لایحه‌ی بودجه‌ 97 و  « کنترل شاقولی » بهارستانی‌ها / دولت از  این جیب به آن جیب می کند؟!

اکثر کارشناسان براین باورند که بودجه ریزی دولت از منطق پارادایمی و الگوی مناسبی برخوردار نیست و با چانه زنی تعیین می شود و تمام شواهد حاکی از آن است که دولت شرایط رکودی کشور را درک نکرده و هنوز برای شرایط رکودی نگرانی و دغدغه کافی ندارد.

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ اسکلت مدیریت بودجه ریزی در کشور ما کاملا سنتی و اساس آن بر مبنای هزینه بوده است. از ارائه لایحه‌ی بودجه توسط دولت‌ها در وقت‌های اضافه که بگذریم باید شفافیت و روبازی کردن دولت دوازدهم در ارائه بودجه را ارج نهیم اما این سپاسگزاری را فقط می توان در مرحله‌ی اول داشته باشیم و انتقادها و تنش هایی را که به این مجلد قطور اعتدالی‌ها وارد می شود را به بوته‌ی نقد ببریم.

بودجه 368 هزار میلیارد تومانی سال 1397 کل کشور که تقدیم مجلس شورای اسلامی شد، بحث‌های فراوانی را در بین اقشار مختلف و صاحبنظران آغاز کرد. در بودجه سال آینده موضوعات کلیدی از جمله تامین منابع از جیب مردم، بی‌توجهی به طرح‌های عمرانی، ابهامات در مصارف بودجه، ابهامات در نرخ‌گذاری ارز را می‌توان به‌طور برجسته نقد کرد.

گفتنی است زمانی‌که اطلاعات بودجه سال 97 در اختیار مسئولان و رسانه‌ها قرار گرفت، مردم به محتوای آن پی بردند و متوجه شدند که متاسفانه بحث اشتغال و رفاه معیشت مردم در این زمینه مورد غفلت واقع شده است؛ شاید زمانی واکنش‌ها در خصوص لایحه‌ی بودجه 97 بالا گرفت که رئیس جمهور در یکی از نشست‌های خود اینگونه عنوان کرد که درآمدهای ناشی از افزایش قیمت‌ حامل‌های انرژی صرف اشتغال جوانان خواهد شد. در حالیکه این موضوع از نظر کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس نمی تواند قطعی باشد و البته بدون عوارض؛ چرا که با افزایش این بخش تمام کالاهای اساسی مردم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. البته افزایش قیمت حامل‌های انرژی تنها جنجال بودجه‌ی 97 نبود و عوارض خروج از کشور، اخذ مالیات‌، حذف 20 میلیون یارانه‌بگیر و... هم از حواشی این مجلد قطور دولت دوازدهم به شمار می‌آید.

زمان زیادی از سخنرانی رئیس دولت دوازدهم در خصوص ارتباط افزایش قیمت حامل‌های انرژی و ایجاد اشتغال نگذشته بود که قیمت تخم مرغ در کشور روند افزایشی به خود گرفت و تبدیل به بحران شد. شاید فاصله دولتی‌ها از مردم، که رئیس جمهور نیز با بیان اینکه وزرای دولت دوازدهم باید بیشتر با مردم صحبت می‌کردند و اگر اتفاقی در زیرمجموعه های آنان می‌افتد باید مردم هم مطلع شوند، این مطلب را تصدیق کرد، باعث شد تا عده‌ای که رفاه و معیشت خود را در خطر می‌دیدند از راه ناصوابی برای اعتراض استفاده کنند تا بلکه شرایط اقتصادی با تدبیر بیشتری برای آینده مدنظر قرار گیرد.

در همین ارتباط، احمد توکلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: بی اعتنائی برخی از دستگاه های دولتی به مطالبات معیشتی مردم، کار را به اعتراضات خیابانی کشانده است. هرچند باید توجه داشت در چنین تجمعاتی، گرچه شروع کننده مردم‌ هستند ولی تمام کننده الزاما مردم نخواهند بود.

رکود اقتصادی شدید در سال‌های اخیر که متاسفانه از سوی مسئولان نفی می‌شود، وضعیت بیکاری و قدرت کم خرید مردم را بسیار زیاد تشدید کرده است. بودجه پیشنهادی برای سال 97 به وضوح نشان می‌دهد که دولت همچنان به معجزه آن سوی مرزها دل‌بسته است، متاسفانه شاید دولت ساده‌ترین راه را برای جبران کسری‌های خود،‌گرانی 50 درصدی بنزین، افزایش مالیات، افزایش عوارض خروج از کشور و حذف یارانه‌بگیران و.... را در سرلوحه کار خود قرار داده تا بتواند به نحوی کسری بودجه را از جیب خالی مردم پر کند.

