شریعت‌رضوی، احمد قندچی و مصطفی بزرگ‌نیا) به شهادت رسیدند و ۲۷ نفر دیگر دستگیر و عده زیادی مجروح شدند.»
فردای آن روز، شاه، تیمسار مزینی را برای دلجویی به دانشگاه فرستاد تا خودش را از این گناه و تقصیر تبرئه کند. وی با خانواده‌های شهدا ملاقات کرد و در دانشگاه به ظاهر از اساتید و روسا عذرخواهی کرد.
دو روز بعد از واقعه 16 آذر، نیکسون به ایران آمد و در همان دانشگاه، در همان دانشگاهی که هنوز به خون دانشجویان بی‌گناه رنگین بود، دکترای افتخاری حقوق دریافت کرد.
روز 16 آذر به عنوان روز مقاومت و ایستادگی دانشجویان این مرز و بوم در برابر استعمار غرب و استبداد و خودکامگی در دفتر تاریخ این سرزمین به یادگار ثبت شده است.
اکنون، سالهاست که از آن زمان می گذرد و هر سال، در تاریخ 16 آذر، مسئولان با حضور در دانشگاهها، هم سخن می گویند و هم نظرات و دغدغه های دانشجویان را می شنوند و خلاصه آنکه، دانشگاهها برنامه های گوناگونی برای این روز تدارک می بینند.
و چه زیبا و بجا گفته اند که دانشجو موذن جامعه است ؛ اگر خواب بماند، نماز امت قضا می شود.
