به گزارش ایسکانیوز، عربستان بعد از ولی عهدی محمد بن سلمان با تغییراتی همراه شد . از یکسو این تغییرات عرصه سیاست داخلی را در برمی گیرد و از سویی دیگر وی با اعمال سیاست های داخلی پیامی را برای جامعه بین الملل و مخصوصا قدرت های بزرگ و منطقه ای مبنی بر تغییر رویکرد بنیادین عربستان ارسال کرده است. وی از همان ابتدا با مخالفان و منتقدانش با قاطعیت برخورد و دستور دستگیری برخی از آنان را صادر نمود و برای این که خود را مصلح اقتصادی و مبارز با فساد نشان دهد، دستور دستگیری مفسدان اقتصادی و حتی سرمایه دارانی که امپرطوری های رسانه ای را هم در اختیار دارند، صادر نمود . برخی اعتقاد دارند که این افراد دستگیر شده چه از سیاسیون سعودی و چه از سرمایه داران اقتصادی، از حامیان ملک فهد بوده اند که بن سلمان تمایلی به حضور آنان در مناصب قدرت سیاسی و اقتصادی ندارد.

رویکرد اصلاحی وی نیز تا جایی پیش رفت که حتی جامعه زنان که مورد حساسیت خاص در جوامع سنتی و مذهبی عربی است و عکس العمل های افراطی نسبت به نوع رفتارهای اجتماعی آنان وجود دارد را شامل شد. (مجوز ورود به ورزشگاه و یا موافقت با رانندگی آنان از این موارد است.) در زمینه اقتصادی نیز، با هزینه های سرسام آور ناشی از جنگ منطقه که در آن مشارکت داشته، مواجه بوده و تبعات آن همچنان ادامه دارد . بن سلمان بعد از این اقدامات اصلاحی و فرستادن سیگنال به برخی از کشورهای عربی و غیر عربی مانند اسراییل ، آمریکا و انگلستان توانست نظر آنان را نسبت به فضای به وجود آمده در زمان ولیعهدی خودش مثبت نماید. در همین راستا ،اسراییل این سیاست ها و نوع نگاه عربستان و بن سلمان را مورد تایید و پذیرش قرار داده است و کشورهایی مانند انگلستان و آمریکا نیز وی را مورد تعریف و تمجید قرار دادند .

از این رو به نظر می رسد سفرهای اخیر بن سلمان به برخی از کشورها مانند آمریکا ، فرانسه و اسپانیا به منظور جلب نظر سیاستمداران و همچنین سیاسیون کشورهای عربی و قدرت های بزرگ برای جامه عمل پوشاندن به اهداف بزرگتری در راستای قدرتمند نمودن عربستان هم در داخل و هم خارج و درمجموع در منظومه قدرت منطقه ای –جهانی باشد. در همین راستا نکات ذیل ذکر می گردد:

نکته اول : از همان ابتدا، رویکرد بن سلمان در قبال اسراییل مثبت بود و این بدان معناست که وی دغدغه جهان اسلام مبنی بر اشغالگر بودن رژیم صهیونیستی را در منطقه قبول نداشته و این رژیم را به رسمیت می شناسد. در همین راستا اولین سفر خارجی بن سلمان به مصر بود، زیرا مصر هم به علت جایگاهش در میان کشورهای عربی _ اسلامی از نفوذ برخوردار است و هم السیسی رییس جمهور کنونی مصر مشکل بنیادین مشروعیت و یا عدم مشروعیت با اسراییل را نداشته و دغدغه فکری آنان به حساب نمی آید . درواقع عربستان بن سلمان و مصر السیسی هیچکدام به دنبال مشروعیت زدایی اسراییل نیستند، بلکه بالعکس درصدد مشروعیت زایی با هدف جلب قدرت های جهانی برای حمایت از آنان می باشند. در واقع بن سلمان به این نتیجه رسیده است که بدون تعامل با قدرت های بزرگ مانند آمریکا و بریتانیا در صحنه سیاست داخلی و منطقه ای نمی تواند قدرتمند شده و به اهدافش دست یابد. از سویی دیگر این کشورها هم حمایتشان را از سیاستمداران منطقه ای به حمایت همه جانبه آنان از رژیم صهیونیستی پیوند زده اند، یعنی جلب حمایت این قدرت ها از کانال تایید مشروعیت این رژیم می گذرد. در نتیجه، بن سلمان نیز به دنبال آن است تا عربستان را به ستون سیاسی منطقه تبدیل کند که همه تصمیمات منطقه ای مرتبط با منطقه و کشورهای عربی از کانال آن بگذرد را در زمان خودش تحقق بخشد یعنی تبدیل عربستان به قدرت سیاسی منطقه ای تاثیر گذار که این مساله هم بدون جلب نظر قدرت های بزرگ برایش امکان پذیر نیست یعنی تبدیل عربستان به ژاندارم سیاسی – اقتصادی منطقه با حمایت قدرت های بزرگ و مشروعیت بخشی به اسراییل.

نکته دوم :در سفر اخیر بن سلمان به بریتانیا مهمترین عقد قرارداد فی مابین در زمینه خرید های تسلیحاتی بوده است . در طی چند دهه اخیر خرید های تسلیحاتی عربستان بودجه زیادی از درآمدهای نفتی این کشور را به خود اختصاص داده است به گونه ای که در ردیف 10 کشور خریدار تسلیحات در جهان قرار گرفته است اما سوال این است عربستان با توجه به ساختار پادشاهی و جمعیت اندک و ویژگی های سرزمینی خاص به چه دلیل یه این حجم خرید از تسلیحات روی آورده است و چرا بن سلمان تقویت و توسعه نظامی را یکی از اهداف اصلی این کشور قرارداده است؟ در جواب به این سوال نیز باید گفت که با توجه به قراین و اقدامات انجام شده ، بن سلمان به دنبال آن است تا ستون نظامی منطقه را به عربستان اختصاص دهد و این کشور را با خریدهای تسلیحاتی به قدرتمندترین کشور عربی اسلامی منطقه به لحاظ نظامی تبدیل نماید.

در مجموع، اقدامات بن سلمان در حوزه های مختلف ذهن هر تحلیلگری را به این سو رهنمون می شود که وی به دنبال جامه عمل پوشاندن ژاندارمی منطقه با تقویت و انحصار گرایی در دو حوزه نظامی و اقتصادی - سیاسی باشد .این هدفی است که وی به دنبال آن است و باید منتظر بود و دید که‌ آیا عربستان ظرفیت این هدف مهم را دارد و از سوی دیگر فضای منطقه ای و بین المللی به وی این اجازه را خواهد داد یا خیر؟

حبیب ساسانی

کارشناس مطالعات منطقه ای