در همین رابطه عباسعلی ابونوری کارشناس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تهران مرکز در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز با اشاره به اینکه عملا مسایل بودجه ریزی در کشور جنبه سیاسی پیدا کرده است اظهار کرد: بجای اینکه بودجه ریزی در کشور جنبه اقتصادی داشته باشد به مسائل حاشیه کشیده شده است. هرکسی موقع بودجه ریزی فکر می کند سر سفره ای نشسته که می خواهد حق خودش را مطالبه کند فرقی نمی کند که این افراد چه کسانی باشند، هر چقدر طرف زورسیاسی و اجتماعی و زور مذهبی بیشتری داشته از سفره بودجه سهم خود را مطالبه می کند بدون اینکه تلفیق بودجه ای شکل بگیرد تا به صورت نسبی کارآرایی لازم را نشان دهد.

او تصریح کرد: علت اصلی به این برمی‌گردد که ما به هیچ عنوان یک برنامه بلندمدت مدونی در کشور نداشتیم. چرا مسئولان ما کلا به این موضوع توجه اساسی نمی کنند؟ متاسفانه افرادی دست اندرکار مسائل بودجه ریزی هستند و نمی‌گذارند مسیر اصلی بودجه ریزی در کشور طی شود.

ابونوری با تاکید براینکه برنامه مدون بلندمدت در بحث بودجه ریزی وجود ندارد گفت: بنابراین بودجه به هر شکلی بخواهد تدوین می‌شود آن کارآرایی لازم را نخواهد داشت، چرا که بودجه ریزی باید مکمل برنامه بلندمدت باشد. اگر بخواهیم به هر شکلی بودجه را تحلیل کنیم. آمار صحیحی و اطلاعات موثقی در این راستا وجود ندارد که بیان کینم کدام ارگان درست عمل کرده و کدام نادرست.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تهران مرکز افزود: اگر واقعا بخواهیم بودجه ریزی درست داشته باشیم اولا باید در بودجه های عمرانی، برنامه های بلندمدت را بررسی کنیم هم‌اکنون نزدیک 10تا 15 سالی است که چنین چیزی امکانپذیر نبوده است و این عامل سبب شد که تمام بودجه ریزی ما کارآرایی بلندمدت و رشد اقتصادی را نداشته باشد.

این اقتصاددان در رابطه با بحث افزایش قیمت‌ حامل‌های انرژی و اینکه با این افزایش قیمت آیا زمینه اشتغالزایی فراهم خواهد شد اظهار داشت: افزایش قیمت حامل‌های انرژی همانند تیغ دولبه عمل می کند، از یک طرف باید قیمت‌ها افزایش پیدا بکند و از طرف دیگر در صورت افزایش باعث افزایش هزینه تولید، ایجاد مشکلات در بخش اشتغالزایی و افزایش قیمت‌ها در بلند مدت می شود تا جاییکه مثل طاعون افزایش قیمت را در تمامی بخش‌ها ایجاد خواهد کرد.

او با بیان اینکه افزایش قیمت حامل‌های انرژی زمانی تحقق پیدا می‌کند که دولت درآمد سرانه را افزایش دهد افزود: این افزایش قیمت باید طی 8 سال گذشته انجام می شد متاسفانه چون درآمد مردم افزایش پیدا نکرد به همین دلیل قیمت بنزین ثابت مانده ولی این ثابت بودن قیمت بنزین هم نمی تواند برای اقتصاد خوشایند باشد بنابراین باید ببینم وضعیت به چه شکلی خواهد بود.

ابونوری تصریح کرد: قیمت بنزین بطور نسبی باید هر سال به صورت خزنده افزایش پیدا می کرد و نه اینکه ناگهانی 50 درصد قیمت افزایش پیدا کند. بنابراین این موضوع اثرات مخربی را برای اقتصاد کشور خواهد داشت. بنابراین اگر قرار است قیمت بنزین یا حامل های انرژی افزایش پیدا کند باید سالیانه با نرخی ثابتی افزایش پیدا کند تا تولید کنندگان بتوانند وضع خودشان را متناسب با افزایش حامل های انرژی بهبود ببخشند.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تهران مرکز تصریح کرد: تکنولوژی تولید ما متاسفانه قدیمی است بنابراین افزایش قیمت بنزین نیز برروی هزینه تولید و اشتغال تاثیرمنفی بگذارد و اهداف دولت برای کاهش نرخ بیکاری برخلاف مسیر تعیین شده عمل خواهد کرد.

