به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ جهانگیر حبیبی، به نقل از وزارت نیرو، به تشریح روندی اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در کشور پرداخت و گفت: در حال حاضر سهم آب‌های زیرزمینی درتأمین آب کشور (کشاورزی، صنعت و شرب) بالغ بر 55 درصد نسبت به کل منابع آب بوده که با توجه به خشکسالی‌های اخیر و برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی و همچنین تشدید افت سطح آب و کسری مخزن سالانه به میزان 5.7 میلیارد مترمکعب و کسری مخزن تجمعی به میزان 120 میلیارد مترمکعب در دراز مدت، وزارت نیرو طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی کشور را تدوین و در پانزدهمین جلسه شورای عالی آب با هدف احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی به تصویب رساند.
او با تاکید بر اینکه براساس این برنامه باید سال 1400 کاهش برداشت‌ها به 8 میلیارد مترمکعب برسد، ادامه داد: برای اجرای طرح برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تدوین شده است که در ابتدای شروع اجرای طرح، کاهش برداشت از منابع به میزان 500 میلیون مترمکعب در سال 1394 به عنوان برنامه کوتاه مدت، حذف کسری مخزن 6 میلیارد مترمکعبی سالانه در پایان سال 1399 به عنوان برنامه میان مدت و جبران کسری مخزن دراز مدت در 15 سال بعدی هدف گذاری شد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به اینکه از ابتدای اجرای طرح یاد شده (سال 94) تا اواسط دی‌ماه امسال 30 هزار و 621 حلقه چاه غیرمجاز مسدود و از اضافه برداشت سه هزار و 273 حلقه چاه مجاز جلوگیری شده است، تصریح کرد: براساس ارزیابی صورت گرفته از مجموع 33 هزار و 894 حلقه چاه یاد شده 9384 حلقه مربوط به عملکرد سال جاری بوده است.
او یادآورد شد: اقدامات انسداد چاه‌های غیر مجاز و جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز از ابتدای سال 94 تاکنون منجر به جلوگیری از برداشت غیرمجاز یک میلیارد و 897 میلیون مترمکعب منابع آب زیرزمینی شده است.
*نصب بیش از 55 هزار کنتور بر روی چاه‌ها/ به روزرسانی بیلان آب‌های زیرزمینی
حبیبی با تاکید بر اینکه از ابتدای اجرای طرح تاکنون 33549 دستگاه کنتور فهام و 21559 دستگاه کنتور حجمی و هوشمند آب و برق نیز بر روی چاه‌ها نصب شده است، خاطرنشان کرد: همچنین در مدت چهار ساله اخیر به طور متوسط حدود 750 گروه گشت و بازرسی از ظرفیت بخش خصوصی برای حفظ و حراست منابع آب در سطح کشور در قالب طرح یاد شده فعال بوده‌اند.
او با بیان اینکه برای بروز کردن بیلان آب زیرزمینی و تدقیق آمار و اطلاعات منابع آب امر آماربرداری سراسری منابع آب کل کشور امسال در حال انجام است، بیان کرد: برای اسقرار الگوی مدیریت مشارکتی و حرکت به سوی واگذاری وظیفه حفظ و حراست و مدیریت منابع آب زیرزمینی گام‌های خوبی برداشته شده است که شروع آن در چهار دشت نیشابور، رفسنجان، اسدآباد و ارسنجان بع عنوان دشت‌های انتخابی در سال جاری است.
*اجرای بدون وقفه و با جدیت طرح احیا و تعادل بخشی
حبیبی خاطرنشان کرد: با توجه به اهمیت طرح احیا برای کشور، برنامه اجرای طرح بدون وقفه و با جدیت مورد توجه وزارت نیرو قرار دارد و برای چهار سال آینده کاهش برداشت 8 میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی برای حفظ پایداری آبخوان‌های کشور مورد هدف است.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت مدیریت منابع آب ایران تصریح کرد: براساس زمان‌بندی اجرای فعالیت‌های باقیمانده، پیش‌بینی شده است که پر و مسلوب المنفعه نمودن حدود 220 هزار چاه غیرمجاز و نصب کنتور برای حدود 520 هزار چاه مجاز و چاه‌های مشمول قانون تعیین تکلیف از سال 1396 تا 1400 به اتمام برسد.
