سعید ساسانیان از کارشناسان اندیشکده راهبردی تبیین در جدیدترین مقاله خود به بررسی سخنان سید حسن نصرالله درخصوص حفظ حریم لبنان و پدافند هوایی این کشور پرداخته است. سید حسن نصرالله در اردیبهشت سال جاری گفت:«مگر ما کشوری هستیم که حریم هوایی نداریم؟ اینکه اسرائیل حریم هوایی لبنان را مکرر نقض میکند نیازمند علاج است.»
ساسانیان راه علاج مدنظر نصرالله را پدافند هوایی میداند که ارتش و مقاومت لبنان از آن محروم است. وی با تعریف بازدارندگی، مینویسد: بازدارندگی متعارف بر دو پایه میتواند صورت گیرد؛ ممانعت انکار و مجازات که در بازدارندگی بر پایه مجازات، بازیگر «الف» با تهدید میکوشد به بازیگر «ب» تفهیم کند که در صورت اجرای عمل خاصی، داراییهای ارزشمندش را مورد هجوم قرار میدهد، بهگونهای که «ب» با محاسبه سود و زیان، از اجرای آن اقدام خاص منصرف شود اما در بازدارندگی بر پایه ممانعت، عنصر تهدید، محوریت اصلی را دارا نیست بلکه «الف» میکوشد «ب» را متقاعد کند که اگر دست به اقدام خشونتبار بزند، نمیتواند به اهداف سیاسی-نظامی خود دست یابد و واقعیت این است که عمدهی بازدارندگی حزبالله در مقابل رژیم صهیونیستی، مبتنی بر «مجازات» است.
این کارشناس مسائل منطقه غرب آسیا می افزاید: بازدارندگی ممانعتی در ادبیات سیدحسن نصرالله کمرنگ است به بیان دیگر، نصرالله کمتر به طرف مقابل میگوید اگر به لبنان حمله کنی، نمیتوانی موفق شوی و بیشتر میگوید اگر حمله کنی، ما هم حمله کرده و تو باید تاوان سختی بدهی! البته این به معنای نبود هرگونه گزاره ممانعتی در سخنان نصرالله نیست بهعنوان مثال تاکید بر اینکه رژیم صهیونیستی در حمله به این جنبش نمیتواند به اهدافش دست یابد چرا که برآورد اطلاعاتی دقیقی از حزبالله ندارد، گزارهای است که در چارچوب بازدارندگی ممانعتی قابل بررسی است اما واقعیت این است که این گزاره، یک تهدید نیست بلکه صرفا یک پیام است که طرف مقابل هم میتواند آن را نپذیرد و یا با عملیاتهای اطلاعاتی دقیقتر در پی برطرف کردن این نقص باشد.
سعید ساسانیان با اشاره به جایگاه مهم و استراتژیک نیروی هوایی در دکترین نظامی رژیم صهیونیستی، مینویسد: به نظر میرسد یکی از مهمترین راهکارهای تقویت رویکرد ممانعتی در الگوی بازدارندگی حزبالله، ایجاد و تقویت پدافند هوایی از سوی این جنبش است. به بیان دیگر، مهمترین اهرم در بازدارندگی مجازاتی رژیم صهیونیستی، نیروی هوایی ارتش آن است که طی سالهای پس از جنگ ۲۰۰۶ پیشرفت ملموسی نیز داشته است تا جایی که با وجود در اختیار داشتن بمب هستهای، نیروی هوایی بهعنوان پایه بازدارندگی رژیم صهیونیستی در مواجهه با حزبالله تلقی میشود. این رژیم با جنگنده، «بازدارندگی تجمعی» خود را کسب میکند که در این نوع از بازدارندگی، برخلاف تعاریف کلاسیک، استفاده همزمان از نیروی نظامی و تهدیدات در یک دوره طولانی در دستور کار قرار میگیرد.
