به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، نمایش فیلم همزمان درفرانسه، بریتانیا و آمریکا از اوخر قرن نوزدهم آغاز شده بود و در دو دهه قرن بیستم تثبیت شد. پس از گذشت مدت زمانی از اولین نمایش ها، بلافاصله رشد تکنولوژی و تجاری شدن سینما شروع شد.

تمام طبقات جامعه فرانسه در آن زمان از سینما استفاده می کردند اما در انگلستان و آمریکا تا مدت ها استفاده از سینما فقط به کارگران محدود می شد.

پس از نمایش در مکان های مختلف برای اولین بار در آمریکا در مراکز خرید محله های کارگری، مغازه هایی به این کار اختصاص داده شدند و با گذشت مدت زمانی سالن نمایش بزرگتر شد و عنوان تئاتر پنج پنی به خود گرفت.

در همین زمان در استرالیا آپاراتچی های سیار هم برای مردم این قاره فیلم نمایش می دادند.

ساختار نخستین فیلم ها داستانی نبود بلکه بیشتر ضبط صحنه هایی کوتاه از زندگی را به تصویر می کشیدند، اولین فیلم ها در واقع همان عکس های متحرک جذاب مانند حرکت قطار، پریدن انسان در آب و نظامیان در حال رژه بودند که تماشاگران را مبهوت می کرد.

** فیلم ها با موسیقی جان می گرفتند

تدوین عکس ها این امکان را به فیلمساز می داد تا توالی تصویرها را مستقل از توالی زمانی تصاویر در جهان واقعی انتخاب کند و در واقع زمان را دوباره بسازد. در آن زمان دوربین هنوز حرکت نمی کرد بنابراین هر وقت که لازم بود، جای آن را تغییر می دادند و دوباره فیلم می گرفتند.

نمای درشت هم وجود نداشت، در این شرایط فیلمبرداری فیلم های داستانی در محیط های واقعی، تقریبا غیرممکن بود و فیلمسازان مجبور بودند از دکور در استودیو استفاده کنند.

فیلم ها لال بودند و صدا نداشتند، همراه نمایش فیلم همیشه موسیقی اجرا می شد. گاه یک ارکستر کامل و گاه تنها یک پیانو و یا یک ویولن به فیلم ها جان می داد.

دیدن این فیلم ها ما را متعجب می کند که چگونه با آن امکانات ناچیز می توانستند تماشاگر را تحت تأثیر قرار دهند.

** تماشاگران با قراردادهای موسیقی یادگرفتند از فیلم سردربیاورند

پس از گذشت مدت زمانی برخی از فیلمسازان از جمله مه لی یس و لومیر فرانسوی از آغازگران سینما، پایه قراردادهای فیلمسازی را بنا گذاشتند. این قراردادها که در واقع میان فیلمسازان و تماشاگران بصورت ناخودآگاه برقرار می شد، راه فیلمسازی را برای کارگردان ها روشن می کرد و از سوی دیگر درک فیلم را برای تماشاگران ممکن می ساخت.

فیلمسازان یاد می گرفتند چگونه داستان سرایی کنند و تماشاگران یاد می گرفتند چگونه از فیلم سردربیاورند.

ساختن فیلم با دکور و در استودیو این فکر را بوجود آورد که از نمایش ها، اپراها و موزه ها و آثار تاریخی فیلم بگیرند که مورد توجه و پسند طبقات بالای جامعه نیز قرار می گرفت.

در همین زمان اصطلاح فیلم هنری برای این آثار مطرح شد. طرفداران فیلم هنری فکر می کردند اگر در سینما نمایش های کلاسیک را نشان بدهند سینما آبرومند می شود و این چنین بود که برای اولین بار اشخاص محترم جرأت کردند با کمال احتیاط به درون سینماهای تاریک و بد بو، پایشان را بگذارند.

در دهه اول قرن بیستم فیلم های فرانسوی در همه کشورها برتری داشتند. این برتری مدیون افسانه های خیالی لومیر و مه لی یس فرانسوی و فیلم های هنری و تاریخی بود.