او تاکید کرد: همچنین پیش‌بینی شده است که ارتقای پایش سفره‌های آب زیرزمینی از طریق استقرار گروه‌های گشت و بازرسی، تکمیل شبکه سنجش آب زیرزمینی از طریق حفر چاه‌های پیزومتری و نصب تجهیزات اندازه‌گیری بر روی شبکه سنجش در بازه زمانی بین سال‌های 1396 تا 1398 به پایان برسد.
*تمرکز طرح احیا در دشت‌های داری بیشترین تنش آبی متمرکز است
حبیبی با اشاره به اینکه برنامه با تمرکز در دشت‌های داری بیشترین تنش آبی متمرکز است، عنوان کرد: از مجموع 609 محدوده مطالعاتی، 203 محدوده دارای شاخص تنشی بیشتری نسبت به سایر دشت‌ها هستند.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت مدیریت منابع آب ایران در تکمیل این بخش از سخنان خود گفت: بیش از 65 درصد از کل برداشت آب زیرزمینی کشور در این محدوده‌ها صورت می‌گیرد و در حدود 35 درصد از کل اعتبارات این طرح را به خود اختصاص می‌دهد. یعنی تخصیص تنها 35 درصد از اعتبارات می‌تواند موجب احیای 65 درصد از آبخوان‌های پرتنش کشور شود.
*چالش‌های اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی
او به چالش‌های اجرای این طرح ملی اشاره کرد و افزود: در مسیر اجرای طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمین کشور می‌توان موانع و مشکلات متعددی را برشمرد. عدم وجود تعامل گسترده و سیستماتیک بین ارکان مختلف حاکمیت در مسیر اجرای طرح، تمرکز اشتغال در کشور بر منابع آب زیرزمینی، اقدامات جزیره‌ای برخلاف جهت اهداف طرح و روند نامناسب تأمین اعتبارات مورد نیاز طرح، همچنین عدم تناسب مجازات‌ها با جرائم در قوانین و مقررات از دیگر چالش‌های طرح است.
حبیبی از راه‌کارهای رفع این چالش‌ها سخن به میان آورد و گفت: تمامی دستگاه‌های ذیربط و درگیر در این امر از جمله وزارت جهاد کشاورزی که سهم قابل توجهی از منابع آب زیرزمینی را در بخش کشاورزی مصرف می‌کند باید به گونه‌ای مؤثر در اجرای طرح سهیم شده و در پیشبرد آن نقش پر رنگ‌تر و مسئولانه داشته باشند و با وزارت نیرو به صورت مؤثر همراهی کنند.
او تاکید کرد: همچنین نقش مردم و ذینفعان برای حفظ و حراست منابع آب زیرزمینی بسیار مهم است و تقاضای وزارت نیرو از صاحبان چاه‌های مجاز و بهره برداران قانونی، حضور فعال در حفظ و حراست از منابع آب زیرزمینی و اجرای برنامه‌های احیا آبخوان‌ها و مدیریت منابع آب زیرزمینی مورد استفاده خود است.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت مدیریت منابع آب ایران ادامه داد: در این راستا لازم است قوه‌مقننه و همچنین سازمان صدا و سیما نیز ورود جدی داشته باشند و دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی از جمله سازمان برنامه و بودجه، وزارتخانه‌های کشور، جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت باید با وزارت نیرو همراه باشند و کمک کنند تا راه را برای تسریع در انجام طرح هموار سازند.
حبیبی در بخش پایانی سخنان خود خاطرنشان کرد: بنابراین تنها در این شرایط، با مشارکت تمامی دستگاه‌های مرتبط و خود بهره‌برداران می‌توان توفیق در برنامه‌های مورد انتظار را متصور شد و هرگونه ضعف و کوتاهی در هر یک از بخش‌های ذیربط کشور می‌تواند موجب کاهش سرعت و یا مسکوت ماندن قسمتی از طرح یا کل آن گردد.
402
