به گزارش ایسکانیوز و به نقل از روابط عمومی محیط زیست، خلیج فارس با حدود 2 هزار و 500 کیلومتر طول و 200 تا 300 کیلومتر عرض دارای مساحتی بیش از 239هزار کیلومتر مربع است. حداکثر عمق آن بین 90 تا 100 متر در اطراف جزیره تنب بزرگ، ابوموسی، لاوان و فارسی و عمق متوسط آن حدود 30 متر است.
این نیلگون جنوبی میزبان بیش از هزار و 600 گونه ماهی (حدود 500 گونه در خلیج فارس و هزار و 142 گونه در دریای عمان)، 15 گونه میگو، 10 گونه پستاندار دریایی، 5 گونه لاک پشت دریایی و بیش از 90 گونه پرنده و تنوع بسیار زیادی از پلانکتون ها است.
حدود 8 درصد از کل آبسنگ های جهان با بیش از 50 گونه در خلیج فارس و دریای عمان یافت می شوند که دو سوم آن به علت آلودگی نفتی در معرض خطر و نابودی قرار دارند.
همچنین تخمین زده شده است که سالانه جمعیتی بیش از 22 میلیون قطعه پرنده هر سال زمستان را در این منطقه می گذرانند.
جنگل های مانگرو نیز تاکنون در 65 کشور جهان شناسایی شده اند که شامل 63 گونه از 17 خانواده و 24 جنس هستند؛ دو گونه حرا و چندل از این جنگل ها در ایران پراکنش دارند.
انواع پستانداران دریایی، لاک پشت های دریایی، کوسه کولی کر و اسبک ماهی گونه های در معرض خطر و نیازمند حمایت و حفاظت در خلیج فارس هستند.

آلودگی های نفتی محیط زیست خلیج فارس را تهدید می کند
آمارهای موجود نشان می دهد که روزانه حدود 14 میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز صادر و وارد بازارهای جهانی می شود، همچنین سالانه حدود 50 هزار کشتی از این تنگه عبور می کند که بیشتر آنها تانکرهای نفتی هستند، تعداد کشتی ها و تانکرهای نفتی با وزن ناخالص 300 تن و بیشتر در ورودی به بنادر کشورهای منطقه حاشیه خلیج فارس و دریای عمان حدود 61 هزار فروند است که حدود 20 هزار فروند از آنها نفتکش هستند.
همچنین بر اساس آمارهای موجود روزانه حدود 14 میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز صادر و وارد بازارهای جهانی می شود ، سالانه حدود 50 هزار کشتی از این تنگه عبور می کند که بیشتر آنها تانکرهای نفتی است.
تاثیر این حجم تردد و عبور و مرور کشتی های بزرگ و نفتکش بر محیط زیست خلیج فارس قابل اغماض نیست به طوری که اثر آن در از بین رفتن آبسنگ های مرجانی، تلف شدن دلفین ها و نابودی زیستگاه ها مشهود است.
آندره ایوانف عضو هیات علمی انستیتو اقیانوس شناسی آکادمی علوم روسیه اخیرا در سمیناری علمی به میزبانی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی اعلام کرد که مطالعات کارشناسان نشان می دهد آلودگی نفتی در خلیج فارس 50 برابر بیشتر از حد میانگین جهانی است.
در همین ارتباط، ضیاء الدین الماسی مدیر کل آلودگی دریا در معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست روز دوشنبه به خبرنگار علمی ایرنا گفت: خلیج فارس از جنبه های مختلف موقعیت جغرافیایی، میراث فرهنگی و ایجاد دوستی بین کشورها برای همکاری در حفاظت از آن، از اهمیت بسیاری برخوردار است. اما در بخش هایی از توسعه مانند نفت و گاز و پتروشیمی کمتر به ملاحظات محیط زیستی خلیج فارس توجه شده است که امروزه در معرض آلودگی های زیادی قرار دارد.
وی درباره تردد کشتی ها در خلیج فارس افزود: تعداد کشتی ها و تانکرهای نفتی با وزن ناخالص 300 تن و بیشتر در ورودی بنادر کشورهای منطقه حاشیه خلیج فارس و دریای عمان حدود 61 هزار فروند است که حدود 20 هزار فروند از آنها نفتکش است و آلودگی نفتی زیادی را وارد این حوضه کرده اند.
الماسی به معضل پسماند به عنوان تهدید مهم دیگر فراروی محیط زیست خلیج فارس اشاره کرد و گفت: بر اساس سرشماری سال 90 جمعیت ساکن استان های ساحلی جنوبی کشور حدود 9 میلیون 443 هزار و 941 نفر بود که این تعداد روزانه حدود 8 هزار و 20 تن پسماند خانگی تولید می کردند.
وی ادامه داد: سرانه روزانه تولید پسماند در شهرهای استان های ساحلی 937 گرم و روستایی 709 گرم است؛ 75 درصد این پسماندها در استان خوززستان، 67 درصد سیستان و بلوچستان، 80 درصد هرمزگان و 97.5 درصد در بوشهر دفن می شوند بنابراین سهم بازیافت و مدیریت پسماند بسیار ناچیز است.
به گفته الماسی، ضمن اینکه بخش عمده این دفن ها نیز غیر اصولی است و به عنوان یکی از مخاطرات آلودگی دریایی در مناطق ساحلی به شمار می رود.
وی تاکید کرد: با توجه به اهمیت حفاظت از محیط زیست خلیج فارس باید 10 درصد مناطق ساحلی و دریایی خلیج فارس و دریای عمان تحت مدیریت پایدار اکوسیستم قرار گیرند.