سرنوشت لومیر هم جالب است...، او یکی از آغازگران سینما در فرانسه بود که فیلم های چند دقیقه ای او به نام های «کارگران در شهر لیون از کارخانه خارج شدند»، «لوکوموتیوی به ایستگاه وارد می شود»، «امواجی که به ساحل برخورد می کنند» و «اعدام مری ملکه اسکاتلند» از اولین آثار سینمایی موجود است.

لومیر در سال 1914 مجبور شد همه فیلم هایش را به یک سمسار بفروشد و درپیری به چنان فلاکتی افتاد که سندیکای سینمای فرانسه برای نجاتش از بی خانمانی، او را به خانه بازیگران فقیر متعلق به این سندیکا فرستادند.

اما پس از او، ژرژ مه لی یس اولین فیلم های داستانی را ساخت و بیست سال قبل از صدور فرمان مشروطیت در ایران با آثاری مانند «شعبده باز در ده ثانیه»، «سیندرلا»، «سفر به کره ماه»، «سفرهای گالیور»، «رابینسون کروزوئه»، «سرزمین پریان» و «سفرغیرممکن» دست به تولید تجاری فیلم زد.

** اولین فیلم داستانی کدام است؟

این که اولین فیلم داستانی کدام است به یک دعوای ناسیونالیستی میان انگلستان ، فرانسه و آمریکا تبدیل شده، ده سال پس از اولین نمایش ها در آمریکا و اروپا در صنعت فیلم مفهوم فیلم داستانی و الزاماتش یعنی تدوین و نمابندی جا افتاده بود.

در این زمان فیلم «سرقت بزرگ قطار به طول 8 دقیقه» به کارگردانی ادوین اس پورتر به عنوان اولین فیلم وسترن تولید شد.

البته این فیلم پرتحرک اولین فیلم پورتر نبود، وی از سال 1896 فیلم ساخته که مهم ترین اثرش «آفتابه دزد» 1905 بود.

سرقت بزرگ قطار که داستان حمله راهزنان به یک قطار را روایت می کرد با موفقیت بالایی روبه روشد. اولین برش موازی در صنعت فیلم در این اثر دیده می شود. دریک صحنه تلگرافچی را با دست و دهان بسته در ایستگاه پیدا می کنند و در صحنه بعد دزدان با اسب هایشان به قطار هجوم می آورند. پس از یافتن تلگرافچی مردم شهریک گروه مسلح تشکیل می دهند و به تعقیب دزدان می پردازند و آنها را دستگیر می کنند.

دوربین ثابت با جا به جا شدن و برش موازی داستان را به خوبی پیش می برد. فیلمبردار گاه دوربین را رو به پایین و گاه بالا می گیرد. عمده فیلم را صحنه های خارجی در فضای باز تشکیل می دهد و در آخر فیلم چهار نمای درشت از چهره مردی نشان داده می شود که رو به دوربین شلیک می کند. فیلم دربردارنده نوآوری های مهمی در زبان سینماست اما جالب این است که خود پورتر این موضوع را درک نمی کند و بلافاصله پس از ساختن این اثر، فیلمی به نام کلبه عموتوم به شیوه کاملا تئاتری می سازد.

ژانرهای دیگر فیلم های سینمایی هم با آغاز قرن بیستم پا به عرصه وجود گذاشتند. در سالهای 1908،1909 در انگلستان و روسیه اولین فیلم های مستند علمی و خبری ساخته شدند. از این دست فیلم ها می توان به سفر به حبشه(1909) و مناظری از مسکو اشاره کرد.

اولین مدرسه سینمایی هم برایتون درانگلستان (1900تا1905) بود که فیلم را به شیوه عکاسی آموزش می داد.

سینما در آن سال ها بسیار سریع به عنوان یک تفریح پذیرفته شد اما قبول شدنش به عنوان یک هنر با کمی تأخیر اتفاق افتاد.

اولین کسی که با آثارش توانست بر قابلیت های سینما بیفزاید و برای سینما شأن قائل شود تا به یکی از هنرهای هفتگانه ارتقا یابد، دی دبلیو گریفت فیلمساز آمریکایی است.

