به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ صنعت کفش ایران در دهههای اخیر فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است. کاهش سرانه مصرف از یک سو و افزایش و کاهش بیرویه واردات و صادرات از سوی دیگر در کنار حجم انبوه قاچاق، صنعت کفش کشور را با چالشهای متعددی روبهرو کرده است. به گفته فعالان این صنعت، ظرفیتهای موجود در تولید کفش در کشور، قابلیت تامین 90 درصد از نیاز داخل را دارد. در همین راستا و براساس آمار به دست آمده، در سال گذشته حدود 200 میلیون جفت انواع کفش در کشور تولید و حدود 206 میلیون جفت کفش مصرف شده است.این میزان مصرف، ایران را در رتبه های آخر کشورهای مصرفکننده کفش در خاورمیانه قرار داده است. اگرچه گفته میشود که ظرفیتهای تولید کفش در کشور دوبرابر میزان تولید فعلی است، اما نبود برخی زیرساختها و وجود برخی مشکلات موجب شده ایران در میان کشورهای خاورمیانه در حوزه تولید کفش جایگاه دوازدهم را به خود اختصاص دهد.
این در حالی است که ایران در سال 2012 در رتبه هفتم تولید کفش آسیا و بعد از کشورهای چین، هند، ویتنام، اندونزی، پاکستان و بنگلادش قرار داشت. بررسی وضعیت صنعت کفش به واسطه شاخههای متعدد این صنعت و تولید انواع پاپوشها در این سطور نمیگنجد، با این وجود، نیم نگاهی به وضعیت حال حاضر این صنعت در کشور و چالشهای مهمی که صنعتگران این حوزه با آن دستوپنجه نرم میکنند خالی از لطف نیست.
وضعیت تولید کفش
در حال حاضر میزان تولید کفش در جهان حدود 3.24 میلیارد جفت است که چین، با بیشترین سهم حدود 65 درصد تولید کفش جهان را در اختیار دارد. پس از چین، هند، 11 درصد از تولید کفش جهان را به خود اختصاص داده است. در این میان سهم ایران از کل تولید کفش جهان تنها یک درصد است. براساس آمار ارائهشده از سوی جامعه صنعت کفش ایران، در حال حاضر 9 هزار واحد صنفی و صنعتی تولید کفش در کشور و حدود 500 هزار نفر در زنجیره تولید کفش فعالیت میکنند که تولیدات این واحدهای صنفی و صنعتی از طریق حدود 40 هزار واحد توزیع در سراسر کشور به دست مصرفکننده میرسد. نگاهی به پراکندگی جغرافیایی بیشترین تعداد واحدهای تولید کفش در ایران نشان میدهد که استانهای آذربایجان شرقی با 34 درصد، قم با 30 درصد، تهران با 22 درصد، خراسان رضوی با سه درصد، یزد با دو درصد و سایر استانها هم با 9 درصد تولید کفش و بازار تولید پایپوش را در اختیار دارند. اعداد و ارقام نشان میدهد که مصرف سرانه کفش در کشور بهطور متوسط 2.7 جفت است، در حالی که ظرفیت اسمی واحدهای تولیدی شناخته شده در کشور حدود 300 میلیون جفت در سال برآورد میشود اما این تولیدیها با ظرفیت واقعی 66 درصد فعالیت میکنند.
تجارت کفش
اگرچه به گفته کارشناسان اقتصادی، صنعت کفش در ایران میتواند بهعنوان پنجمین صنعت جایگزین نفت باشد، کفشهای تولیدی ایران نهتنها در داخل کشور بلکه در عرصههای بینالمللی نیز آنطور که باید و شاید جایگاه خود را به دست نیاورده است. از این رو ایران در حوزه صادرات کفش ضعفهای زیادی دارد که همین ضعفها، سالانه مانع از ارزآوری این صنعت برای کشور میشود. براساس آمار ارائهشده از سوی گمرک ایران در سال 96 حدود 92 میلیارد دلار انواع پایپوشهای ایرانی به کشورهای عراق، افغانستان و آذربایجان صادر شده است که کفشهای چرمی بیشترین سهم صادراتی را داشتند. اما آمار واردات انواع پایپوش به کشور رقمی معادل 38 میلیون دلار را نشان میدهد. در این میان چین، بیشترین سهم را در بازار واردات ایران به خود اختصاص داده است و در سال گذشته با واردات 14 میلیون و 772 هزار دلار کفش، در صدر جدول کشورهای واردکننده کفش به ایران قرار دارد.