او در خصوص حذف یارانه 30 میلیون نفر گفت: به هر جهت خانه از پای بست ویران است مسئله پرداخت یارانه از همان ابتدا درست عمل نشد شاید هدف آن به طور نسبی درست باشد ولی مرحله اجراییآن به درستی عملیاتی نشده است.

ابونوری با یادآوری اینکه بحث تحقیق و بررسی واقعی بودجه ریزی در کشور به روش صحیح اعمال نمی‌شود و کاملا مشخص نیست که مسیر یارانه ها به کدام سمت و سو می رود؟ اظهار کرد: بودجه ریزی دولت از منطق پارادایمی برخوردار نیست و با چانه زنی تعیین می شود. مقامهای مختلف در سازمان ها و وزارتخانه مسابقه بودجه گرفتن بیشتر راه انداخته اند و در این راه برخی از نمایندگان مجلس هم با آنها همراه هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تهران مرکز تاکید کرد: دولت باید از شوک درمانی که هیچگاه به درمان هم منجر نمی شود خودداری کند. افزایش یکباره قیمت بنزین تا 5 برابر نرخ تورم سالانه شوک ایجاد می کند و دولت می تواند از سیاست پلکانی برای افزایش قیمت بنزین استفاده کند. متاسفانه مباحث کلانی مانند قیمت های نسبی، ربا در نظام بانکی و نظام ارزشگذاری به روشنی تعریف نشده که بحث هایی ضروری و مستقلی است که باید به آنها توجه شود.

او ادامه داد: احساس من این است که دولت شرایط رکودی کشور را درک نکرده و هنوز برای شرایط رکودی نگرانی و دغدغه کافی ندارد! شرایط رکودی در حال تشدید است.

محمدباقر صدری عضو انجمن اقتصاددانان ایران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز، گفت: اگر بخواهیم بودجه جاری و عمرانی را به طور نسبی مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم می‌توان گفت که دولت با کاهش دادن بودجه عمرانی این مبلغ را به بودجه جاری اضافه کرده است و با توجه به شرایط رکودی که گریبان گیر دولت شده است دولت سعی می‌کند فعالیت های اشتغال زایی را افزایش دهد تا از این مخمصه نجات پیدا کند.

صدری افزود: از آن‌جا که دولت هنوز سیاست های خود را به طور کامل مشخص نکرده است تغییر در بودجه عمرانی نیز باعث افزایش تورم خواهد شد چون بودجه عمرانی وابسته به نفت است.

او تاکید کرد: بودجه سال 97 بدون ارزیابی صیحیح تدوین شده است و این موضوع گریبانگر اقتصاد کشور خواهد شد تا جاییکه از مقصد اصلی خود منحرف شده و سبب افزایش تورم در کشور خواهد بود.

این اقتصاددان افزود: کاهش دادن بودجه عمرانی به معنای بستن انقباضی بودجه است و دولت احساس کرده است که وضعیت رکودی حال حاضر زیاد نگران کننده نیست و به همین دلیل اقدام به کاهش بودجه عمرانی کرده و اگر دولت واقعا همچین تصوری داشته باشد، این تفکر نیز تغییری در شرایط کنونی ایجاد نمی‌کند.

صدری با بیان اینکه بودجه در کشور به صورت علمی و اقتصادی مورد کنکاش قرار نمی‌گیرد گفت: با توجه به اینکه قیمت نفت در بازارهای جهانی در حال افزایش است چرا بدون در نظر گرفتن این موضوع اقدام به افزایش قیمت کالاهای اساسی مردم می‌زنند تا با این روش فشار مضاعف براقشار مختلف جامعه تحمیل کند. بنابراین راه منطقی این است که بودجه سال 97 دوباره بازنگری و دگرگون شود. چرا که در شرایط فعلی نباید دست به افزایش قیمت ها زد.

اسکلت ساختمان بودجه 97 شرایط متزلزلی برای معیشت مردم و اقتصاد آینده کشور فراهم می ‌کند که به قول مهندسان صنعت ساختمان نیازمند کنترل شاقولی مجلس هاست تا با نظارت و سخت‌گیری هایشان بر دولت، مانع از ریزش امید مردم در جامعه شوند. حال این سوال پیش می‌آید که چرا بدون توجه به عملکرد سال‌های گذشته بازهم کاستی‌هایی در بودجه ریزی کشور وجود دارد. اگر به فکر رشد و توسعه اقتصاد کشور و ایجاد اشتغالزایی و کاهش نرخ تورم در کشور هستیم باید روش‌های منطقی و کاربردی دقیق را در پیش بگیریم در غیر اینصورت آب در هاون کوبیدن بوده و مسیر توسعه کشور از مسیر اصلی خود منحرف خواهد شد.

گزارشگر: حبیبه رحیمیان


402

کد خبر: 891299

وب گردی

وب گردی