** گریفیث سینما را به کسب و کاری سودآور تبدیل کرد!

گریفیث که در شرکت ادیسون به کارمکانیکی مشغول بود، در سال 1902 فیلمی از زندگی یک آتش نشان ساخت. تجربه موفق بعدی او فیلم «تولد یک ملت» بود که آن را در سال 1915 ساخت. این فیلم که طولانی ترین فیلم داستانی تا آن زمان بود، نشان داد که فیلم می تواند تا حد هنر فرارود.

با این فیلم دیگر فیلمبرداری از تئاتر به عنوان هنر رو به نابودی گذاشت و سینما به عنوان هنری مستقل از تئاتر خودنمایی کرد و روز به روز روش های سینما از تئاتر فاصله بیشتری گرفت.

گریفیث بازهم فیلم ساخت اما با آن دو فیلم توانست سینما را به یک روای توانا، هنر مستقل و کسب و کاری سودآور و اقتصادی تبدیل کند اما از رشد اقتصادی سینما چیزی نصیب او نشد. او مجبور شد استودیوی بیوگراف خود را به طلبکارانش بفروشد و خودش به عنوان کارگردانی حقوق بگیر تبدیل شود.

** پیدایی سازمان ونهادهای فیلمسازی

میان سال های 1915 تا 1920 شاهد پیدایش سازمان، تشکیلات، قواعد و هنجارهایی بود که امروز هم هالیوود و هم سایر سینماهای جهان بر آن اساس کار می کنند. استودیوهای فیلمسازی که در دو دهه بعد بر سینمای آمریکا مسلط شدند و سینمای آمریکا را هم بر سینمای جهان مسلط ساختند، همه در این دوره و در اثر همکاری میان گریفیث، مک سنت توماس انیس که تهیه کنندگان خلاق نام داشتند، به وجود آمدند.

** اولین کمدی ها را چه کسی ساخت؟

مک سنت در سال 1909 وارد کمپانی بیگراف گریفیث شد. او به کمدی علاقمند به کمدی بود اما گریفیث با آثار دراماتیک بسیارش آنجا را تسخیر کرده بود بنابراین در آنجا موفقیتی نداشت.

مک سنت مدتی بعد از بیوگراف بیرون آمد و از دونفر از رئیسانش وام گرفت و کمپانی کی استون را تأسیس کرد.

هدف اصلی مک سنت کمدی بود. جالب این است که که در سال اول فعالیتش 140 فیلم کوتاه خنده دار بیرون داد. بی شک کمدی صامت محصول کار این تهیه کننده و فیلمساز خلاق است. همه غول های سینمای صامت مانند چارلی چاپلین، باستر کیتون، هارولد لوید و ادوین پورویانس همه کار خود را با او شروع کردند. از حوادث محال و موهوم استفاده می کرد و دنیای واقعی را تبدیل به دنیایی دیوانه وار تبدیل می کرد. دارالمجانینی که در آن هرچیز عجیبی می توانست اتفاق بیفتد... . کمدی صامت هماهنگی میان حرکت و موسیقی بود. فیلم های خوب کمدی با موسیقی همراهشان کامل می شدند و به کلام نیازی نداشتند.

** تحولات سینما در آمریکا

پس از جنگ جهانی اول صنعت سینمای آمریکا شکل گرفت و از 1910 به بعد هالیوود کار خود را شروع کرد.

از سال 1918 تحولات سینمای آمریکا قسمت عمده جهان را در بر گرفت تا سال 1912 سینماهای ارزان و دکان هایی که صندلی هایشان را قرض می دادند به بخش فیلم مبادرت ورزیدند اما در سال 1914 سالن سینمای استراند در برادوی ساخته شد.

این سالن مجلل طلاکاری، سنگ فرش، مرمین، چلچراغ و پرده های نقاشی داشت. 75 صندلی راحت در این سالن برای تماشا فیلم در نظر گرفته شده بود. مارکوس لوئیو صاحب سینمای معروف با چند تهیه کننده قرارداد بسته بود تا سالن هایش هیچ وقت بدون فیلم نماند.

از: نازنین میرزایی