استحصال زمین از دریا محیط زیست خلیج فارس را به چالش کشیده است
ایجاد جزایر مصنوعی از سوی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس عامل دیگری است که حیات این حوضه آبی ارزشمند را تهدید می کند. این در حالی است که طبق پیمان نامه حفاظت محیط زیست منطقه ای که از سوی تمامی کشورهای ساحلی خلیج فارس در سال 1978 امضا شد، هر نوع توسعه که حریم بین المللی آب های خلیج فارس را به خطر اندازد، برای کشورهای همسایه ممنوع است.
داوود میرشکار مدیر کل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا در این خصوص گفت: برای هیچ یک از جزایر مصنوعی که در کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد شده، ارزیابی زیست محیطی ارائه نشده است، این جزایر قطعا تاثیرات منفی روی محیط زیست خلیج فارس به جا گذاشته اند که به مرور زمان بیشتر نیز خواهد شد.
وی افزود: ورود نخاله ها و حجم زیاد خاک به دریا باعث بالا رفتن کدورت آب، نابودی زیستگاه های آن محدوده، مدفون شدن گونه های دریایی و نابودی آنها می شود، همچنین ورود مواد مغذی بسیار زیاد از طریق خاک به آب های خلیج فارس و غنی شدگی آب، باعث افزایش پدیده کشند قرمز در این آب ها می شود که تلفات برخی آبزیان را به دنبال دارد.
میرشکار ادامه داد: جزایر مصنوعی به عنوان چالشی برای خلیج فارس، چرخه طبیعی آب را بر هم می زنند و وضعیت چرخش آب را کندتر می کنند حتی در حالت طبیعی نیز چرخش آب در خلیج فارس به علت نیمه بسته بودن این پهنه کند است.
وی اظهار کرد: چرخش آب در خلیج فارس به این صورت است که آب از سواحل شمالی عبور و به سمت سواحل جنوبی حرکت می کند و دوباره به تنگه هرمز بر می گردد و از آنجا خارج می شود که اختلال در این چرخه مشکلاتی را برای محیط زیست و زیسمندان منطقه ایجاد می کند، در واقع در این میان در جریان های دریایی تغییراتی ایجاد می شود که عملکرد بهینه اکوسیستم را مختل می کند.
میرشکار درباره وضعیت ایران در زمینه جزایر مصنوعی گفت: ایران جزیره مصنوعی ندارد اما استحصال زمین از دریا بسیار زیاد است که این کار با هدف توسعه بنادر، صنایع، راه سازی و توسعه شهری انجام می شود.
وی به آب شیرین کن ها به عنوان دیگر عامل تهدید محیط زیست خلیج فارس اشاره کرد و افزود: آب شیرین کن ها آب دریا را می گیرند و بخشی از آن را به واسطه فناوری های مختلف شیرین می کنند، اما بخش باقیمانده، آب دریا است که شوری بسیار بیشتری در قیاس با شرایط اول آن دارد که آن را به صورت تلخابه به دریا بر می گردانند، این تلخابه ها به مرور زمان قطعا تاثیراتی را بر اکوسیستم دریا خواهند گذاشت.
وی تاکید کرد: حیات گونه ها به زیستگاه های تغذیه ای و زندگی آنها بستگی دارد، وقتی بر اثر عوامل مختلف مانند تخریب، صید و صیادی غیر مجاز و غیر مسوولانه، ورود تلخابه ها، آلودگی های مختلف حتی آلودگی های صوتی، زیستگاه ها از بین می روند، جمعیت جانوری حوضه آبی نیز کاهش می یابد.
وی با اشاره به وضعیت آبسنگ های مرجانی در خلیج فارس و دریای عمان گفت: آبسنگ های مرجانی خلیج فارس بیشتر در حاشیه جزایر و سواحل سرزمینی قرار دارند که به دلیل تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین و به دنبال آن گرم شدن آب خلیج فارس تحت تاثیر قرار گرفته اند.
میرشکار افزود: از آنجا که خلیج فارس یک خلیج نیمه بسته است، نسبت به حوضه های آبی دیگر بیشتر تحت تاثیر این گرمایش قرار می گیرد و چون آبسنگ های مرجانی نسبت به گرم شدن آب حساس هستند متاسفانه تا عمق 5 متری حدود 90 تا 95 درصد از آبسنگ های مرجانی خود را از دست داده ایم.

روز ملی خلیج فارس
شورای عالی انقلاب فرهنگی در تیر ماه سال 1384 با توجه به برخی تلاش های خارجی برای هدف قرار دادن هویت فرهنگی و تاریخی ملت ایران از جمله از طریق تحریف نام تاریخی خلیج فارس، روز اخراج پرتغالی ها از تنگه هرمز (10 اردیبهشت) را به عنوان روز ملی خلیج فارس نامگذاری کرد.
خلیج فارس در طول تاریخ همواره از اهمیت ویژه سیاسی و منطقه ای برخوردار و به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی نیز مورد توجه بوده است.
ذخایر نفت و غنای آب خلیج فارس از لحاظ مواد معدنی و غذایی، آن را به حوضه آبی ارزشمندی تبدیل کرده است.

705