پس از چین، ترکیه، امارات و ایتالیا نیز به ترتیب بیشترین واردات کفش به ایران را از آن خود کردهاند. اما آنچه در تجارت و به تبع آن اقتصاد کشور بهعنوان یک آسیب برای تولید مطرح میشود، مقوله قاچاق است، امری که صنعت کفش نیز با آن مواجه بوده است. با توجه به اینکه قاچاق کالا یک اقدام مخفیانه است لذا نمیتوان آماری از میزان کفشهایی که به صورت قاچاق وارد کشور شده است به دست آورد. اما به صورت تقریبی میتوان گفت که در سال گذشته حدود 300 میلیون دلار انواع پایپوش به صورت قاچاق وارد کشور شده است. در این میان سهم قاچاق کفشهای ورزشی بیش از سایر کفشهاست چراکه بازار هدف کفشهای ورزشی که شامل جوانان رده سنی 19 تا 25 سال را تشکیل میدهد بیش از سایر بازارهاست.
صنعتکفش درگیر حاشیههاست
دبیرکل جامعه صنعت کفش ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در گفتوگو با «فرهیختگان» قاچاق را مهمترین تهدید موجود برای صنعت کفش کشور میداند و میگوید: «بخش عمدهای از کفشهایی که به صورت قاچاق وارد کشور میشود، برندهای معروف دنیاست که در کشورهای آسیایی بهویژه چین و ویتنام تولید میشود. قاچاقچیان، این کفشها را با قیمت بسیار کم خریداری کرده و با قیمت بسیار زیادی در ایران به فروش میرسانند. به عبارت دیگر، سود قاچاق کفش برای قاچاقچیان بسیار زیاد است.»
به گفته علی لشگری در حال حاضر، ظرفیتهای بالقوهای در حوزه تولید کفش در کشور وجود دارد و صنعت کفش چه از نظر تولید تولیدات صنعتی و چه از نظر تولیدات صنفی توانایی تامین نیاز کشور و چه بسا افزایش صادرات دارد، اما عدم حمایت دولت از این صنعت و قاچاق بیحساب و کتاب کفشهای ارزانقیمت به کشور، دست و پای این صنعت را بسته است.
او ادامه میدهد: «در چند سال اخیر، برخی تولیدکنندگان کفش تلاش کردهاند تا با تولید کفش متنوع و ارزانقیمت، متقاضیان کفش را به بازار داخل جذب کنند. برای مثال در حال حاضر برخی تولیدکنندگان، تولیدات خود را به قیمت 39 یا 49 هزار تومان در بازار عرضه میکنند که این قیمتها با قدرت خرید مردم همخوانی دارد، اما همچنان عدهای گمان میکنند که پایین بودن قیمت این نوع کفشها به واسطه کیفیت نازل آن است، در صورتی که تولیدکننده، مواد اولیه تولید این نوع کفشها را با قیمت پایین خریداری کرده و در نتیجه کفش با قیمت مناسبی تولید و عرضه میشود.»
لشگری با اشاره به چالشهایی که صنعت کفش کشور با آن روبهرو است، میگوید: «یکی از مهمترین مشکلات این صنعت تامین مواد اولیه است. معضل تامین مواد اولیه از زمان نوسانات قیمت ارز نیز تشدید شده است. البته بخشی از مواد اولیه مورد نیاز این صنعت نیز در داخل تولید میشود، اما در زنجیره تولید مواد اولیه، افزایش قیمت دلار تاثیرگذار بوده است. برای مثال بخش عمدهای از مواد اولیه کفشهای ماشینی در کشور تولید میشود، اما برای تولید کفشهای دستدوز، تولیدکنندگان نیاز به استفاده از مواد اولیه خارجی دارند و همین امر قیمت کفشهای دستدوز را افزایش داده است.»
او معتقد است که ماشینآلات مورد استفاده در صنعت کفش کشور، در چند سال اخیر به روزرسانی شده و با استانداردهای روز دنیا مطابقت میکند، اما موانعی مانند مالیات بر ارزشافزوده ظلم بزرگی به تولیدکنندگان است چراکه یک تولیدکننده باید مالیاتی را پرداخت کند که هنوز دریافت نکرده است. این موانع باعث میشود که تولیدکنندگان به جای تمرکز بر ایجاد نوآوری در طرحها، بازاریابی و توسعه صنعت کفش، به دنبال چانهزنی با ماموران مالیاتی باشند. این در حالی است که عدم حمایتهای بانکی، مشکلات فعالان این صنعت را دوچندان کرده است.
دبیرکل جامعه صنعت کفش ایران میافزاید: «افزایش نرخ ارز و به تبع آن کاهش میزان قاچاق، فرصت بسیار مناسبی را در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار میدهد تا بتوانند ایران را به ترمینال تولید کفش در منطقه تبدیل کنند، مشروط بر اینکه مسئولان به این صنعت نگاه ویژه و خاص داشته باشند.»
402