وی میافزاید: بر این اساس بازدارندگی تجمعی در دو سطح برای بازیگر بازدارنده موثر واقع میشود؛ نخست اینکه در سطحی کلان، تصویری از برتری نظامی او ایجاد میکند و دوم اینکه در سطح خُرد، حملات نظامی منجر به از میان رفتن تهدیدات خاص و یا اقدامات خصمانه طرف مقابل میشود برخی به این حملات نظامی در چارچوب بازدارندگی تجمعی، «چمنزنی» گفتهاند، به این معنا که اگر کسی نمیتواند دشمنش را شکست دهد، میتواند هر از چندگاه یکبار او را تضعیف کند و یا مانع از تقویت او گردد و رژیم صهیونیستی، عمدهی «چمنزنی»هایش را با جنگنده انجام میدهد و طبیعی است که در اختیار داشتن سامانه پدافند هوایی، میتواند در «ممانعت» از چمنزنی این رژیم، موثر واقع شود.
این دانشجوی دکتری مطالعات منطقهای در ادامه مقاله خود، حزب الله را زمانی قادر به برقراری بازدارندگی ممانعتی و انکاری میداند که این جنبش بتواند از قدرت پدافندی خوبی برخوردار باشد و به نشانههای معنادار از حرکت به سوی بازدارندگی ممانعتی اشاره میکند و مینویسد: هم زمان با سخنرانی اردیبهشت ماه سید حسن نصرالله، ارتش رژیم صهیونیستی اعلام کرده که حزب الله لبنان سامانههای پدافند هوایی از جمله سامانه «سام ۵» را عملیاتی کرده است. «سام ۵» ساخت روسیه بوده و از موشک زمین به هوا استفاده میکند که میانبرد تا دور برد است و به گفته ارتش رژیم اشغالگر قدس، این سامانه قادر به مقابله با هواپیماهای ترابری، گشتهای هوایی و هواپیماهای جاسوسی است اما نمیتواند جنگندهها را سرنگون کند.
وی میافزاید: به نظر می رسد پس از هدفگیری یک جنگنده F-16 رژیم صهیونیستی از سوی سامانه پدافند هوایی ارتش سوریه، معادلات بازدارندگی در مقابل رژیم صهیونیستی در حال تغییر است و شاید اگر چنین حملهای رخ نمیداد، سیدحسن نصرالله از «علاج» نقضهای مکرر حریم هوایی لبنان سخن نمیگفت البته نباید نسبت به ارادهی ارتش سوریه برای مقابله با جنگندههای رژیم صهیونیستی دچار مبالغه و خوشبینی مفرط شد و چتر آن را تماماً بر آسمان لبنان نیز گستراند در این خصوص، آسیبهای یک فروند جنگنده پیشرفتهی F-35 رژیم صهیونیستی در حالی که اواسط اکتبر ۲۰۱۷ در آسمان لبنان پرواز میکرد، قابل تامل است. سایت South Front که اقدامات نظامی روسیه در سوریه را پوشش میدهد، علت آسیبدیدگی این جنگنده را یک موشک S-200 سوریه بیان کرده است.
ساسانیان در نتیجه گیری مقاله خود، بر لزوم تقویت و توسعه قدرت بازدارندگی حزب الله لبنان تاکید میکند و مینویسد:
حزبالله لبنان برای توسعه قدرت بازدارندگی خود، باید بر کیفیت بُعد ممانعتی آن بیفراید وواقعیت این است که معادلات بازدارندگی در منطقه در حال تغییر است. هرقدر ارتش سوریه با ارادهتر باشد و سامانه پدافند هواییاش دقیقتر عمل کند، در زمان موردنیاز، احتمال تقویت قدرت بازدارندگی ممانعتی حزبالله بیشتر خواهد شد، حتی اگر حزبالله واجد سامانه پدافند نباشد و این در حالی است که اکنون نشانههایی وجود دارد مبنی بر اینکه حزبالله دارای چنین سامانهای استو احتمال ایجاد پایگاه نظامی ایران در سوریه نیز بر شدت تغییر معادلات بازدارندگی خواهد افزود که در این صورت قطعا در چنین شرایطی، طرف مقابل یک تماشاچی نخواهد بود.